د خبریالانو د خوندیتوب نړیوالې کمېټې ویلي، افغانستان د هغو هېوادونو په کتار کې څلورم ځای لري چې په تېرو ۱۰ کلونو کې د خبریالانو د وژنې په قضیو کې ښکېل کسان په کې نه دي نیول شوي.
د خبریالانو په وړاندې د شویو جنایتونو د معافیت ختمولو نړیوالې ورځې په مناسبت د خبریالانو د خوندیتوب نړیوالې کمېټې په تازه موندنو کې ویلي، افغانستان له سومالیا، سوریې او جنوبي سوډان وروسته څلورم هېواد دی چې د خبریالانو د وژنې ډېرې قضیې په کې نه دي څېړل شوي او د دې پېښو عاملان لا هم ازاد ګرځي.
یادې کمېټې چې د ۲۰۱۲ کال د سپټمبر له لومړۍ نېټې د ۲۰۲۲ کال د اګست تر ۳۱مې نېټې پورې څېړنې کړي، وايي په دې موده کې د ۱۷ افغان خبریالانو د وژنې عاملان نه دي نیول شوي.
د خبریالانو د خوندیتوب نړیوالې کمېټې ویلي چې جګړه، سیاسي بې ثباتۍ او د قانون د حاکمېت کمزورتیا لامل شوي چې د خبریالانو د وژنې په قضیو کې ښکېل کسان ونه نیول شي.
د افغانستان د خبریالانو د خوندیتوب کمېټې د څېړنو او ارزونې څانګې مشر عبدالقدیم ویاړ په افغانستان کې د خبریالانو په وژنو کې د ښکېلو کسانو د نه نیولو عوامل داسې په ګوته کوي: "مهم عوامل یې دا و چې په لویو امنیتي پېښو کې ځینې خبریالانو وژل شول او داسې یوه مشخص ادرس نه و چې هغه تعقیب او پوښتنه ترې وشي، که په هدفمنده توګه هم خبریالان وژل شوي وي، دا کار د ځینو وسله والو ډلو لخوا شوی چې هغو ته حکومت لاسرسی نه درلوده."
ښاغلي ویاړ وايي، په تېرو لسو کلونو کې په افغانستان کې حکومتونو هم د دې قضیو د څېړلو او په پېښو کې د ښکېلو کسانو د نیولو کلک هوډ نه درلود.
افغان خبریالان وايي، که د خبریالانو د وژنې قضيې په ښه ډول ونه څېړل شي او عاملان یې ونه نیول شي، د دې ډول پېښو دوام ته لاره برابرېږي.
خبریال منصور نېکمل په دې اړه ازادي راډيو ته وویل: "زما له انده که د خبریالانو د وژنې قضيې و نه څېړل شي، نورې ډلې دا فرصت مومي چې خبریالان وګواښي یا تاوتریخوالی ورسره وکړي."
د افغانستان د ازادو رسنیو د ملاتړ ادارې یا نی هم د سې شنبې په ورځ په یوه اعلامیه کې وویل چې له ۲۰۰۱ کال را پدېخوا تر دې دمه ۱۵۰ خبریالان او رسنیز کارکوونکي په افغانستان کې وژل شوي دي.
نی همدراز ویلي چې اوس هم خبریالان له تاوتریخوالي سره مخ دي او په ځلونو ګواښل شوي دي.
نی له ملګرو ملتونو او د طالبانو له سرپرست حکومت څخه غوښتي چې د خبریالانو په وړاندې د تاوتریخوالي د مخنیوي لپاره لازم اقدامات وکړي.
بلخوا د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یا یوناما هم پر خپل ټوېټر لیکلي دي چې د ۲۰۲۱ کال له اګست میاشتې راهیسې تر اوسه د خبریالانو د ځورولو ۲۰۰ پېښې ثبت شوې دي.
یوناما ویلي، رسنۍ په افغانستان کې په خطر کې دي او غوښتنه یې کړې ده چې ټول باید د هغه جرمونو د معافیت په ختمولو کې مرسته وکړي چې د خبریالانو په حق کې کېږي.
د طالبانو حکومت ويندويانو د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي او د وژل شویو خبریالانو د قضیو د څېړلو په اړه د ازادي راډيو پوښتنې ځواب نه کړې.
د خبریالانو په وړاندې د تاوتریخوالي شمېرې او د مخنیوي غوښتنې یې په داسې حال کې مطرح کېږي چې افغان خبریالان وايي، ورځ تر بلې یې په افغانستان د کار ساحه تنګېږي او ستونزې یې ډېرېږي.
