د اګسټ ۱۵ مه چې طالبانو د بیا ځلي واکمنۍ دوه کاله پوره کیږي، د بشري حقونو یو شمېر نړېوال سازمانونه ددغې ورځې په مناسبت د طالبانو دغه دوه کلن مزل د بشري حقونو د نقض په برخه کې خوار بوږنونکی او دوام یې د اندېښنې وړ بولي.
د بښنې نړېوال سازمان د همدې ورځې په مناسبت د بشري حقونو د ۱۰ نورو نړېوالو سازمانونو سره په ګډه یوې اعلامیه کې په افغانستان کې د بشري حقونو په ځانګړي ډول د افغان میرمنو او نجونو په وړاندې د طالبانو له لوري سخت دریځه فرمانونه د اندېښنې وړ بللي او په دې برخه کې د یو اغېزناک ځواب غوښتنه کړې.
خو طالب چارواکو بیا تل ویلي، چې دوی په افغانستان کې میرمنو ته ټول حقونو د اسلامي اصولو په رڼا کې ټینګ کړي.
دغه سازمان په خپره کړې اعلامیه کې ویلي، چې په تېرو دوو کلونو کې طالبانو په زیاتېدونکي ډول د ښځو او نجونو او مذهبي او قومي اقلیتونو پر وړاندې ناوړه سیاستونه وضع کړي چې د بشري حقونو د نړیوال قانون له مخې د افغانستان له مکلفیتونو څخه په ښکاره سرغړونه کوي.
په دغه اعلامیه کې ویل شوي هغه تګلارې چې ښځې او نجونې له زده کړو، کار او د ژوند له نورو فرصتونو، ازاد تګ راتګ او عامه ځایونو او خدماتو ته د لاسرسي څخه منع کوي د طالبانو له لوري په سیستماټیک ډول پلي شوي دي.
هغه څه چې بیا طالبان یې ردوي او دا ډول راپورنه یې تل د نړېوالو سازمانونو پروپاګنده یاده کړې ده.
په دغه اعلامیه کې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکونکي هغه راپور ته هم اشاره شوې، چې د ۲۰۲۳ کال د جون په میاشت کې په افغانستان کې د بشري حقونو په تړاو د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ته وړاندې کړ.
په هغې راپورکې په افغانستان کې د افغان ښځو او نجونو په تړاو ویل شوي وو، چې طالبان له ښځو سره ناوړه چلند کوي او نجونې کیدای شي د جنسیتي ځورونې سره مخ شي.
د لسو سازمانونو په اعلامیه کې دا هم ویل شوي، طالبان هغه ښځې چې د افغانستان له دننه د دوی د تګلارو پر ضد مظاهرې کوي، د خپلو دغه ګړنو له امله له سترو خطرونو سره مخامخ دي خو دوی (افغانې میرمنې) بیا هم غلې نه کیني.
په دغه اعلامیه یادو سازمانونو اندېښنه ښودلې، چې د طالبانو له خوا فزیکي تاوتریخوالی، خپلسري نیونې، توقیف، شکنج، غیر انساني سپکاوی، جبري ورکېدل او د کورنۍ غړو ته ګواښ هغه موارد دي چې اوس هم دوام لري.
خو طالبانو بیا دغه ډول ادعاوې تل رد کړي دي.
د بښنې نړیوال سازمان او د بشري حقونو ۹ نورو سازمانو اندېښنې په داسې حال کې دي، چې یو شمېر افغانې ښځینه فعالانې بیا د طالبانو دوه کلنه واکمني د ښځو په وړاندې له جبر او ستم نه ډکه بولي.
ښځینه فعاله مریم احمدزۍ وايي، د طالبانو په راتک افغان ښځو خپلې ۲۰ کلنې لاسته راوړنې له لاسه ورکړې.
نوموړې وایي: " زما په نظر په ټوله نړۍ کې چې بدترین وضیعت لري هغه د افغانستان میرمنې دي، د افغانستان ښځې چې اوس وخت کې کوم ژوند لري زما په نظر د نړۍ هیڅ هېواد به هم داسې ژوند ونه لري."
بله ښځینه فعاله سهیلا یوسفي بیا دغه وضیعت بوږنونکی بولي او له نړۍ غواړي چې د افغانستان روان وضیعت ته جدي پاملرنه وکړي.
یوسفي وایي: " نړېواله ټولنه باید په دې برخه کې جدي اقدام وکړي، دا چې نړۍ په دې دو کلونو کې چپتیا غوره کړې و او هیڅ ډول عملي ګام یې پورته نه کړ زموږ غوښتنه دا ده چې دوی باید د افغانستان روان حالت ته یو ځل بیا جدي او هر اړخیزه کتنه وکړي."
طالبانو د دې راپور تر خپریدو د ازادي راډیو پوښتنې ځواب نه کړې، خو له دې وړاندې په افغانستان کې د بشري حقوونو په ځانګړي ډول د میرمنو او نجونو د حقونو په برخه کې د اسلامي اصولو له مخې د ټینګیدو خبره کړې وه.
