د پکتیا په ګردېز کې د بشري حقونو د خپلواک کمېسیون سیمهییز دفتر چارواکي وايي چې د روان لمریز کال په تېرو نهو میاشتو کې په خوست، پکتیا او پکتیکا ولایتونو کې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي ۳۳۴ قضیې ثبت شوې دي.
د دوی په وینا پروسږ کال په سوېل ختیځو سیمو کې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي پېښې ۲۶۶ وې چې یادو ارقامو ته په کتو ۶۸ پېښې تر اوسه د تېر کال له پېښو زیاتې شوې دي.
د سې شنبې په ورځ «۱۳۹۶ کال د لیندۍ ۲۸» په خوست کې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د نړیوالې ورځې د لمانځنې په څنډه کې د ګردېز د بشري حقونو د دفتر کارکوونکې زرمینې شمس د ازادي راډیو مشال څانګې ته وویل چې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي ۸۱ پېښې په پکتیا، ۴۲ په پکتیکا او ۲۱۱ پېښې په خوست کې ثبت شوې دي.
د نوموړې په وینا یادو پېښو کې ۱۹۱ د زهري موادو د خوراک، ۱۵ د ټپي کېدو، ۳۵ د وهلو ټکولو، ۲۷ د قتل او ناموسي وژنې، ۴۱ د تاوتریخوالي همدارنګه د کوره شړل، جبري ودونه، په لږ عمر کې ودول، ځانوژنې او نورې پېښې شاملې دي.
زرمینه شمس زیاتوي:
"پروسږ کال مو د ۲۶۶ پېښو ارقام درلودل او سږ کال ۳۳۴ واقعې دي، نو سږ کال تقریباً ۳۰ سلنه ارقام ډېروالی ښيي."
زرمینه شمس وايي چې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي ارقام او پېښې يې له روغتونونو، عدلي، قضايي او حقوقي ادارو، د پولیسو له اړوندو شعباتو او ښځو چارو له ریاستونو څخه راغونډ کړي دي.
په سوېل ختیځو ولایتونو کې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي پېښې ډېرې شوي.
نوموړې فقر، نا امني او د پوهې د کچې ټيټوالی د تاوتریخوالي د لاملونو په توګه یادوي او وايي چې په اطرافي سیمو کې ډېری ښځې د خپلو حقونو په اړه معلومات نهلري.
اغلې شمس وړاندې وايي:
"په لیرې پرتو سیمو کې اصلاً ښځې پهدې نهپوهېږي چې دوی څه حقوق لري او موږ د قضیو د تعقیب لپاره د امنیتي اندېښنو له کبله نهشو تللی. دا ډېر کم ارقام دي چې زموږ لاسته راځي، ډېر اعداد او ارقام خو په ولسوالیو او لیرې پرتو سیمو کې دي."
د ښځو د حقونو فعالان وايي چې ځیني ناسم دودونه او د ګډ ژوند په انتخاب کې ډېر کله د پېغلې او ځوان د رضایت نهاخیستل د دوی ترمنځ د بېلابېلو ستونزو لامل ګرځي.
مدني فعاله زینب افغان همدې ستونزې ته اشاره کوي او زیاتوي چې دیني عالمان او رسنۍ کولای شي، په دې برخه کې د خلکو ذهنونه روښانه کړي او دوی په ضروري مسایلو وپوهوي.
بلخوا د خوست مرستیال والي شیر بادشاه ارګوني وايي چې په یاد ولایت کې د ښځو لپاره د تعلیم او روغتیا په ګډون په نورو برخو کې اسانتیاوې برابرې شوي او دوی هیلهمند دي چې ښځو ته به د کار او ژوند لا نور ښه شرایط برابر کړي.
یاده دې وي، په ګردېز کې د بشري حقونو د خپلواک کمېسیون مسؤلین داسې مهال په سوېل ختیځو سیمو په ځانګړي ډول خوست کې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د پېښو د ډېرېدو خبره کوي چې څو ورځې وړاندې د یاد ولایت د ښځو چارو ریاست چارواکو د هغو ښځو شمېر کم بللی وو چې د تاوتریخوالي د قضیو د څېړلو لپاره یادې ادارې ته ورغلې وې.
راپور: نجیبالله الوخېل
