د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا د دوشنبې په ورځ د افغانستان د بشري حقونو د وضعیت په اړه دوره يي ارزونه وکړه.
د بحث ګډونوالو د طالبانو په حکومت غږ وکړ چې د ښځو او نجونو په شمول د خلکو د حقونو له محدودونکو فرمانونو تېر شي.
د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په شورا او جنوا کې د افغانستان د استازولۍ مشر نصیراحمداندیشه د بشري حقونو په تېره بیا ښځو او نجونو وضعیت د اندېښنې وړ وباله.
ښاغلي اندیشه د ملګرو ملتونو په بشري حقونو شورا کې د افغانستان په اړه د دوره يي ارزونې ګډونوالو ته د بشري حقونو د اوسني وضعیت په اړه رڼا واچوله.
اندیشه وویل:
" د طالبانو له ژمنو سره سره چې بشري حقونو ته به درناوی کوي او خوندي به یې ساتي د افغانستان خلک د خپلو طبیعي او اساسي حقونو د سیستماتیک نقض شاهدان دي چې تر ټولو ډېر زیان په دې برخه کې ښځو لیدلی. د اساسي ازادیو د تضمین او خوندي کولو هغه ژمنې اوس په یوه داسې واقعیت بدل شوي چې ظلم او ځپل یې اساسي ټکي جوړوي."
په ځینو هېوادونو کې افغان سفیران او د ښځو او مدني ټولنې ځینې استازي له ښاغلي اندیشه سره په ګډه د بشري حقونو په شورا کې حضور درلود.
د حقونو فعالې او د سیکانو او هندوانو استازې انارکلي هنریار وویل چې د طالبانو له بیا واکمنېدو را وروسته د مذهبي او قومي لږکیو په وړاندې محدودیت زیات شوی.
هغې د بېلګې په توګه هندوان او سیکان یاد کړل چې نږدې ټولو یې افغانستان پرېښی.
"دمګړۍ افغانستان کې د سیکهـ او هندو ټولنې د غړو شمېر دومره کم شوی چې د ګوتو شمار ته رسېدلی او هر یو په نوم سړی یادولی شي. دا د دې حقیقت ښکارندويي کوي چې ۹۹ فیصده سیکان او هندوان مجبوره شول چې خپل هېواد پرېږدي."
د افغانستان په اړه د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا دوره یي ارزونه کې د یو شمېر هېوادونو استازیو هم خبرې وکړې.
اکثرو یې د نجونو او ښځو په وړاندې د طالبانو د محدوونکو پالیسیو د لغوه کولو غوښتنه وکړه.
د ناروې استازي تورمود ایندرسن وویل:
"ناروې په داسې حال کې چې په افغانستان کې د اوسني بهتره شوي امنیتي وضعیت هرکلی کوي خو موږ د تبعیضي تګلارو او کړنو په اړه جدي اندېښنه لرو چې مدني فعالیتونه او عدالت ته لاسرسی تر ډېره اغېزمنوي. ناروې سپارښتنه کوي چې افغانستان باید د نجونو په ښوونځیو باندې ټول محدوونکي فرامین لغوه او با کیفیته تعلیم ته مساوي لاسرسی یقیني کړي."
د ناروې او ځینو نورو هېوادونو استازیو دا ټینګار هم درلود چې د ژوند په ټولو اقتصادي، ټولنیزو او سیاسي برخو کې د ښځو ونډه رعایت شي. هغوی همداراز پر طالبانو غږ وکړ چې خلکو ته د بیان ازادي او د سوله ییزو غونډو او لاریونو اجازه ورکړي.
طالبانو لا د بشري حقونو په شورا کې د افغانستان د وضعیت د دوره يي ارزونې او شویو څرګندونو په اړه تبصره نه ده کړې. تر دې مخکې طالب چارواکو ادعا کړې چې دوی په افغانستان کې د شریعت په چوکاټ کې د ښځو حقونه تامینوي.
دوی پخوا د بشري حقونو د شورا او ځینو نورو مدافع سازمانونو راپورونه تر ډېره د افغانستان له واقعیتونو لرې بللي دي.
طالبان د ۲۰۲۱ کال په اګست کې واک ته ورسېدل. دوی له واکمنېدو سره سم له شپږم ټولګي پورته نجونې له ښوونځیو را وګرځولې او وروسته یې د نجونو پر مخ د پوهنتون دروازې هم وتړلې. طالبانو په دې سربېره ښځې په غیردولتي موسسو کې له کاره منع کړي دي.
د نړیوالې ټولنې له ټينګار او فشار سره سره لا هم د طالبانو په تګلارو کې بدلون نه دی تر سترګو شوی.
