په هاګ کې د جرمونو نړیواله محکمه به نن په دې اړه چې ایا په افغانستان کې له ۲۰۰۳ وروسته د ترسره شویو جنګي جرمونو او د بشریت ضد اعمالو ادعاوې وڅېړي کنه، فیصله وکړي.
دا په داسې حال کې ده چې د امریکا او طالبانو ترمنځ د شوې موافقې له مخې د بین الافغاني خبرو ترپیلېدو مخکې د طالبانو د ۵ زره بندیانو د خوشې کېدو مسئله اوس ډېره مطرح ده.
د جرمونو د نړیوالې محکمې قاضیان به نن فیصله وکړي چې ایا په افغانستان کې د امریکایي ځواکونو له خوا په جګړه کې د ترسره شويو احتمالي سر غړونو په ګډون په دې هېواد کې له جګړې څخه د سر غړونې د ادعاوو په اړه څېړنه ترسره کړي کنه.
دغې محکمې د دغې څېړنې د رسمي پیلېدو لپاره تېر کال د لویې څارنوالې فاتو بینسودا غوښتنه چې واشنګټن ورسره سخت مخالفت کړی و ردکړې وه.
په هاګ کې د دغې محکمې قاضیان به نن د دې محکمې له خوا د څارنوالانو د استېناف د غوښتنې په اړه پرېکړه وکړي.
په ۲۰۰۶ کال کې د جرمونو نړیوالې محکمې څارنوالانو په افغانستان کې د ۲۰۰۳ کال وروسته د احتمالي جنګي جرمونو او د بشریت ضد جرمونو په اړه د لومړنیو څېړنو پیلېدو ته اجازه ورکړې وه.
په ۲۰۱۷ کال د دغې محکمې لویې څارنوالې فتوا بینسودا له قاضیانو وغوښتل چې اجازه ورکړي چې په دې اړه بشپړه رسمي څېړنه پیل شي.
د هغې په وینا دا به یواځې پر وسلهوالو طالبانو او د افغانستان د حکومت پر پرسونل پورې محدوده نه وي بلکه په دې هيواد کې د امریکایي ځواکونو او د امریکا د استخباراتو د مرکزي ادارې په ګډون نړیوال ځواکونه به هم په بر کې نیسي.
هغه مهال د دې محکمې قاضیانو ویلي چې ښایي په دې څيړنې سره عدالت تأمین نشي او محکمې ته پکارده پر داسې قضیو تمرکز وکړي چې د بري چانس یې زیات وي.
په داسې حال کې چې هغه مهال امریکا د جرمنو د نړیوالې محکمې د دغې لومړنۍ فیصلې هرکلی کړی و، د بشري حقونو ډلو دغه فیصله د زرګونو قربانیانو په وړاندې یو ګوزار بللی و.
که چېرې لویه څارنواله مېرمن بینسودا هم نن دغه قضیه وبایلي هغه کولای چې په دې اړه د د نویو شواهدو په څرګندېدو سره بیا ورته څېړنې د پیلېدو غوښتنه وکړي.
د جرمونو نړیواله محکمه په افغانستان کې د جګړو په ترڅ کې د شویو سر غړونو په اړه نن داسې مهال فیصله کوي چې په دې هېواد کې د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې له نازکې موافقې سره د وسلهوالو طالبانو له خوا په وروستیو ورځو کې په حملو کې لږترلږه ۲۰ افغان سرتېري او پولیس وژل شوي دي.
د فرانسپرس خبري آژانس د راپور له مخې په افغانستان کې شخړې دوام لري او ډېره قرباني یې هم ملکیان ورکوي.
د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې تېرکال په افغانستان کې له ۳۴۰۰ زیات ملکي وګړي وژل شوي او شاوخوا ۷ زره نور ټپیان شوي دي.
