په افغانستان کې د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي استازي ریچارډ بینیټ په نړیوالو سیاسي بحثونو او پرېکړو کې د افغان کډوالو د غږ د شاملولو غوښتنه کړې ده.

ښاغلي بینټ د چهارشنبې په ورځ (جنوري ۱۶مه) په یوه غونډه کې په ټوله نړۍ کې د کډوالو د حقونو د پیاوړتیا او ښه کولو پر اړتیا ټینګار وکړ او ویې ویل، «له سیاسي اړخه، د کډوالو حقونو ته باید درناوی وشي».

ریچارډ بینیټ د افغان کډوالو د ستونزو پر اوږد مهاله حل لارو ټینګار وکړ او ویې ویل چې "ژوند د اقلیتونو او مذهبي ډلو په ګډون د ښځو او نجونو لپاره ډېر له ننګونو ډک شوی دی."

افغانستان یو له هغو هېوادونو څخه دی چې وګړي یې د ناوړه سیاسي-اقتصادي شرایطو او د اقلیم د بدلون له امله په ناقانونه توګه کډوالۍ ته اړ شوي دي. د مهاجرت نړیوال سازمان (IOM) د معلوماتو له مخې، له ۲۰۲۰ کال راهیسې له افغانستان څخه شاوخوا اته میلیونه کسان کډوال شوي، چې ډېری یې ګاونډیو هېوادونو ایران او پاکستان ته تللي دي.

سپینې ماڼۍ په افغانستان کې د پراخ بشري ناورین او اقتصادي سقوط د احتمال په اړه اندیښنه څرګنده کړې ده.

د امریکا د متحدو ایالتونو ولسمشر جوبایډن په افغانستان کې د بشري او اقتصادي کړکېچ په غبرګون کې د دغه هېواد له خوا د اعلان شوي اضطراري حالت د غځولو په اړه د امریکا کانګرس ته یوه اعلامیه استولې ده.

د اعلامیې په متن کې چې د چهارشنبې په ورځ د سپینې ماڼۍ په ویب پاڼه کې خپور شو، ولسمشر بایډن په افغانستان کې پراخ بشري ناورین او اقتصادي سقوط احتمال د امریکا د ملي امنیت او بهرنۍ پالیسۍ لپاره یو غیر معمولي ګواښ بللی دی.

په یاده خبرپاڼه کې په افغانستان کې د بشري ناورین په بیانولو سره، د خوراکي توکو د خوندیتوب، د ژوند کولو د ملاتړ، اوبو، روغتیايي خدمتونو، سرپناه او د اوسیدو لپاره د افغانانو د بیړنیو اړتیاوو په ګډون، نورو اساسي بشري اړتیاوو ته هم اشاره شوې ده.

دا په داسې حال کې ده چې په دې وروستیو کې ملګرو ملتونو ویلي، افغانستان په نړۍ کې له دویم ستر بشري ناورین سره مخ دی او د افغانستان نیمايي نفوس نړیوالو مرستو ته اړتیا لري.

د بالیووډ په ستوری سیف علي خان باندې په ممبۍ کې په خپل کور ګې دننه د چاکو ګوزارونه شوي.

د هندی رسنیو په وینا ۵۴ کلن سیف علی خان د پنجشنبې په ورځ د سهار په ۳:۳۰ بجو په ممبۍ کې په خپل کور کې د نا معلومو افرادو له خو د چاکو په ګوزارونو ټپي شوی دي.

د بالیووډ یاد ستوری اوس مهال په ممبۍ کې نږدې د لیلاوتي روغتون ته یوړل شوی او ویل کیږي چې جراحي عملیات یې تر سره کیږي.

راپورونه کې راغلي چې سیف علي خان پر بدن د چاکو شپږ ټپونه لری، چې دوه یې ژور دي چې یو ټپ د ملا تېر ته نژدې دی.

پولیسو د پېښې په هکله تحقیقات پیل کړي دي.

د طالبانو مشر په یو فرمان کې د طالبانو د حکومت غړي په یو وخت کې له دوو رسمي دندو منعه کړي.

د طالبانو د مشرملا هبت الله اخندزاده په دې فرمان کې چې تازه خپور شوی په تازه خپور راغلي چې د حکومت هېڅ لوړ پوړی یا ټیټ پوړی مسول نه شوی کول په یو وخت دوه رسمي دندې ترسره کړي.

دغه فرمان چې نن پنجشنبې د طالبانو د حکومت د عدلیې وزارت له لوري خپور شوی په کې له له هغو کسانو چې دا مهال د طالبانو په حکومت کې دوه ځایه دندې ترسره کوي غوښتل شوي چې په یو ځای کې دې دنده پریږدي.

دا په داسې حال کې ده چې څو ورځې مخکي د طالبانو د مشر ملا هبت الله اخندزاده د طالبانو د ریاست الوزرا سیاسي مرستیال مولوي عبدالکبیر د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت د سرپرست په توګه وټاکه، خو تر اوسه د نوموړي پر ځای د ریاست الوزار مرستیالۍ ته بل څوک نه دی منسوب شوی او تراوسه پوري مولوي کبیر د کډوالو او بیرته راستنېدونکو چارو وزارت د سرپرست په توګه دنده نه ده پیل کړې.

د افغانستان د کرکټ دوو مخکښو لوبغاړو راشدخان د یو ورځنیو سیالیو د توپ اچونکو او محمدنبي عیسی خیل بیا د یو ورځنیو سیالیو د الروانډرانو په کتار کې لومړي مقامونه ګټلي دي.

د کرکټ نړیوالې شورا ( ای سي سي) د چهارشنبې په ورځ د جنورۍ په ۱۵مه نېټه د یو ورځنیو توپ اچونکو تازه درجه بندي اعلان کړې ده چې راشدخان پکې په اول ځای کې دی.

اعلان شوې درجه بندي ښيي چې ښاغلی خان ۶۶۹ منډې لري او له دویم مقام لرونکي هندي کولديپ یادو سره یې یوازې د ۴ نومرو تفاوت دی.

دغه راز محمدنبي عیسی خیل بیا له څو میاشتو راهیسې د یو ورځنیو سیالیو د الراونډرانو په کتار کې لومړی مقال ګټلی دی، هغه اوس مهال ۳۰۰ نومرې لري او له دوقم مقام لرونکي سکندر رضا سره یې ۱۰ نومرې توپیر دی.

د ویلو ده چې د یو ورځنیو سیالیو د الراونډرانو په کتار کې بل افغان لوبغاړی عظمت الله عمرزی بیا درېیم مقام ته رسېدلی دی.

د امریکا ولسمشر جوبایډن ولس ته د خدای پامانۍ په وینا کې د متحدو ایالتونو د راتلونکې په اړه اندیښنه څرګنده کړه.

هغه تېره شپه په یوه پنځلس دقیقه یې وینا کې چې ممکن له ولس سره یې وروستۍ خبرې وي، په امریکا کې د " الیګارشي " خبرداری ورکړ.

الیګارشي د حکومت داسې یوه بڼه ده چې په هغه کې واک د یوې وړې ډلې په لاس کې وي.

د بایډن په خبره دغه وضعیت د امریکا ډیموکراسۍ ته یو ګواښ دی.
ټاکل شوې بایډن د راتلونکې دوشنبې په ورځ په رسمي بڼه واک خپل ځای ناستي، منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ ته پریږدي.
د اسوشیتید پریس خبري اژانس د راپور له مخې، بایډن بې له دې چې د ټرمپ نوم یاد کړي، د خپل ځای ناستي په اړه اندیښنه ښودلې ده.

د ایران د پولیسو د معلوماتو مرکز نن چهارشنبه د مورخې په (۲۶) مه، رسنیو ته وویل چې هغه روزنیزه الوتکه چې د مهرآباد له هوايي ډګر څخه الوتنه کړې وه، تهران ته د راستنیدو په لاره کې نسکورې شوې ده.
دغه مرکز ویلي دي چې دغه روزنیزه الوتکه د تخنیکي ستونزو له امله لویدلې ده.
د فرانس پرېس خبري اژانس د راپور له مخې، ایران چې په وروستیو کلونو کې له سختو اقتصادي بندیزونو سره مخ دی، د څو هوايي پیښو شاهد دی او د دې هیواد چارواکي د الوتکو د پرزو په جوړولو کې له ستونزو شکایت کوي.
د ایران پخوانی ولسمشر ابراهیم رییسي هم د ۲۰۲۴ کال په می میاشت کې د چورلکې د غورځېدو په پېښه کې د دې هېواد د څو نورو چارواکو سره یوځای ووژل شو.

هغه د سې‌شنبې په ورځ، د مرغومې (۲۵) مه، د امریکا د کانګرس د یوې غونډې په ترڅ کې چې موخه یې د نوموړي د نومول کېدو تایید و، وویل، له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو وتل د امریکا د پوځ اعتبار ته زیان رسولی او د امریکایي سرتېرو د وژلو او د هغو کسانو د پرېښودو لامل شول چې له امریکا سره یې همکاري کړې وه.
خو د جنورۍ په ۲۴مه، د امریکا ولسمشر جو بایډن د بهرنیو چارو په وزارت کې په خپله وینا کې یو ځل بیا له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو د وتلو دفاع وکړه او ویې ویل چې د جګړې پای ته رسول سمه پرېکړه وه.
په افغانستان کې د طالبانو له واک ته رسېدو دوه اونۍ وروسته، د امریکایي سرتېرو وروستۍ ډله د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۳۱مه له هېواده ووتله.
له افغانستان څخه د دوی وتل د دوحې د تړون پر بنسټ بشپړ شول.
دا تړون د ډونالډ ټرمپ د ولسمشرۍ په لومړۍ دوره کې، د ۲۰۲۰ کال د فبرورۍ په ۲۹مه، د متحده ایالاتو او طالبانو ترمنځ لاسلیک شوی و.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) وايي چې د هوا سختو شرایطو، په شمول د درنو واورو، بارانونو او طوفانونو، په تېرو پنځلسو ورځو کې د افغانستان په شمالي او ختیځو سیمو کې لږ تر لږه ۱۰ کسان وژلي دي.
اوچا نن چهارشنبه د مرغومې )۲۶( مه، په ایکس (پخواني ټویټر) کې لیکلي چې په دې لړ کې ۱۷ کسان ټپیان شوي دي.
د دې ادارې په وینا، په کونړ، لغمان او نورستان ولایتونو کې د سختو بارانونو او واورې له امله پنځه کسان وژل شوي، د استوګنې کورونه یې زیانمن کړي او همدارنګه د ترافیکي پېښو لامل شوي دي.
په راپور کې ویل شوي چې د فاریاب په کوهستان ولسوالۍ کې سړې هوا دوه کسان وژلي، په داسې حال کې چې د بغلان په اندراب ولسوالۍ کې هم د درنو واورو ورېدل او سړه هوا د دریو نورو د مړینې سبب شوې ده.
تر دې مخکې، د مرغومي په میاشت کې د سره صلیب او سرې میاشتې ټولنې د نړیوال فدراسیون یو راپور کې ویل شوي وو چې د افغانستان په لږ تر لږه ۱۸ ولایتونو کې له ۳۲۵۰۰۰ څخه ډېر خلک د وروستۍ سړې هوا له امله اغېزمن شوي دي.
د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) وايي چې دوی د نورو مرستندویه ادارو سره په ملګرتیا کار کوي څو اغېزمنو خلکو ته بیړنۍ مرستې چمتو کړي.