د ملګرو ملتونو د بندیزونو د څار ډله وايي، داعش او القاعده ترهګرې ډلې په افغانستان کې د خپلو فعالیتونو لپاره خوندې پټنځایونه موندلي شي او دا هیواد د ترهګرۍ سرچینه ده.

دې ډلې پرون چهارشنبې د (جولای په لسمه) په یو راپور کې ویلي، "دا هیواد لا هم د ترهګرو ډلو لپاره د خوندې ځای په توګه پیژندل کیږي".

راپور وړاندې کاږي، "د افغانستان په ډیر شمیر ولایتونو کې د ترهګرو ډلو د فعالیتونو پر وړاندې د طالبانو زغم، ګاونډیو هیوادونو ته د ترهګرۍ د پراختیا لار هواروي."

په راپور کې ویل شوي، القاعده له طالبانو سره له خپلو زړو اړیکو څخه په استفادې پرمختګ ته دوام ورکوي.

د ملګروملتونو د څار ډلې په راپور کې دا هم راغلي چې القاعده ډلې تیر کال د افغانستان په پنځو ولایتونو کې ورزنیز کمپونه جوړ کړي او د خپلو شبکو د بیا تنظیم لپاره د کسانو په جلب و جذب بوخته ده.

طالبانو د ملګروملتونو د بندیزو د څار ډلې د دې راپور په اړه تراوسه څه نه دی ویلي، خو له دې وړاندې يې په ځلونو ویلي، داعش ډ‌له يې ځپلې او نه پریږدي چې د افغانستان خاوره د هیڅ ډلې له لوري د نورو هیوادونو پر ضد وکارول شي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت نن شنبې (د کب ۲۵مه) په یوه خبرپاڼه کې چې د دې وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد پر خپله ایکس پاڼه خپره کړې دغه تړون، د دواړو هیوادونو ترمنځ د متقابل باور د پیاوړتیا پرلور یو مثبت ګام بللی او ویلي یې دي چې د دوی ترمنځ د اوږدمهالي اختلاف د هواري، د سیمې د ثبات او اقتصادي ودې لپاره به لاره پرانیزي.

د طالبانو حکومت د منځنۍ آسیا د دغو هیوادونو ترمنځ د شوي تړون هرکلی داسې مهال کوي چې له دوشنبې سره یې اړیکې ترینګلي ښکاري.

د تاجکستان او قرغزستان د ګډو پولو د ترسیم په اړه دا تړون د تیرې پنجشنبې په ورځ د قرغزستان په پلازمینه بشکیک کې د تاجکستان د ولسمشر امام علي رحمان د سفر پرمهال د کوربه هیواد له ولسمشر صدر جباروف ترمنځ لاسلیک شو.

د دواړو هیوادونو ترمنځ د شاوخوا ۹۸۰ کیلومتره اوږدې پولې په اوږدو کې د لانجمنو سیمو پرسر له نژدې ۲۳ کلونو راهیسې خبرې روانې وې.

په سرحدي سیمو کې له دوو خونړیو نښتو وروسته چې د ۲۰۲۱ کال په اپریل او د ۲۰۲۲ کال په سپټمبر میاشتو کې وشوې او په نتیجه کې یې له سلو زیات کسان ووژل شول او په سلګونو کورونه ویجاړ شول، د دواړو هیوادونو ترمنځ ټولې پولې تړل شوي او ترمنځ یې اړیکي ځنډول شوي وو.

د دې مرکز په راپورکې چې پرون جمعه (د مارچ ۱۴مه) خپور شو، د هغو هېوادونو وضعیت څیړل شوی چې د دې ډول ظلمونو له خطر سره مخامخ دي او شمیر یې اتلس ښودل شوی دی.

په راپور کې راغلي دي چې افغانان د طالبانو د ادارې له خوا په منظم ډول د خپلو حقونو له سرغړونو سره مخ دي.

دې مرکز سپارښتنه کړې چې طالبان دې ټولو نړیوالو مسؤلیتونو ته درناوی وکړي، د بشري حقونو سرغړونې دې ودروي او ملګري ملتونه دې په نړیوالو محکمو باندې ډیپلوماتیک او قانوني فشار زیات کړي.

همدارنګه ویل شوي چې د افغانستان ګاونډي هیوادونه دې د افغان کډوالو په زور ایستل ودروي اوله طالبانو سره د هرډول اړیکو په عادي کولو کې دې بشري حقونو ته د درناوي موضوع په پام کې ونیسي.

د طالبانو حکومت چې څه د پاسه درې نیم کاله مخکې پر افغانستان واکمن شو، تراوسه د نړۍ هیڅ یوه هیواد په رسمیت نه دی پیژندلی. د دوی د حکومت د په رسمیت پیژندلو په وړاندې یوعمده خنډ د افغانستان د وګړو له بشري حقونو په ځانګړې توګه د ښځواو نجونو د زده کړې، کاراو د ټولنې په ټولو برخو کې د ښځو د فعال ګډون له حقونو څخه سرغړونې بلل کیږي.

د جمعې په ورځ د سنا ۵۴ غړیو د بودیجې طرحې ته موافقې او ۴۶ نورو مخالفې رایي ورکړې.

دا مسوده هغه وخت تایید شوه چې د سنا د اقلیت د مشر چک شومر په ګډون یو شمیر ډیموکراتانو موافقه ورسره وکړه.

د جمهوري غوښتونکو تر واک لاندې استازیو جرګې د اونۍ په پيل کې دا مسوده تصویب کړې وه او حکومت ته یې د مارچ د څوارلسمې تر نیمې شپې پورې وخت ورکړی و، که یې سنا تایید نه کړي حکومتي چارې به په جزیي توګه بندې شي.

دا بودیجه حکومتي لګښتونه د تیرمالي کال په کچه شاوخوا اووه میلیارډه ډالر کموي او دا پیسې پوځي لګښتونو ته ځانګړې کیږي.

ولسمشر ډونالډ ټرمپ په خپلې خواله رسنۍ ( سوشل تروټ) کې چک شومر ته مبارکي ورکړه او د هغه زړورتیا یې وستایله.

د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ په خپله خواله رسنۍ( سوشل تروت) کې لیکلي دي چې د امریکا زړورو جنګیالیو په عراق کې د اسلامي دولت ډلې، داعش یو مشر وواژه.

ډانالډ ټرمپ لیکلي دي چې دا کس امریکایي ځواکونو وڅاره او د هغه پرضد د عراق د حکومت او د عراق د کردستان د چارواکو په همغږۍ عملیات ترسره شول.

د عراق صدراعظم محمد شیعه السوداني پرون ویلي و، چې د داعش ډلې د عراق او سوریې مشر عبدالله مکي مصلح الرفیعي چې په ابوخدیجه مشهور و، د امریکا په مشرۍ د نړیوالو ایتلافي ځواکونو په ملاتړ ووژل شو.

واشنګتن په دوه زره درویشتم کال کې الرفیعي د داعش د مشر او یوه نړیوال ترهګر په توګه معرفي کړی و.

د پوځ ویاند جنرال احمد شریف چودري د جمعې په ورځ وویل چې د ترهګرو پرضد د عملیاتو پرمهال ۲۶ مسافر چې ۱۸ یې امنیتي سرتېري وو، او همداراز ۳۳ ترهګر وژل شوي دي.

بلوڅ ازادي بښونکي پوځ( بي ایل اې) چې د امریکا متحد ایالتونه یې د یوې ترهګرې ډلې په توګه پيژني، ویلي دي چې دوی اسلام اباد ته ۴۸ ساعتونه وخت ورکړی و، چې د دوی بندیان خوشې کړي خو دا کار ونه شو نو ځکه دوی ټول ۲۱۴ برمته پوځیان ووژل.

( بي ایل اې) د عملیاتو پرمهال د خپلو دولسو وسله والو وژل کیدل هم تایید کړي دي.

ازادو سرچینو لا تر اوسه د دې وړاندې شویو شمیرو پخلی نه دی کړی.

تیره اونۍ سې شنبې د بلوچستان په بولان سیمه کې د بلوڅ بېلتونپالو وسله والو یو ریلګاډی له مسافرو سره برمته کړ. په دې ریلګاډي کې تر څلور سوه ډيرې سورلۍ وې چې د بلوڅ بیلتونپالو د ادعا له مخې سلګونه پوځيان هم پکې وو.

د احمد شریف چودري په وینا د ترهګرو پرضد د عملیاتو پرمهال د اتلسو امنیتي سرتیرو په ګډون شپږ ویشت مسافر وژل شوي او درې دیرش ترهګر یې له منځه وړې دي.

بل لور ته د بلوڅانو ازادي غوښتونکي پوځ( بي ایل اې) چې د امریکا متحد ایالتونه یې د یوې ترهګرې ډلې په توګه پيژني، ویلي دي چې دوی اسلام اباد ته اته څلویښت ساعتونه وخت ورکړی و، هغوی د دوی بندیان خوشي نه کړل نو ټول دوه سوه څوارلس برمته پوځیان یې ووژل.

( بي ایل اې) د عملیاتو پرمهال د خپلو دولسو وسله والو د وژل کیدو تایید کړی دی.

ازادو سرچینو لا تر اوسه د دې وړاندې شویو شمیرو پخلی نه دی کړی.

تیره اونۍ سې شنبې د بلوچستان په بولان سیمه کې وسله والو یو ریلګاډی له مسافرو سره برمته کړ، په دې ریلګاډي کې تر څلور سوه ډيرې سورلۍ وې چې بلوڅ یاغیان ادعا کوي چې د دوی په ډله کې په سلګونو پوځيان وو.

د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ په خپله خواله رسنۍ( سوشل تروت) کې لیکلي دي چې د امریکا زړورو جنګیالیو په عراق کې د اسلامي دولت ډلې، داعش یو مشر وواژه.

ډانالډ ټرمپ لیکلي دي چې دا کس امریکایي ځواکونو وڅاره او د هغه پرضد د عراق د حکومت او د عراقي کردستان د چارواکو په همغږۍ عملیات ترسره شول.

د عراق صدراعظم محمد شیعه السوداني پرون ویلي و چې د داعش د عراق او سوریې مشر عبدالله مکي مصلح الرفیعي چې په ابوخدیجه مشهوره و د امریکا په مشرۍ د نړیوالو ایتلافي ځواکونو په ملاتړ ووژل شو.

واشنګتن په دوه زره درویشتم کال کې الرفیعي د داعش د مشر او یوه نړیوال ترهګر په توګه معرفي کړی و.

د امریکا د متحد ایالتونو سنا د حکومتي لګښتونو مسوده تصویب کړه چې له دې سره د حکومتي چارو د جزوي بندیدو مخه ونیول شوه.

د جمعې په ورځ د سنا څلور پنځوس غړیو بودیجې ته موافقې او شپږ پنځوس نورو مخالفې رایي ورکړې.

دا مسوده هغه وخت تایید شوه چې د سنا د اقلیت مشر چک شومر په ګډون یو شمیر ډیموکراتانو موافقه ورسره وکړه.

د جمهوري غوښتونکو تر واک لاندې استازیو جرګې د اونۍ په پيل کې دا مسوده تصویب کړې وه او حکومت ته یې د مارچ د څوارلسمې تر نیمې شپې وخت ورکړی و، که یې سنا تایید نه کړي حکومتي چارې به په جزیي توګه بندې شي.

دا بودیجه حکومتي لګښتونه د تیرمالي کال په کچه شاوخوا اووه میلیارډه ډالر کموي او دا پیسې پوځي لګښتونو ته ځانګړې کیږي.

ولسمشر ډونالډ ټرمپ په خپلې خواله رسنۍ ( سوشل تروټ) کې چک شومر ته مبارکي ورکړه او د هغه زړورتیا یې وستایله.

د ترکیې د بهرنیو چارو وزیر هاکان فیدان وایي ، د ترکيې پلاوي دمشق ته د سفر پر مهال د سوريې د ډيموکراتيکو ځواکونو او د دغه هېواد دحکومت ترمنځ د هوکړې په اړه خبرې اترې کړي دي.

د سوریې دموکراتیک ځواکونو مشري کردان کوي او متحده ایالات یې ملاتړ کوي.

د ترکیې په پلاوي کې د بهرنیو چارو او دفاع وزیران او د دغه هېواد د پوځي استخباراتو مشر هم شامل دی، چې د پنجشنبې په ماښام سوریېته ولاړل.

فیدان د ترکیې ۱۰۰ تلویزیون یو خبریال سره په مرکه کې وویل د ترکیې پلاوي د سوریې چارواکو ته د ترهګرۍ ضد جګړې په اړه د ترکیېحساسیتونه روښانه کړي او ویلي یې دي چې انقره د دغې موافقې د عملي کول ګام په ګام تعقیب او څاري.

په هغه اعلاميه کې چې د جمعه په ماښام د (BMJ) په نامه چې د روغتيايي مسايلو په اړه ژورنال کې ده، ويل شوي چې په اروپا، شمالي امريکااو افغانستان کې د شري پېښې په تېرو ۲۵ کلونو کې تر ټولو لوړې کچې ته رسېدلې دي.

یوازې د اروپا په هغه برخه کې چې د روغتیا د نړیوال سازمان تر څارنې لاندې ده، د دغې ناروغۍ ۱۲۷ زره پېښې ثبت شوي چې په ټکو یې له۱۹۹۷ کال راهیسې بې ساري دي.

د راپور په ټکو، په هغه کال کې دا شمېر ۲۱۶ زره پېښې وي.

دا شمېرې د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق، یونیسف او د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) په ګډه څیړنه کې خپرې شوې دي.

د روغتیا نړیوال سازمان خبرداری ورکړی چې د ژورې پاملرنې او د واکسین د یوې لویې پروسې پرته، دا ناروغي به په ګڼ شمیر خلک اخته کړي.

د یونیسف د شمېرو له مخې، په افغانستان او پاکستان کې هم د شري د پېښو شمېر زیات شوی دی.