د افغانستان په جنوبي ولايتونو کې بزګران ادعا کوي چې، د طالبانو د حکومت ځايي چارواکي د کوکنارو د کښت د اجازې په بدل کې له هغوی څخه رشوت اخلي.
د روزګان او هلمند ولایتونو ځينو بزګرانو ازادۍ راډيو ته وويل: په ځينو سيمو کې قومي مشرانو د طالبانو له ځايي چارواکو سره موافقه کړې چې د هغوی د کوکنارو د کښت نه اړولو په صورت کې به دې چارواکو ته څه اندازه تارياک ورکوي.
دوې اوونۍ کېږي چې د افغانستان په تودو يا ګرمسيرو ولايتونو کې د کوکنارو دوهم فصل کرل شوی او تر اوسه يوازې په هلمند ولايت کې دوه ځايه د کوکنارو د کښت ويجاړولو په اړه راپورونه ورکول شوي دي.
د افغانستان په جنوبي ولايتونو کې ځينې بزګران ادعا کوي چې، د طالبانو د حکومت ځايي چارواکي د کوکنارو د کښت منع کولو په اړه له دوی سره د خپل مشر د فرمان عملي کولو په اړه سليقوي يا د خپلي خوښې چلند کوي.
له دې بزګرانو څخه يوه يې ازادۍ راډيو ته وويل: هغه ځمکه وال چې د طالبانو له ځايي چارواکو سره انډيوالي او شناخت لري، د هغوی د کوکنارو کښتونه نه اړول کېږي.
يوه کروندګر وويل: "زما نوم خان محمد او د واشير ولسوالۍ یو بزګر يم. د خپلې اړتیا لپاره مو په شپږ جریبه ځمکه کې کوکنار کرلي وه، موږ ښه ډېر مصرفونه په وکړل، خو کله چې حاصلاتو ته د ګوتو په شمار ورځې پاته وې طالبان راغلل او بند يې کړل. موږ ته پاملرنه نه ده شوې او بدیل معيشيت نه دی راکول شوی. هغه څوک چې واسطه لري د هغوی کښتونه پاته دي او چې واسطه نه لري د هغوی کښتونه واړول شول."
په فراه، هلمند، بادغیس، کندهار، روزګان، کونړ، ننګرهار او کندوز ولايت په ځينو سيمو کې په يوه کال کې درې ځله کوکنار کرل کېږي، خو اوس چې د نوي شمسي کال له پيل څخه تر دریو میاشتو ډېر وخت تېر شوی او د لومړي فصل تارياک راټول شوي، تر اوسه داسې شمېرې نه دي خپرې شوي چې وښيي په دې فصل کې په څومره ځمکو کې کوکنار کرل شوي دي.
غلام محمد د هلمند یو بزګر دی، دی د قومي مشرانو او طالبانو د حکومت د ځايي چارواکو تر منځ يوه موافقه يادوي.
دی وايي د دې موافقې له مخې ځايي چارواکي د دوی د کوکنارو کښتونه نه ويجاړوي او بزګران د دې کار په بدل کې هغوی ته څه اندازه تارياک ورکوي.
نوموړی وايي: "په پنځه جریبه ځمکه کې مې تاریاک کرلي دي، کله چې کمپاين پيل شو موږ مشران خبر کړل، هغوی له طالبانو سره خبرې کړي دي، د جريب پر سر یو کیلوګرام تارياک غواړي. چا تاریاک ټول کړي او نور يې بيا اوس ټولوي. پرون د حوزې مسئولين راغلي وو، چا چې تاریاک ټولول له هغوی څخه يې خپله ونډه تاریاک یووړل."
د طالبانو حکومت سږکال د حمل د میاشتې پر (۱۴) نېټه خپل مشر ملا هيبت الله ته منسوب يو فرمان خپور کړ چې په دې فرمان کې د نشهيي بوټو کښت، نشه يي موادو جوړول او قاچاق منع شوي وو.
ملګرو ملتونو او اروپايي ټولنې تازه ويلي چې، تر دې مهاله د کوکنارو د کښت په اړه د طالبانو وروستۍ پرېکړې نړیوالو بازارونو ته د افغانستان د نشه يي موادو پر لېږلو اغېز نه دی کړی.
دا چې ځايي چارواکي د رشوت په بدل کې بزګرانو ته د کوکنارو د کښت اجازه ورکوي، د طالبانو د حکومت وياندويان په دې اړه څه نه وايي، خو يوه اوونۍ مخکې د کورنيو چارو وزارت ویاند عبدالنافع ټکور د خپل مشر د فرمان عملي کولو په اړه ويلي وه: "څوک داسې مورد نهشي په ګوته کولای چې هلته دې کوکنار کرل شوي وي. څه موده وړاندې په ځينو ولسوالیو کې ځينو بزګرو بیا په دې کښت لاس پورې کړی و چې زموږ امينتي ځواکونو پر دوی عمليات وکړل، کښتونه يې ویجاړ شول، دوی ونيول شول او د قانون منګولو ته وسپارل شول."
د کوکنارو له کښت سره د طالبانو د حکومت د ځايي چارواکو د سليقوي چلند په اړه د بزګرانو شکايتونه داسې مهال راپورته کېږي چې، تېره اوونۍ د ملګرو ملتونو له نشهيي موادو او جرمونو سره د مبارزې ادارې يا (UNODC) په راپور کې ويل شوي و چې، نړۍ ته د نشه يي موادو وړاندې کول او غوښتنه په افغانستان کې د کوکنارو په کښت او توليد پورې اړه لري.
-----------------------
راپور: مرسلین ارسلا
