د لاسرسۍ وړ لېنکونه

تازه خبر
شنبه ۳ لیندۍ ۱۴۰۳ کابل ۰۹:۲۲
د سولې مشورتي لویه جرګه
د سولې مشورتي لویه جرګه

د مشورتي لویې جرګې پایله؛ غني: د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کېدو حکم به لاسلیک کړم

د سولې مشورتي لویې جرګې د یو ۲۵ ماده‌یيز پرېکړه‌لیک په صادرولو سره پرېکړه وکړه چې د طالبانو ۴۰۰ بندیان دې خوشې شي. ولسمشر غني د دغې جرګې ته وینا کې وویل د جرګې پرېکړې ته په کتو به د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کولو حکم لاسلیک کړي. دغه جرګه جمعه د ۳،۴۰۰ ګډونوالو په حضور پیل او درې ورځې یې دوام وکړ.

په افغانستان کې څلورمه مشورتي لویه جرګه نن پیل شوه. په دې جرګه کې د هغه ۴۰۰ طالب بندیانو د برخلیک په اړه بحث کېږي چې حکومت‌يې د نه‌خوشې کولو، خو طالبان‌يې پر خوشې کولو ټينګار کوي.

افغان حکومت په تېرو ۱۱ کلونو کې درې نورې مشورتي لویې جرګې ترسره کړي چې لږترلږه دوه‌يې د سولې پروسې اړوند وې.

که څه هم په افغانستان کې د لویو جرګو جوړول کلونه تاریخي مخینه لري، خو د مشورتي لویو جرګو جوړېدل له نږدې ۱۱ کلونو راهیسې دود شول.

جرګه د دې هېواد عنعنوي دود دی، خو اوس‌يې قانوني بڼه خپله کړې ده.

په افغانستان کې لومړنۍ لویه جرګه په ۱۷۴۷ لمریز کال کې په کندهار کې جوړه شوه چې له مخې یې احمد شاه ابدالي د معاصر افغانستان مشر وټاکل شو.

خو په وروستیو کلونو په ځانګړي ډول په ۱۳۸۲ کال کې د اساسي قانون له مخې په افغانستان کې د جرګو د جوړېدو لپاره ځانګړي شرایط وضع شول.

تاریخ لیکونکی غلام محمد محمدي چې له ۱۰ زیات تاریخي اثار یې چاپ شوي وايي، د افغانستان په اساسي قانون کې د لويو جرګو د جوړېدو او څرنګوالي په تړاو هر څه روښانه دي.

ښاغلی محمدي زیاتوي: "پخوا د جرګو جوړولو لپاره منظم قانون نه‌و جوړ شوی چې لویه جرګه باید څه ډول او څوک به په‌کې ګډون کوي، په قبیله‌یي ډول وه. اوس لویه جرګه په اساسي قانوني کې تعیین او مستعجل شوې. که د دې قانون په اساس نه‌جوړېږي، نو حقیقت کې دا د قانون نقض دی."

دا باور لري چې په تېرو ۱۱ کلونو کې چې کومې مشورتي لويې جرګې جوړې شوي د اساسي قانون له موادو سره ټکر لري او ډېری یې د مسؤلیت څخه د تېښتې په موخه جوړې شوې دي.

دی وايي دا ډول جرګې تر ډېره په پرېکړو کې د خلکو د ورګډولو په هدف ترسره شوي دي.

په افغانستان کې د سولې لومړۍ مشورتي لویه جرګه په ۱۳۸۹ لمریز کال کې د افغانستان د جمعیت ګوند د مشر برهان‌الدین رباني په مشرۍ ترسره شوه چې د ګډونوالو شمېر یې ۱۶۰۰ کسانو ته رسېد.

په دې جرګه کې پخواني ولسمشر حامد کرزي د سولې برنامه تأیید کړه، د سولې عالي شورا جوړه شوه او دغه‌شان د طالبانو یو شمېر بندیان خوشې شول.

دوهمه مشورتي لویه جرګه هم د حامد کرزي د ولسمشرۍ په وخت کې د ۱۳۹۲ کال د عقرب په ۳۰مه د جهادي مشر صبغت مجددي په مشرۍ جوړه شوه.

په دې مشورتي لویه جرګه کې هم ۲،۵۰۰ کسانو ګډون کړی و چې د افغانستان او امریکا ترمنځ امنیتي تړون تصویب شو، خو ظاهراً ‌يې پایلې د ښاغلي کرزي له‌خوا ونه‌منل شوې.

او درېیمه مشورتي لویه جرګه تېر ۱۳۹۸ کال د ثور په نهمه نېټه جوړه شوه چې ۳،۲۰۰ کسانو په‌کې ګډون کړی و او جهادي مشر عبدرب الرسول سیاف‌يې مشري کوله.

د دې جرګې اصلي بحث طالبانو ته د سولې په برخه کې حدود ټاکل و چې د ګډونوالو له پنځه ورځني بحثونو وروسته‌يې افغان حکومت ته ۲۳ ماده‌ییز پرېکړه‌لیک وړاندې کړ.

افغان حکومت وايي څلورمه مشورتي لویه جرګه کې به د هغه ۴۰۰ طالب بندیانو په سرنوشت بحث وشي چې په درنو جرمونو ککړ دي.

حکومت وايي په دې جرګه کې به دغه‌شان د تېر کال د جرګې په موضوعاتو هم بحثونه وشي.

په دې جرګه کې هم له ټول هېواد څخه ۳،۲۰۰ کسانو ګډون کړی.

د مشورتي لویې جرګې د جوړېدو د کمېسیون مشر معصوم ستانکزي په وینا چې دغه طالبان د قتل، مخدره موادو قاچاق او یو شمېر نورو جرمونو په تور محکوم دي او یو شمېر یې په اعدام محکوم دي.

د ولسي جرګې غړې شینکۍ کړوخېل بیا وایي، له ټولو نیمګړتیاوو سره سره چې ښایي د مشورتي جرګې په جوړېدو کې وي، مېکانیزم‌یې باید د ولس په خیر وکارول شي.

د افغانستان د اساسي قانون شپږم فصل د لویې جرګې د جوړېدا اهمیت او د جرګې صلاحیتونو ته ځانګړی شوی.

د اساسي قانون په ۱۱۰ ماده کې راغلي، "د افغانستان د خلکو ارادې مهمه مرجعه" بیانوي.

د اساسي قانون په ۱۱۱ ماده کې راغلي لویه جرګه په هغه حالت کې جوړېږي او خلک لوی تصمیمونه نیسي لکه استقلال، ځکمنۍ بشپړتیا، اساسي قانون تعدیل او کله چې ولسمشر محاکمه کېږي.

۰۸:۳۴ ۱۹.۵.۱۳۹۹

د سولې مشورتي لویه جرګه نن د ۴۰۰ طالب بندیانو په اړه پرېکړه کوي

ټاکل شوې چې د سولې مشورتي لویه جرګه نن په درېیمه او وروستۍ ورځ د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کېدو پرېکړه رسماً اعلان کړي.

داسې ښکاري چې د بین‌الافغاني خبرو د پيل په وړاندې وروستی خنډ هم په لیرې کېدو دی، خو د ۴۰۰ طالب زندانیانو د خوشې کېدو دا ګام له هیلو او اندېښنو سره تړلی.

کابل کې د سولې مشورتي لویې جرګې ګډونوالو ویلي، دا ۴۰۰ طالب زندانیان دې چې حکومت خطرناک مجرمان بللي، د نړیوالو ضمانتونو په بدل کې خوشې شي.​

عبدالله: د مشورتي لویې جرګې ډېری کمېټې د طالب بندیانو مشروط خوشې کول غواړي

د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کولو په اړه د یو شمېر افغانانو وېشلي نظرونه

هیلې دا دي چې د دغو زندانیانو په خوشې کېدو سره به تر درېیو ورځو پورې په قطر کې بین‌الافغاني خبرې پیل او په بشري اوربند به توافق وشي.

طالبانو هم د تېر لوی اختر په مناسبت خپل پیغام کې ویلي، دوی له خپله اړخه د دولت څه باندې زر زندانیان پرېښودل او که د دوی ۴۰۰ نور بندیان هم ازاد شي، خبرو ته چمتو دي.

د طالبانو له‌خوا د حکومت ازاد شوي بندیان

خو د جګړې د قربانیانو یو شمېر کورنۍ او د بشري حقونو ملاتړي د جرګې له دې پرېکړې سره همغږي نه‌دي او د بندیانو خلاصون ته اندېښنه لري.

د فرانسې خبري اژانس په غزني کې د وژل شوې فرانسوۍ بیټینا ګایسلارد د کورنۍ خبرې را اخیستي چې ویلې یې دي، دوی نه‌غواړي د ګایسلارد قاتلین ازاد شي.

ګایسلارد د ملګرو ملتونو د کډوالو د برخې کارکوونکې وه چې په ۲۰۰۳ کال کې غزني کې د دوه وسله‌والو له‌خوا ووژل شوه.

د دغې مېرمنې مور، پلار، ورور او خور یې فرانس پرس ته ویلي، دوی د ګایسلارد د وژونکو د خوشې کېدو هېڅ تصور نه‌کوي.

دوی ویلي، د دغو وژونکو خوشې کول د قضایي بهیر خلاف کار دی، ځکه چې د افغانستان محکمې دوی مجرم پېژندلي دي.

د فرانس پرس په وینا د ګایسلارد وژونکي اوس د هغو ۴۰۰ زندانیانو په ډله کې دي چې خوشې کېږي.

ارشیف

ډیجیټل ژورنال کاناډایۍ خپرونې هم دا ۴۰۰ خوشې کېدونکي طالبان خطرناک بللي.

دغې خپرونې په یوه راپور کې لیکلي دوی کې ۱۵۰ تنه په اعدام محکوم شوي کسان دي.

راپور کې راغلي، د بندیانو په دغه ډله کې ۴۴ هغه طالبان هم شامل دي چې په مهمو حملو کې د خپل رول له کبله امریکا او نور هېوادونه ورته اندېښنه لري.

ډیجیتل ژورنال وایي، دې ډله کې ۵ هغه افراطي وسله‌وال هم شامل دي چې په کابل کې پر انټرکانټیننټل هوټل د ۲۰۱۸م کال په حمله کې دخیل ګڼل شوي، په هغې حمله کې د ۱۴ بهرنیانو په ګډون ۴۰ کسان وژل شوي وو.

د دوی په باور په لېست کې د ملي اردو د یوه پخواني افسر نوم هم شامل دی چې په ۲۰۱۲ میلادي کال‌یې په یوه حمله کې ۵ فرانسوي سرتېري وژلي او ۱۳ نور ټپیان کړي وو.

شهرزاد اکبر

د افغانستان د بشري حقونو خپلواک کمېسیون مشرې شهرزاد اکبر هم ویلي، نړیواله ټولنه او دولت باید د طالب بندیانو د خوشې کېدو بشري اړخ ته بې‌پروایي ونه‌کړي.

دې ویلي، د بندیانو بې‌قید او شرطه ازادي د معافیت دود پیاوړی کوي او عدالت په‌کې تر پښو لاندې کېږي.

په ولسي جرګه کې د فرا استازې بلقیس روشن په لویه جرګه کې د طالب زندانیانو د ازادېدو خلاف غږ او لیکلی شعار پورته کړ چې وروسته د یوې مېرمنې له‌خوا له جرګې وایستل شوه.

لږ وروسته د همدې وکیلې لسګونه ملاتړي سړکونه ته راووتل او غوښتنه‌یې کوله چې د طالبانو زندانیان باید ازاد نه‌شي.

۰۸:۳۱ ۱۹.۵.۱۳۹۹

کابل کې د سولې مشورتي لویه جرګه نن پای ته رسېږي

په کابل کې د سولې مشورتي لویه جرګه له درېیو ورځنیو بحثونو وروسته نن پای ته رسېږي.

د جرګې د کاري کمېټو له بحثونو جوړ پرېکړه‌لیک نن اورول کېږي او بیا به ولسمشر محمد اشرف غني د جرګې د پای وینا کوي.

کاري کمېټو پرون په خپلو بحثونو کې د ۴۰۰ طالب زندانیانو د خوشې کېدو خبره وکړه، خو شرط‌یې دا و چې په بدل کې یې باید ملي او نړیوال ضمانتونه ورکول شي.

د مشورتي لویې جرګې مشر او د پخلاینې عالي شورا رئیس عبدالله عبدالله ویلي د ۴۰۰ طالب زندانیانو له خوشې کېدو وروسته درېیو ورځو کې به قطر کې بین‌الافغاني خبرې پيلېږي.

د دغو زندانیانو د خوشې کېدو په وړاندې مخالفتونه هم شته چې تفصیل‌یې په روانه خپرونه کې اورېدلی شي.

۱۹:۵۱ ۱۸.۵.۱۳۹۹

عبدالله: د مشورتي لویې جرګې ډېری کمېټې د طالب بندیانو مشروط خوشې کول غواړي

د سولې مشورتي لویې جرګې رئیس عبدالله عبدالله وايي، د کمېټو غړو د ۴۰۰ طالب زندانیانو له ازادۍ سره مشروطه هوکړه کړې.

ښاغلی عبدالله زیاتوي چې د جرګې د کمېټو کار بشپړ شوی او اوس‌یې د نظریاتو په توحید کار روان دی.

ښاغلي عبدالله عبدالله د شنبې په ورځ «۱۳۹۹ کال د زمري ۱۸» رسنیو ته وویل، د جرګې د غړو عمومي نظر تل‌پاتې سوله ده او د بندیانو د ازادۍ په اړه وروستۍ پرېکړه به سبا وشي.

د سولې مشورتي جرګې د رئیس له قوله، د جرګې غړو د بندیانو د ازادۍ په اړه اندېښنې او تر خوا یې د تضمین اخیستو په برخه کې ځیني مسایل مطرح کړي چې په‌کې د ملي او نړیوال تضمین سربېره، د اوربند غوښتنه ده.

د سولې مشورتي لویې جرګې مشر عبدالله عبدالله

ښاغلی عبدالله زیاتوي: "د نظریاتو جمع‌بندي همدا ده چې غواړي بندیان ازاد شي، خو ځیني مشروط او ځیني هم په بېلابېلو شرایطو سره. هغه مهال چې د کمېټو پرېکړه او نظریات د لویې جرګې د منلو وي، طبعاً هغه پرېکړه به عملي کېږي."

ښاغلي عبدالله عبدالله زیاته کړه، که چېرې دا طالب زندانیان ازاد شي، د بین‌الافغاني خبرو د پیل پر وړاندې بل هېڅ خنډ نه‌شته.

د مشورتي لویې جرګې رئیس د بین‌الافغاني خبرو پیل، د زندانیانو له ازادۍ وروسته په درېیو ورځو پورې محدود کړی چې په قطر کې به پیل شي.

ښاغلی عبدالله وايي: "دا معلومه مسئله ده چې درې ورځې وخت غواړي، وروسته له دې چې بندیان خوشې شي، بین‌الافغاني مذاکرات به پیل شي. د خبرو د پیل لپاره بل خنډ نه‌شته."

د افغان حکومت له لوري یو شمېر خوشې شوي طالب زندانیان

د سولې مشورتي لویې جرګې رئیس هغه اوازې هم رد کړې چې ګنې د دې ۴۰۰ زندانیانو له ډلې یې یو شمېر کسان خوشې شوي دي.

عبدالله عبدالله وویل، د جرګې پرېکړه به وروستۍ وي او بل هېڅ یوې مرجع ته د منلو او یا هم رد لپاره وړاندې نه‌شي.

د ملي مصالې عالي شورا دفتر وايي د مشورتي لویې جرګې د ۵۰ کاري کمېټو رئیسانو د خپلو راپورونو د وړاندې کولو پر مهال همدارنګه د طالبانو په زندانونو کې د بندې پاتې افغان امنیتي سرتېرو پر ازادولو باندې هم ټينګار کړی دی.

د سولې مشورتي لویې جرګې یوه کمېټه

د سولې خبرو کې دې د تېرو ۱۹ کلونو لاسته راوړنو او جمهوریت، اساسي قانون، د ښځو له حقوقو، د بیان ازادۍ څخه کلکه دفاع هم د جرګې نورې غوښتنې دي چې نن‌يې کړي دي.

مشورتي لویه جرګه پرون پیل شوه او تمه چې سبا خپله وروستۍ پرېکړه حکومت ته وسپاري.

۱۹:۵۰ ۱۸.۵.۱۳۹۹

نور راوښيه

XS
SM
MD
LG