د لاسرسۍ وړ لېنکونه

تازه خبر
چهارشنبه ۱۶ لړم ۱۴۰۳ کابل ۰۱:۰۸
د سولې مشورتي لویه جرګه
د سولې مشورتي لویه جرګه

د مشورتي لویې جرګې پایله؛ غني: د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کېدو حکم به لاسلیک کړم

د سولې مشورتي لویې جرګې د یو ۲۵ ماده‌یيز پرېکړه‌لیک په صادرولو سره پرېکړه وکړه چې د طالبانو ۴۰۰ بندیان دې خوشې شي. ولسمشر غني د دغې جرګې ته وینا کې وویل د جرګې پرېکړې ته په کتو به د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کولو حکم لاسلیک کړي. دغه جرګه جمعه د ۳،۴۰۰ ګډونوالو په حضور پیل او درې ورځې یې دوام وکړ.

په افغانستان کې څلورمه مشورتي لویه جرګه نن پیل شوه. په دې جرګه کې د هغه ۴۰۰ طالب بندیانو د برخلیک په اړه بحث کېږي چې حکومت‌يې د نه‌خوشې کولو، خو طالبان‌يې پر خوشې کولو ټينګار کوي.

افغان حکومت په تېرو ۱۱ کلونو کې درې نورې مشورتي لویې جرګې ترسره کړي چې لږترلږه دوه‌يې د سولې پروسې اړوند وې.

که څه هم په افغانستان کې د لویو جرګو جوړول کلونه تاریخي مخینه لري، خو د مشورتي لویو جرګو جوړېدل له نږدې ۱۱ کلونو راهیسې دود شول.

جرګه د دې هېواد عنعنوي دود دی، خو اوس‌يې قانوني بڼه خپله کړې ده.

په افغانستان کې لومړنۍ لویه جرګه په ۱۷۴۷ لمریز کال کې په کندهار کې جوړه شوه چې له مخې یې احمد شاه ابدالي د معاصر افغانستان مشر وټاکل شو.

خو په وروستیو کلونو په ځانګړي ډول په ۱۳۸۲ کال کې د اساسي قانون له مخې په افغانستان کې د جرګو د جوړېدو لپاره ځانګړي شرایط وضع شول.

تاریخ لیکونکی غلام محمد محمدي چې له ۱۰ زیات تاریخي اثار یې چاپ شوي وايي، د افغانستان په اساسي قانون کې د لويو جرګو د جوړېدو او څرنګوالي په تړاو هر څه روښانه دي.

ښاغلی محمدي زیاتوي: "پخوا د جرګو جوړولو لپاره منظم قانون نه‌و جوړ شوی چې لویه جرګه باید څه ډول او څوک به په‌کې ګډون کوي، په قبیله‌یي ډول وه. اوس لویه جرګه په اساسي قانوني کې تعیین او مستعجل شوې. که د دې قانون په اساس نه‌جوړېږي، نو حقیقت کې دا د قانون نقض دی."

دا باور لري چې په تېرو ۱۱ کلونو کې چې کومې مشورتي لويې جرګې جوړې شوي د اساسي قانون له موادو سره ټکر لري او ډېری یې د مسؤلیت څخه د تېښتې په موخه جوړې شوې دي.

دی وايي دا ډول جرګې تر ډېره په پرېکړو کې د خلکو د ورګډولو په هدف ترسره شوي دي.

په افغانستان کې د سولې لومړۍ مشورتي لویه جرګه په ۱۳۸۹ لمریز کال کې د افغانستان د جمعیت ګوند د مشر برهان‌الدین رباني په مشرۍ ترسره شوه چې د ګډونوالو شمېر یې ۱۶۰۰ کسانو ته رسېد.

په دې جرګه کې پخواني ولسمشر حامد کرزي د سولې برنامه تأیید کړه، د سولې عالي شورا جوړه شوه او دغه‌شان د طالبانو یو شمېر بندیان خوشې شول.

دوهمه مشورتي لویه جرګه هم د حامد کرزي د ولسمشرۍ په وخت کې د ۱۳۹۲ کال د عقرب په ۳۰مه د جهادي مشر صبغت مجددي په مشرۍ جوړه شوه.

په دې مشورتي لویه جرګه کې هم ۲،۵۰۰ کسانو ګډون کړی و چې د افغانستان او امریکا ترمنځ امنیتي تړون تصویب شو، خو ظاهراً ‌يې پایلې د ښاغلي کرزي له‌خوا ونه‌منل شوې.

او درېیمه مشورتي لویه جرګه تېر ۱۳۹۸ کال د ثور په نهمه نېټه جوړه شوه چې ۳،۲۰۰ کسانو په‌کې ګډون کړی و او جهادي مشر عبدرب الرسول سیاف‌يې مشري کوله.

د دې جرګې اصلي بحث طالبانو ته د سولې په برخه کې حدود ټاکل و چې د ګډونوالو له پنځه ورځني بحثونو وروسته‌يې افغان حکومت ته ۲۳ ماده‌ییز پرېکړه‌لیک وړاندې کړ.

افغان حکومت وايي څلورمه مشورتي لویه جرګه کې به د هغه ۴۰۰ طالب بندیانو په سرنوشت بحث وشي چې په درنو جرمونو ککړ دي.

حکومت وايي په دې جرګه کې به دغه‌شان د تېر کال د جرګې په موضوعاتو هم بحثونه وشي.

په دې جرګه کې هم له ټول هېواد څخه ۳،۲۰۰ کسانو ګډون کړی.

د مشورتي لویې جرګې د جوړېدو د کمېسیون مشر معصوم ستانکزي په وینا چې دغه طالبان د قتل، مخدره موادو قاچاق او یو شمېر نورو جرمونو په تور محکوم دي او یو شمېر یې په اعدام محکوم دي.

د ولسي جرګې غړې شینکۍ کړوخېل بیا وایي، له ټولو نیمګړتیاوو سره سره چې ښایي د مشورتي جرګې په جوړېدو کې وي، مېکانیزم‌یې باید د ولس په خیر وکارول شي.

د افغانستان د اساسي قانون شپږم فصل د لویې جرګې د جوړېدا اهمیت او د جرګې صلاحیتونو ته ځانګړی شوی.

د اساسي قانون په ۱۱۰ ماده کې راغلي، "د افغانستان د خلکو ارادې مهمه مرجعه" بیانوي.

د اساسي قانون په ۱۱۱ ماده کې راغلي لویه جرګه په هغه حالت کې جوړېږي او خلک لوی تصمیمونه نیسي لکه استقلال، ځکمنۍ بشپړتیا، اساسي قانون تعدیل او کله چې ولسمشر محاکمه کېږي.

۱۹:۴۱ ۱۸.۵.۱۳۹۹

۱۸:۱۰ ۱۸.۵.۱۳۹۹

'د ۴۰۰ طالب بندیانو له خوشې کېدو وروسته به بین‌الافغاني خبرې پیل شي'

افغان چارواکي وایي د ۴۰۰ طالب بندیانو تر خوشې کېدو درې ورځې وروسته به بین‌الافغاني خبرې پیل شي.

د مشورتي لویې جرګې مشر عبدالله عبدالله نن په کابل کې خبریالانو ته وویل چې د دغو خبرو د پیل لپاره بل هېڅ خنډ نه‌شته.

ښاغلی عبدالله زیاتوي: "درې ورځې وخت غواړي، وروسته له دې چې بندیان خوشې شي چې بین‌الافغاني خبرې پیل شي. بله کومه مانع نه‌شته. دا معلومداره مسئله ده چې که سبا دا کسان خوشې شي که بل سبا، تر هغه درې ورځې وروسته بین‌الافغاني مذاکرات پیلېدای شي."

ښاغلي عبدالله رسنیو ته دا هم وویل چې د دغو خبرو لومړی پړاو به په قطر کې وي، خو نور جزئیات‌یې ورنه‌کړل.

وسله‌والو طالبانو هم وړاندې ویلي وو چې د دوی ټول پنځه زره طالبان خوشې شي، نو په درېیو ورځو کې به له حکومت سره د سولې خبرو ته کېني.

د مشورتي لویې جرګې د څه باندې درې زرو ګډونوالو څخه اکثرو یې نن د ۴۰۰ طالب بندیانو له خوشې کېدو سره موافقه وکړه، خو دوی وایي دا اقدام به په مشروط ډول کېږي او لومړی به د جګړو ډګر ته د دغو کسانو د بېرته نه‌ورتګ او د دایمي اوربند په اړه ضمانتونه اخیستل کېږي.

مشورتي لویه جرګه پرون په کابل کې پیل او سبا یکشنبه به د وروستي پرېکړه‌لیک په صادرولو پای ته ورسېږي.

افغان حکومت ویلي وو چې دغه ۴۰۰ طالب بندیان پېچلې حقوقي دوسیې لري او ولسمشر یې د خوشې کېدو صلاحیت نه‌لري، نو ځکه‌یې د وروستۍ پرېکړې په اړه مشورتي لویه جرګه راوبلله.

۱۸:۰۸ ۱۸.۵.۱۳۹۹

۱۶:۴۷ ۱۸.۵.۱۳۹۹

د افغانستان عامې روغتیا وزارت: د سولې مشورتي لویې جرګې ۱۷ غړي په کرونا اخته دي

د افغانستان عامې روغتیا وزارت ویلي، د مشورتي لویې جرګې ځیني غړي پر کرونا ویروس اخته دي.

د دغه وزارت د عامه اړیکو مسؤل سعید جامي ازادي رادیو ته وویل، د یادې جرګې د ۱۷ ګډونوالو ټسټونه مثبت وو.

ښاغلي جامي د شنبې په ورځ «۱۳۹۹ کال د زمري ۱۸» ازادي راډیو ته وویل، دغه کسان له نورو جلا کړای شوي دي.

ښاغلی جامي زیاتوي: "تر اوسه مشورتي لویې جرګې ته له ولایتونو نه د راغلو او په‌کې د نورو ۳،۷۰۰ ګډونوالو ټسټونه اخیستل شوي چې له دې ډلې ۱۷ ټسټونه مثبت وو او څو نورې نمونې تر ارزونو لاندې دي."

ښاغلي جامي دا ونه‌ویل چې د کرونا ویروس څومره نمومې ارزول شوي او څومره ارزول کېږي.

د عامې روغتیا وزارت چارواکي وايي، په جرګه کې یو ګرځنده کلینیک شته او امبولانسونه او روغتونونه هم د تیاري په حال کې دي.

احمد جواد عثماني

د سولې د مشورتي لویې جرګې په لومړۍ ورځ د عامې روغتیا وزیر احمد جواد عثماني ویلي: "د کرونا ویروس له امله افغانستان مطلوب وضعیت لري، موږ هره ورځ د نزول خواته روان یو او د خدای په فضل پېښې مخ په کمېدو دي."

ښاغلي عثماني د جرګې له ګډونوالو غوښتي چې د کرونا ویروس د خپرېدو د مخنیوي لپاره، روغتیايي سپارښتنې په جدي توګه په پام کې ونیسي.

په ورته وخت کې د دغې جرګې ځیني ګډونوال د عامې روغتیا وزارت له تدابیرو راضي دي.

په یاده جرګه کې د پروان ولایت استازې روشنا خالد ازادي راډیو ته وویل: "زه له تدابیرو راضي یم، ځکه د هغو کسانو ټسټ چې مثبت و، جرګې ته ورته د ننوتلو اجازه ورنه‌کړل شوه او د چا چې منفي و، جرګې ته‌یې د ننوتلو اجازه درلوده."

د سولې مشورتي لویې جرګې ځیني غړي

خو د جرګې ځیني ګډونوال وايي، د جرګې په تالار کې روغتیايي سپارښتنو ته هېڅ پام نه‌کېږي.

عبدالواحد وویل: "زموږ دوستانو کرونا جدي ونه‌نیوله، په تالار کې یو لوېشت واټن هم نه‌و. اکثرو ماسک نه‌درلود. ټول اوږه په اوږه ناست وو."

د جرګې په دوهمه ورځ د جرګې غړي په فرعي کمېټو کې په خپلو کارونو بوخت وو.

د سولې مشورتي لویه جرګې د جمعې په ورځ د ۴۰۰ طالب زندانیانو د خوشې کېدو په هدف، مشورتي کارونه پیل کړل.

نور راوښيه

XS
SM
MD
LG