له مخدره موادو او جرمونو سره د مبارزې لپاره د ملګرو ملتونو ادارې (یو اېن ډي پي) د افغانستان د مخدره موادو د تولید او د کوکنارو د کښت په اړه په کالني راپور کې ویلي چې په ۲۰۱۹ م کال په افغانستان کې د ورتېر کال په پرتله په سلو کې ۳۸ لږ کوکنار کرل شوي وو.
د دې ادارې پر اساس، په ۲۰۱۹ م کال په افغانستان کې پر ۲ لکه ۵۳ زره هکټاره ځمکه کوکنار کرل شوي وو.
په همدې حال کې د سپینې ماڼۍ د مخدره موادو د ملي پالېسۍ ادارې د سږ کال په فبرورۍ کې اټکل کړی و چې په ۲۰۱۹ م کال په افغانستان کې د ۲۰۱۸ کال په پرتله په سلو کې ۲۸ لږ کوکنار کرل شوي دي.
دا پرلهپسې دوهم کال دی چې د دواړو ادارو له اټکل سره سم په افغانستان کې د کوکنارو کښت کمېږي.
د هلمند د والي ویاند عمر ځواک وايي، حکومت تر ډېره هڅه کړې چې د کوکنارو د کښت مخه ونیسي او اوس اکثره کوکنار د دولت د وسلهوالو مخالفانو تر کنټرول لاندې سیمو کې کرل کېږي.
ښاغلی ځواک زیاتوي: "حکومت د کوکنارو د کر د مخنیوي لپاره ډېر اقدامات کړي، کروندګرو هم متبادلو کښتونو ته مخه کړې، خو ډېر کوکنار په هغه غصب شویو ځمکو کې کرل کېږي چې د دولت د وسلهوالو مخالفانو تر کنټرول لاندې ساحو کې دي."
تر ټولو ډېر کوکنار په ۲۰۱۷ م کال کرل شوي وو.
خو سره له دې چې د کوکنارو تر کښت لاندې ځمکه کمه شوې، خو حاصلیې نهیوازې چې کم شوی نهدی، بلکې په سلو کې ۶۰ زیات دی.
د ملګرو ملتونو د راپور پر اساس، په ۲۰۱۹ م کال په افغانستان کې ۶ زره ۴۰۰ ټنه تاریاک تولید شوي چې تقریباً له هغه څه سره برابر دي چې یو کال وړاندې تولید شوي وو.
د ملګرو ملتونو د مخدره موادو او جرمونو سره د مبارزې اداره وايي، په ۲۰۱۹ م کال د دې لپاره د کوکنارو حاصل زیات و چې په پسرلي کې یې ورښتونه زیات وشول، د حاصل اخیستو په مهال هوا معتدله وه او د کوکنارو بوټو ته افت یا ناروغي پیدا نهشوه.
په تېرو کلونو کې په ځانګړي ډول په جنوب لوېدیځو ولایتونو یا لوی کندهار کې د بوټو د ناروغۍ له کبله د کوکنارو حاصل کمېده.
د هلمند یو کروندګر چې ځانیې عبدالوسع راوپېژانده وویل چې د باوړۍ دښتې سیمې ته تللی ځکه چې په هغو سیمو کې چې په کلونو کوکنار کرل شوي، اوس ځمکه ښه حاصل نهورکوي.
دی پر دې سربېره وايي: "د دولت په ساحو کې هره ورځ پولیس او عسکر راته ولاړ وي، کرونده مو حاصل ته نږدې شوې وي چې تخریبیې کړي."
د کندهار د والي ویاند احمد بهیر احمدي هم وايي چې ډېر کوکنار په هغو ساحو کې کرل کېږي چې د حکومت له کنټروله دباندې دي. احمدي په عین حال کې وايي چې ډېر شمېر کروندګرو متبادلو کښتونو لکه زعفرانو ته مخه کړې ده.
خو په کندهار کې ځیني کروندګر وايي، د خوراکي موادو لوړه بیه او بېوزلي سبب کېږي چې کوکنار وکري.
دوو کروندګرو بهاالدین او نوراغا ازادي راډیو ته وویل: "د ټولو شیانو بیې لوړې دي، حکومت دې فابریکې جوړې کړي چې خلک پهکې کار وکړي، که کار روزګار وي خلک په کوکنارو څه کوي، خپل کار به کوي. د خوراکي موادو بیې لوړې شوي، کرونا هم مشکلات جوړ کړي او خلک نهپوهېږي څه وکړي."
په لوی کندهار کې چې هلمند هم پهکې شاملېږي ۴ زره ۹۲۰ ټنه تاریاک تولیدېږي چې د افغانستان د ټولو تاریاکو په درېیو کې دوه برخې کېږي.
د ۲۰۱۹ کال په جنورۍ کې د افغانستان ولسمشر محمد اشرف غني له مخدره موادو سره د مبارزې وزارت منحل کړ او د دې وزارت چارې یې د یوې ادارې په چوکاټ کې د کورنیو چارو وزارت ته وسپارلې.
