افغانان نن د دوهمې ورځې لپاره د افغانستان د ولسي جرګې په انتخاباتو کې رایې ورکوي.
اسوشېټېډ پرېس خبري آژانس په یو راپور کې لیکلي، د افغانستان حکومت له پراخ فساد سره لاس ګرېوان دی او اکثر افغانان تمه نه لري چې د ولسي جرګې روان انتخابات به شفاف او عادلانه وي.
آژانس لیکي چې د انتخاباتو په جریان کې د کمېسیون کارکوونکي د رای ورکوونکو د نوم ثبتولو پرمهال له ستونزو سره مخامخ کېږي او بایومټریک سیسټم چې نوی معرفي شو په انتخاباتو کې د درغلیو د کمولو پرځای نوره ګډوډي جوړه کړه، ځکه د آژانس په وینا د دې تخنیکي دستګاوو د کارولو لپاره ډېری روزل شوي کسان خپلې دندې ته حاضر نشول.
اسوشېټېډ پرېس لیکي چې د بایومټریک وسیلې له انتخاباتو یوازې یوه میاشت مخکې افغانستان ته ورسېدلې او په عملي ډګر کې د ازموینې لپاره یې وخت کافي نه و.
اسوشېټېډ پرېس لیکي، د افغانستان پارلماني انتخابات له ۲۰۱۰ کال راهیسې د وسله والو طالبانو د حملو له کبله وځنډېدل.
آژانس زیاتوي په تېرو نژدې اتو کلونو کې طالبانو د افغانستان نژدې نیمايي قلمرو لاندې کړ او له افغان حکومت سره د سولې د خبرو وړاندیز یې رد کړ.
فرانس پرېس خبري آژانس په یوه راپور کې لیکي، سلګونه افغانان د دې بې نظمه انتخاباتو په دوهمه ورځ چې په ترڅ کې یې زیاتې تخنیکي ستونزې او سخت تشدد پېښ شو د رای ورکولو مرکزونو ته ولاړل.
اژانس لیکي چې همدې ستونزو د انتخاباتو اعتبار ته زیانمن اړولی دی.
آژانس د یوه لوېدیځ ډيپلومات له قوله چې نوم یې نه دی یاد کړی لیکي، دا انتخابات د افغانستان د خلکو لپاره چې تخنیکي ستونزو، اداري نیمګړتیاو او د وسله والو طالبانو حملو یې هوډ مات نه کړ، یوه لویه بریا وه.
فرانس پرېس لیکي چې نژدې نهه میلیون کسانو په دې انتخاباتو کې خپل نومونه ثبت کړي و، خو اکثر خلک په دې باور دي چې ډېری نومونه د جعلي تذکرو پرنسټ ثبت شوي.
د فرانس پرېس د راپور له مخې د رای ورکوونکو د لیستونو نیمګړتیا، د بایومتریک وسیلو تخنیکي ستونزې او د کمېسیون د کارکوونکو غیرحاضري د دې انتخاباتو نورې ستونزې وې.
فرانس پرېس لیکي چې د انتخاباتو په درشل کې د طالبانو ګواښونو ښايي د رای ورکولو په بهیر کې د خلکو د ګډون کچه اغیزمنه کړې وي.
رویټرز خبري آژانس په یو راپور کې لیکي د انتخاباتو اکثر خپلواک څارونکي چې د درغلیو د مخنیوي لپاره یې حضور مهم ګڼل کېږي د افغانستان پر انتخاباتو د څار په برخه کې زړه نازړه وو، ځکه د طالبانو له حملو څخه وېرېدل.
رویټرز د انتخاباتو په جریان کې د تشدد پېښو ته د اشارې په ترڅ کې د یو بهرني امنیتي چارواکي له قوله چې نوم یې نه دی یاد شوی لیکي چې وايي، د انتخاباتو د امنیت دا بڼه ډېره مطلوبه نه وه خو هغه زیاتوي چې پر افغان ځواکونو د امنیت د ټينګولو په برخه کې فشار خورا زیات و.
رویټرز زیاتوي چې د ولسي جرګې دا انتخابات د افغانستان د ولسمشرۍ د ډېرو مهمو انتخاباتو په درشل کې ترسره کېږي.
د جرمني خبري آژانس DPA په یو مطلب کې لیکي، په افغانستان کې د رای ورکولو مرکزونه د دوهمې ورځې لپاره په داسې حال کې پرانیستل کېږي چې جګړې لاهم روانې دي.
DPA د افغانستان د کارپوهانو شبکې د مشر توماس روتیګ له قوله لیکي چې وايي، دا له ۲۰۰۴ کال راهیسې په افغانستان کې تر ټولو بد انتخابات و.
ښاغلی روتیګ وايي چې د رای ورکولو په جریان کې ګډوډي وه، د چارو په تنظیم کې یې نیمګړتیاوې وې، د بایومتریک وسیلې ناوخته راورسېدې او د انتخاباتو کمېسیون پر ټول دې جریان لازم کنټرول نه درلود.
د ټاکنو خپلواک کمېسيون وايي، په ځينو ولايتونو کې د پرونيو انتخاباتو پر مهال زورواکو پر ټاکنو د نفوذ هڅه کړې ده.
د دغه کمېسيون رئيس ګلاجان عبدالبديع صياد نن په کابل کې په يوه کنفرانس کې وويل، دغه موارد څېړل کېږي:
"په اکثرو سيمو کې زورمندانو د پوليسو د درېشۍ احترام هم نهدى کړى، غوښتل يې په زوره مرکزونو ته ننوځي او په زوره يې هڅه کړې له بايومټريک وسيلې څخه چې شفافيت منځ ته راوړي استفاده ونهشي. دا ټول به په دقيقه توګه څېړل کېږي او هغه صندوق به باطل اعلانېږي."
ښاغلي صياد د ولسي جرګې په انتخاباتو کې ځينې نيمګړتياوې او ګډوډۍ تأييد کړې خو ټينګار يې وکړ چې هڅه شوې دغه انتخابات په شفافه توګه ترسره شي.
د افغانستان د ښځو چارو وزيره وايي، د ولسي جرګې په انتخاباتو کې د ښځو ونډه پراخه وه.
دلبر نظري نن له ازادي راډيو سره په مرکه کې وويل:
"واقعاً له پرون راهيسې مې چې خپله نظارت کړى او ځينې انتخاباتي ساحې مې کتلي، په ټاکنو کې د ښځو ګډون پراخ وو. په بېلابېلو ولايتونو کې ښځې له لوړو امنيتي ګواښونو او ستونزو سره- سره د رأيو د صندوقونو پر لوري لاړې."
د ولسي جرګې په ټاکنو کې د ګډون لپاره د ټاکنو پر شرايطو برابرو نېږدې ۹ میلیونه کسانو نومونه ثبت کړي چې ٣ میليونه، ١٨ زره او څلور اتيا تنه يې ښځې دي.
د افغانستان د پوهنې وزارت د انتخاباتو د خپلواک کمېسیون د هغه ادعا په اړه چې د انتخاباتو په لومړۍ ورځ مرکزونو ته د ښوونکو د نه حاضرېدو په تړاو يې کړې وايي چې د مدیریت په ستونزه کې باید د ښوونکي ګرم ونه ګڼل شي.
د انتخاباتو خپلواک کمېسیون ویلي دوی د پوهنې وزارت اړوند سلګونه ښوونکو ته روزنه ورکړې وه چې څرنګه له بایومیټریک سیستم نه استفاده وکړي خو دوی وايي چې دغه ښوونکي تر ډېره د انتخاباتو په ورځ حاضرنه شول او یا په ځند مرکزونو ته ورسېدل چې له امله يې پروسه له ځنډ او خنډ سره مخ شوه.
د پوهنې وزارت د نشراتو مسول کبیر حقمل ازادي راډيو ته وویل چې د کمېسیون او پوهنې وزارت د هوکړې له مخې ښوونځي او یو شمېر ښوونکي د کمېسیون په واک کې ورکړل شوي وو ترڅو په د رایې اچونې په بهیر کې ترې استفاده وکړي.
خو نوموړی وايي دا چې د پروسې په مدیریت کې ستونزې موجودي وي تر ډېره د پړې ګوته د انتخاباتو کمیسیون ته نیول کېدای شي.
له ښاغلي حقمل سره اکرام الله اکرام مرکه کړې او په سر کې يې ترې د انتخاباتو په ورځ د رايې اچونې په مرکزونو کې د ښوونکو د نه موجودیت مسئله پوښتلې ده.
نو اوس باید ښوونکي پړه ونه ګڼل شي.
