په افغانستان کې د ژمي له پیلېدو سره د بشري وضعیت په اړه د اندېښنو په دوام د خوړو نړیوال پروګرام ډبیلو ایف ویلي چې سخت ژمي د افغان کورنیو ژوند ستونزمن کړی دی.
ډبیلو ایف پي نن دوشنبه د ډیسمبر په ۱۶مه پر خپله اېکس پاڼه په یوه بیان کې اندېښنه ښودلې ده چې میلیونونه کورنۍ د کافي خوړو نه درلودو ترڅنګ له یخ سره مخامخ دي.
په بیان کې راغلي دي چې ډیری کورنۍ اړې دي چې د خپلو خونو د تودو ساتلو لپاره د سون توکو د اخیستلو او د خپلو ماشومانو لپاره د خوړو پیدا کولو ترمنځ یو سخت انتخاب وکړي.
د خوړولو نړیوال پروګرام په داسې حال کې دا اندېښنه ښودلې چې په افغانستان کې د ژمي موسم پیل شوی او همدا تېره شپه هم په ځینو شمالي ولایتونو کې واوره اورېدلې ده او هوا یې نوره هم سړه کړې ده.
په همدې حال کې د پلازمېنې کابل په ګډون د یو شمېر سړو ولایتونو ځیني اوسېدونکي وايي:
د بد اقتصادي وضعیت له امله ان د خوړو موندلو وس نه لري او دا مهال یې کورنۍ او ماشومان سړې شپې ورځې د تودېدو له وسایلو پرته تېروي.
د کابل ښار اوسېدونکې او د څلورو ماشومانو مور نفیسې ازادي راډیو ته وویل:
“ژمی رارسېدلی، هوا ډېره سړه شوې، خوراک او پوښاک ته هم څه نه لرو، حیرانه پاتې یو چې دا ژمی به څنګه تېروو. موږ مرستې ته اړتیا لرو، د سون توکو بیې خو داسې لوړي دي چې څوک یې د اخیستلو توان نه لري.”
دا وايي اوس مهال په پلازمینه کابل کې د یو خروار چې اتیا منه کیږي لرګیو بیه ۱۳ زره افغانیو ته لوړه شوې ده چې بې وزلې کورنۍ یې د اخیستلو توان نه لري.
د یو کیلو ګازو بیه بیا دا مهال د کابل په بازارونو کې له ۵۰ تر ۶۰ افغانۍ ښودل شوې ده.
په ورته وخت کې د لوګر ولایت یو اوسېدونکی صمیم وايي له سختو اقتصادي ستونزو سره مخامخ دی.
“واقعا موږ په داسې وضعیت کې یو چې د سون توکي یا د ماشومانو د ګرمولو لپاره یو څه برابر کړو، مجبوره یو چې بیا په نهارې بیده شو او که د خېټې غم کوو، بیا د تودوخي څه نه لرو، اقتصادي وضعیت د ټولو ډېر خراب دی.”
دوی له مرستندویه موسسو، نړیوالو ادارو او د طالبانو له حکومته د مرستې غوښتنه کوي.
د یو شمېر نورو سړو ولایتونو ځینو اوسېدونکو هم له ازادي راډيو سره د سون توکو او خوړو د نه درلودلو خبره کړې او ویلي یې دي چې له سختې بې وزلۍ او بې کارۍ سره لاس او ګرېوان دي.
د ملګرو ملتونو په ګډون بیلابیلو مرستندویه بنسټونو ویلي چې پر افغانستان د طالبانو تر بیا ځلې واکمنۍ وروسته په دې هیواد کې بې وزلي او بې کاري زیاته شوې ده.
د خوړو نړیوال پروګرام وړاندې راپور ورکړی و چې په افغانستان کې به ۱۴.۸ میلیونه خلک په روان ژمي کې عاجلو مرستو ته اړتیا ولري.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) هم ویلي دي چې په ۲۰۲۴ کال کې له ۲۳ میلیونو زیاتو اړمنو افغانانو څخه یوازې له ۱۵ میلونو سره مرستې شوي دي.