د بشري حقونو یوه ډله وايي چې د ایران امنیتي ځواکونو په سپټمبر میاشت کې پر مظاهره چیانو د فشارونو په لړ کې لږ تر لږه ۵۳۷ کسان وژلي دي.

په ناروې کې دېره د ایران د بشري حقونو ډلې پرون سه‌شنبه ویلي، په دې موده کې د مظاهرو د تورونو په تړاو څلور کسان اعدام شوي او تر ۳۰۰ زیات نور کسان په همدې موده کې په نورو تورونو په دار ځړول شوي دي.

دې ډلې دا د ټولنې د ډارولو لپاره یو بل تاکتیک یاد کړی دی.

په ایران کې د سپټمبر په نیمايي کې پراخې مظاهرې وروسته له هغې پیل شوې، چې د مهسا امیني په نوم یوې ښځې د پولیسو په توقیف کې ساه ورکړه.

هغه چې په خټه کردۍ وه، په بشپړ ډول د حجاب نه رعایت په تور نیول شوې وه.

د ایران چارواکو د دغو مظاهرو په وړاندې له فشارونو کار واخیست چې د بشري حقونو ډلې وايي، مظاهره چیان په مستقیم ډول په مرمۍ هم ویشتل شوي دي.

د ایران د بشري حقونو ډلې مخکې د وژل شویو کسانو شمېر ۴۸۸ تنه یاد کړی دی.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ منځني ختیز ته خپل څلور ورځنی سفر د سعودي عربستان د ولیعهد، محمد بن سلمان، سره په لیدنه پیل کړ.

دا د ټرمپ د ولسمشرۍ د دویمې دورې لومړنی رسمي بهرنی سفر دی.

بن سلمان په ریاض کې ټرمپ ته د دودیز قهوې مراسم برابر کړل، او وروسته به په رسمي ماښامنۍ میلمستیا کې هم ګډون وکړي.

ټرمپ به د امریکا او سعودي د پانګونې په کنفرانس کې هم ګډون وکړي او د خلیج د همکاری شورا له غړو سره به وویني.

په دغه سفر کې د امریکا او سعودي تر منځ د مصنوعي ځیرکتیا، انرژۍ او وسلو د پلور په برخو کې د ځینو هوکړو تمه کیږي.

تمه ده هغه به له عربي چارواکو سره د ایران د اټومي پروګرام، د غزې د جګړې، د نفتو د بیو او پانګونو په اړه خبرې وکړي.

د هند صدراعظم نریندرا مودي پاکستان ته خبرداری ورکړی، چې د هند پر وړاندې د هر ډول ترهګریز برید له پیلولو ډډه وکړي.

مودي د دوشنبې په ورځ (دغویي۲۲مه) په یوه ټلویزیوني وینا کې وویل، چې که اسلام آباد داسې اقدام وکړي، نو نوی ډیلي به په مناسب اقدام سره ځواب ورکړي.

دا د هند د پوځ له خوا په پاکستان کې پر ځینو هدفونو له برید وروسته د مودي لومړنۍ څرګندونې دي.

هند ویلي چې دا بریدونه د ترهګرو پر مرکزونو شوي دي.

پاکستان د هند هغه تورونه رد کړي دي چې ګواکې د سخت دریځه وسله والو ملاتړ کوي او ویلي یې دي، چې هغه ځایونه چې تېره اونۍ د هند لخوا پرې برید شوی وو ملکي سیمې وې.

اسلام آباد تر اوسه د هند د لومړي وزیر د څرګندونو په اړه غبرګون نه دی ښودلی.

د برتانیې پخواني سرتیرو ادعا کړې چې د دوی همکارانو په افغانستان او عراق کې ملکي وګړي وژلي دي.

د برتانوي ځانګړو ځواکونو پخوانیو سرتیرو د بي بي سي په پانوراما پروګرام کې ادعا کړې چې د دوی ځینو ملګرو، چې "رواني" چلند یې درلود، په افغانستان او عراق کې یې بې وسلې او بیده ملکي وګړي وژلي.

د نړیوال قانون له مخې، پوځي ځواکونه اجازه نه لري چې د جګړې بندیان یا بې وسلې ملکي وګړي ووژني. دغو تورونو تر یوه لسیزه زیات وخت نیولی دی.

په عین حال کې، په افغانستان کې د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي، ریچارډ بینټ، د دوشنبې په ورځ، د می په ۱۲مه نېټه، په افغانستان کې د جنګي جرمونو د تورونو په اړه د بي بي سي د نوي راپور په غبرګون کې "د قربانیانو او د هغوی د کورنیو لپاره د حساب ورکولو او عدالت" غوښتنه کړې ده.

د راپور په تړاو د برتانیا دفاع وزارت ویلي چې دوی د روان تحقیقاتي کمیسیون سره همکارۍ ته "په بشپړه توګه ژمن" دي.

وزارت دا هم ویلي چې "دا د دفاع وزارت لپاره مناسبه نه ده چې په دې څیړنه کې د څیړل شویو تورونو په اړه تبصره وکړي."

د تحقیقاتو کمیسیون له ټولو هغو کسانو څخه چې اړونده معلومات لري غوښتنه کړې چې د حقیقت د رونټیا لپاره له دې پروسې سره یوځای شي.

پولنډ ویلي چې په کراکو کې به د روسیې کونسلګري وتړي.

مخکې له دې، پولنډي چارواکو ویلي و چې دوی داسې شواهد ترلاسه کړي دي چې ښیي د روسیې پټې ادارې په هغه لویه اورلګېدنه کې ښکیلې وې چې د ۲۰۲۴ کال په می میاشت کې یې په وارسا کې یو سوداګریز مرکز ویجاړ کړ.

د پولنډ د بهرنیو چارو وزیر رادوسلاو سیکورسکي دا اقدام تخریبي وباله.

د اوکراین له جګړې راهیسې د روسیې او پولنډ تر منځ اړیکې سختې ترینګلې شوې دي، چې وارسا مسکو په تخریب او سایبري بریدونو تورن کړی دی. هغه تورونه چې روسیې رد کړي دي.

روسیې دا پریکړه "د دواړو هیوادونو ترمنځ د اړیکو پر وړاندې قصدي عمل" بللی او د متقابل غبرګون ژمنه یې کړې ده.

پولنډ مخکې د ورته دلایلو له امله په پوزنان کې د روسیې کونسلګري تړلې وه.

امریکا او چین د دوشنبې په ورځ وویل چې دوی د متقابلو تعرفو د پام وړ کمولو لپاره یوې موافقې ته رسیدلي دي.

واشنګټن او بیجنګ هڅه کوي چې هغه سوداګریزه جګړه پای ته ورسوي چې نړیوال اقتصاد یې ګډوډ کړی او مالي بازارونه یې لړزولي دي.

د امریکا د خزانې وزیر سکاټ بیسنټ په ژنیو کې د چینایي چارواکو سره له خبرو اترو وروسته خبریالانو ته وویل چې دواړه خواوې د ۹۰ ورځو لپاره د اقداماتو د درولو په خاطر موافقې ته رسیدلي دي.

ولسمشر ډونالډټرمپ وايي، ډېرژر به په امریکا کې د هغو درملو د بیو د کمېدو فرمان لاسلیک کړي چې د نسخې په اساس ورکول کېږي.

ټرمپ پرون (د غويي ۲۱مه) پر ټروت ټولنیزې شبکې په یوه بیان کې وویل چې د دې درملو په بیو کې به له ۳۰ تر ۸۰ سلنې پورې کموالی راشي. دی زیاتوي چې په دې اړه اجرایي فرمان به نن د واشنګټن په وخت د سهار په نهو بجو نافذ شي.

د امریکا ولسمشر وايي، د دې پالیسۍ هدف دا دی چې په امریکا کې د درملو بیې له نورو هېوادونو سره یو شان شي.

اسراییلو یوځل بیا د یمن پر حُدیده بندر برید کړی دی. دا خبر پرون د حوثیانو د کورنیوچارو وزارت ورکړ.

د اسراییلو پوځ پرون له دې مخکې د حوثیانو تر ولکې لاندې د دریو سیمو خلکو ته خبرداری ورکړی و، چې له خپلو سیمو ووځي.

اسراییل د راس عیسا، حدیده او صالیف سیمو اوسېدونکو ته وویل چې ایران پلوه حوثي ډله له دې بندرونو کار اخلي، خو د سبا په نوم د حوثیانو تر ادارې لاندې د دولتي خبري آژانس مشر نصرالدین امر د یمن پر بندرونو د اسراییل د حملې په اړه راپورونه رد کړل.

اسراییلو تراوسه د دې برید په اړه څه نه دي ویلي.

د اسراییلو د تازه حملې خبر څو ورځې وروسته له هغه ورکول کېږي چې د حوثي ډلې له خوا د اسراییلو پر لور یو ویشتل شوی توغندی شنډ شو.

دا په داسې حال کې ده چې په پام کې ده د امریکا ولسمشر ډونالډټرمپ په روانه اونۍ کې منځني ختیځ ته سفر وکړي.

په خیبرپښتونخوا ایالت کې د پاکستاني پولیسو موټر ته نژدې د یوې چاودنې په نتیجه کې دوه پولیس وژل شوي او درې نور ټپیان دي.

اسوشیتیدپریس خبري آژانس د یوه سیمه ایز امنیتي چارواکي مسعودخان له قوله خبر ورکړی چې دا چاودنه د پېښور ښار یوه بازار ته نژدې شوې ده.

د دې برید پړه تراوسه کومې ډلې نه ده منلې خو دې ته د ورته پخوانیو حملو پړه د پاکستاني طالبانو تحریک یا ټي ټي پي منلې ده.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي نن یکشنبه (د غویي ۱۹مه) د عمان پلازمینې مسقط ته سفر وکړ ترڅو د ایران او امریکا ترمنځ د اټومي خبرو اترو په څلورم پړاو کې ګډون وکړي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویاند اسماعیل بقايي وویل ، چې خبرې به د یکشنبې په ورځ په ځايي وخت د غرمې په ۱۲ بجو پیل شي.

د منځني ختیځ لپاره د امریکا استازی او د امریکا لوړ پوړی مذاکره کوونکی استیف ویټکاف په یوه مرکه کې وویل، چې د واشنګټن دریځ د ایران د « د یورانیموغني کولو » بشپړ درول دي. د هغه په وینا، ایران باید خپل اټومي پروګرام، چې پکې د نطنز، فردو او اصفهان کلیدي تاسیسات شامل دي، له منځه یوسي.

ښاغلي ویټکاف زیاته کړه، که د یکشنبې ورځې بحثونه مثبتې پایلې ونه لري، نو دوی باید بدیل لارې ولټوي.

هغه خبرداری ورکړ چې په عمان کې د پرمختګ نشتوالی کولی شي د خبرو اترو اوسنی بهیر پای ته ورسوي.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر انسو د خپل هیواد د یورانیمو غني کولو څخه د لاس اخیستلو او د ایران د اټومي پروګرام د له منځه وړلو امکان رد کړ.

عباس عراقچي عمان ته له سفر وروسته وویل چې که د واشنګټن هدف دا وي چې ډاډ ترلاسه شي چې تهران اټومي وسلې ترلاسه کوي نه ، نو له متحده ایالاتو سره به یوه موافقه وشي.

د اوکراین ولسمشر ولودیمیر زلنسکي وايي، د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره د اوربند په خاطر د لیدو لپاره چمتو دی.

زلنسکي زیاته کړې چې د جګړې پای ته رسولو په خاطر د مستقیمو خبرو اترو لپاره د مسکو غوښتنه "مثبته" بولي.

زلنسکي د می په ۱۱مه وویل چې دا "یوه مثبته نښه ده چې روسانو بالاخره د جګړې د پای ته رسولو په اړه غور پیل کړی دی او په وینا یې دې لور ته لومړی ګام اوربند و.

پوتین څو ساعته مخکې په مسکو کې په یوه مطبوعاتي کنفرانس کې د اروپایي مشرانو او اوکراین دا غوښتنه له پامه وغورځوله چې د اوکراین په جګړه کې دې ۳۰ ورځنی چټک اوربند وکړي او پرځای یې وړاندیز وکړ چې له کیېف سره"پرته له قید او شرطه" د سولې مستقیمې خبرې اترې غواړي چې احتمالاً د می په ۱۵مه به په استانبول کې وي.

د اوربند غوښتنې ته په مستقیم ډول پرته له غبرګونه، پوتین د سولې خبرو اترو د "بیا پیلولو" وړاندیز وکړ چې د ۲۰۲۲ کال په اپریل کې د روسیې او اوکراین تر منځ ترسره شوې وې. دا یو څو اوونۍ وروسته له هغه و چې روسیې په فبرورۍ میاشت کې پر خپل ګاونډي - اوکران -بشپړه یرغل وکړ.