افغانستان
سیګار: د افغانستان د وګړو له نیمایي زیات یې له سختې لوږې سره مخ دي
د افغانستان د بیارغونې لپاره د امریکا د سرمفتش اداره یا سیګار د خوړو د نړیوال پروګرام په حواله وايي، د افغانستان د وګړو له نیمایي زیات یې له سختې لوږې سره مخامخ دي.
سیګار په افغانستان کې د بیارغونې پر چارو د امریکا د نژدې ۱۴۶ میلیارډه ډالرو مرستې د ارزولو په اړه کانګرس ته په خپل وروستي درې میاشتني راپور کې دغه څرګندونې کړي.
سیګار ویلي، متحده ایالات تر اوسه په بشري چارو کې د افغانستان تر ټولو لوی مرستندویه دی چې د روان ۲۰۲۲ کال تر جنوري میاشتې پورې یې له دې هېواد سره په بشري چارو او په سیمه کې له افغان کډوالو سره د ۷۸۲ میلیونه ډالرو مرسته کړې ده.
سیګار په افغانستان کې وچکالي، د خوراکي موادو د بیو زیاتوالی، په کور دننه بې ځایه کېدل اوپه اګسټ میاشت کې واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته سخت اقتصادي بحران او د عامه خدمتونو سقوط په دې هېواد کې د لوږې د زیاتوالي او بشري بحران عمده عوامل بللي دي.
د سیګار د راپور له مخې د تېر۲۰۲۱ کال په سېپټمبر او اکتوبر میاشتو کې نژدې ۱۹ میلیونه افغانان له سختې لوږې یا زښت زیات د خوړو له نه مصونیت سره مخامخ وو او اټکل کوي چې په روان ژمي کې به د هغو افغانانو شمېر نژدې ۲۳ میلیونو ته ورسېږي چې د لوږې له امله به یې ژوند له ګواښ سره مخامخ وي.
سیګار دغه راز وایي چې د روغتیا د نړیوال سازمان او د خوړو د نړیوال پروګرام د اټکل له مخې به روان ژمی له پنځو کلونو کم عمره له درې میلیونه او دوه لکو ډېر ماشومان له سختې خوار ځواکۍ سره مخامخ وي چې د دغو ماشومانو د یو میلیون یې د مړه کېدو خطر شته.
که څه هم له افغانستانه د امریکایي ځواکونو له وتلو او پر دې هېواد بیا د طالبانو له واکمنېدو راهیسې په افغانستان کې د امریکا د بیارغونې هڅې دریدلي، خو سیګار په تېرو نژدې شلو کلونو کې پر دې چارې د امریکایي مالیه ورکوونکو د پیسو په اړه کانګرس ته د راپور ورکولو لړۍ تراوسه نه ده درولې.
د ورځې تازه خبرونه دلته ولولئ
یوناما: د ښځو په مشرۍ کاروبارونو کې يې ۹۰۰،۰۰۰ کسانو ته کاري فرصت برابر کړی دی
د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام (UNDP) وايي، د ښځو په مشرۍ د ۸۰ زرو کوچنیو کاروبارونو او اقتصادي بوختتیاو په ملاتړ یې نهه سوه زره کسانو ته کاري فرصتونه برابر کړي دي.
دې پروګرام د یکشنبې په ورځ د (ډیسمبر۲۲مه) پر خپلې ایکس پاڼه/پخواني ټویټر لیکلي چې دغو کاري فرصتونو د څه باندې څلور نیم میلیونو کسانو ژوند ته ګټه رسولې ده.
وړاندې راغلي، دغه کاري فرصتونه د اروپايي ټولنې او جاپان د سفارت په ملاتړ رامنځته شوې دي.
د ملګرو ملتونو دې پروګرام په یو بل خبر کې ویلي، په بغلان ولایت کې یې وروستیو سیلاب ځپلو ۴۳۰۰ کورنیو سره مرسته کړې ده.
دا مرسته په داسې حال کې ده، چې د خوړو نړیوال پروګرام وړمه ورځ په یوه اعلامیه کې ویلي و، په روان ژمي کې څه باندې ۱۵ میلیونه افغانان بشري مرستو ته اړ دي.
سعودي عربستان په کابل کې بیرته خپل سفارت پرانیزي
سعودي عربستان په کابل کې د خپل سفارت د بیرته پرانېستو خبر ورکړی دی.
دغه سفارت د یکشنبې په ورځ د (ډیسمبر۲۲مه) په یوه خبرپاڼه کې ویلي، "دا اقدام یې افغانانو ته د خدمتونو وړاندې کولو او د افغانستان او سعودي ترمنځ د دوه اړخیزو اړیکو د پراختیا په موخه کړی دی".
په خبرپاڼه کې ویل شوي، د دې سفارت خدمتونه له پرون یکشنبې راهيسي پیل شوي دي.
د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۱۵مه پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنیدو وروسته ډیر شمیر هیوادونو په کابل کې خپل سفارتونه او ډپلوماټیکې نمایندګۍ وتړلې.
خو په وروستیو کې د ایران، پاکستان او د افغانستان د یو شمیر نورو ګاونډیو هیوادونو تر څنګ، اوس سعودي عربستان هم په کابل کې د سفارت بیرته پرانیستلو خبر ورکړی.
آی او ام وايي راتلونکی کال له افغانانو سره د مرستې لپاره ۵۰۰ میلیون ډالرو ته اړتیا لري
د مهاجرت نړیواله اداره IOM وايي چې په ۲۰۲۵ کال کې د افغانانو د ملاتړ لپاره نژدې ۵۰۰ میلیون ډالره بسپنې ته اړتیا لري.
د ملګروملتونو دې اړوندې ادارې نن (د مرغومي ۲مه) د ۲۰۲۵ کال د بودیجې لپاره په خپله غوښتنه کې ویلي دي چې په راروان کال کې ټولټال ۸،۳ میلیارد ډالر بودیجې ته اړتیا لري چې په دې کې ۴۹۹ میلیون او ۸۰۰ زره به له افغانانو سره د مرستو پر چاره ولګول شي.
IOM وايي، د هغو خلکو ترڅنګ چې د سوریې او اوکراین له بحرانونو تښتي ډېر تمرکز به یې له هغو افغانانو سره په مرستو وي چې د منځنۍ آسیا او بالکان د هېوادونو له لارې په مهاجرت لاس پورې کوي.
دا په داسې حال کې ده چې د کډوالو لپاره د ملګروملتونو د لویې کمیشنرۍ د راپور له مخې څه کم یوولس میلیون افغانان د تېرو څو کلونو جګړو، تشدد او بېوزلۍ له کبله بېلابېلو هېوادونو ته کډوال شوي دي.
د راپورونو له مخې ډېره برخه دا کډوال په ګاونډیو هېوادونو او نوره سیمه کې له ډېرو ستونزو سره لاس ګرېوان دي.
چین د تخار د سرو زرو پر یوه کان ۳۵۰ میلیونه ډالره پانګونه کوي
د طالبانو د حکومت د کانونو او پټرولیم وزارت د تخار ولایت د چایاب ولسوالۍ په یوه کان کې د چین د شاوخوا ۳۵۰ میلیون ډالرو پانګونې خبر ورکوي.
د دې وزارت ویاند همایون افغان له ملي ټلویزیون سره چې طالبان یې اداره کوي، په مرکه کې ویلي دي چې د استخراج د چارو ټول لګښت به چینايي شرکت کوي او د ترلاسه شویو عوایدو ۵۶ سلنه به افغانستان ته ورکوي.
نوموړی زیاتوي چې د چایاب ولسوالۍ په سمتي سیمه کې د سروزرو دا کان لوی دی خو په تړون کې شاوخوا ۱۲ کیلومتر مربع ساحه له مزایدې وروسته د پنځو کلونو لپاره چینايي شرکت او افغان شریکانو ته یې ورکړل شوه.
د ښاغلي افغان په وینا د دې کان د استخراج ټولې چارې به په افغانستان کې دننه کېږي.
د کانونو او پټرولیم وزارت ویاند په نورو ولایتونو کې هم بېلابېلو شرکتونو ته د سروزرو د کانونو د استخراج د تړونونو د پلان خبر ورکړ.
د طالبانو پر حکومت له دې کبله چې د ډېرو کانونو تړونونه یې له چین سره کړي انتقادونه په زیاتېدو دي.
منتقدان د دې تړونونو د معیارونو او شفافیت له پلوه اندېښمن دي.
تخار کې د چاودنې مسولیت د طالبانو یوې مخالفې ډلې ومانه
د تخار ولایت په مرکز تالقان ښار کې د تېر ماښام د چاودنې پړه د آزادۍ جبهې په نوم د طالبانو مخالفې ډلې ومنله.
دې ډلې تېره شپه ناوخته پر خپله ایکس پاڼه په یو بیان کې ادعا کړې چې وسله والو یې د تالقان ښار د لومړۍ حوزې پر قرارګاه د برید پرمهال د طالبانو د ځواکونو سرګروپ ملا انور وژلی او درې نور سرتېري یې ټپیان کړي دي.
له دې مخکې سرچینو آزادۍ راډیو ته ویلي و، چې د تالقان ښار په سرای سنګ سیمه کې پرون ماښام یوه درنه چاودنه شوې ده.
د آزادۍ جبهې د دې ادعا په اړه طالبانو تراوسه څه نه دي ویلي او آزادي راډیو هم په خپلواک ډول دا ادعاوې نه شي تاییدولای.
ایران وايي افغانستان ته یې صادرات ۱۶۷ ملیون ډالرو ته رسېدلي
د ایران د ګمرکونو یوه چارواکي ویلي، سږکال د لیندۍ/ قوس تر پایه افغانستان ته د ایران صادراتو اندازه له ۱۶۷ ملیون ډالرو زیاته وه.
د دوغارون تایباد سرحدي ګمرک عمومي مدیر سید حسن رحیميزاده ویلي، چې یوازې د دوغارون ګمرک له لارې د ۱۶۷ ملیون ۷۱۳زره او ۷۲۳ ډالرو په ارزښت صادرات شوي دي.
د ده په وینا دا د تېر کال په نسبت افغانستان ته د ایران په صادراتو کې شا و خوا ۵۰ سلنه زیاتوالی ښيي.
د ایران د ګمرکونو دغه چارواکي ویلي چې په دې موده کې له افغانستانه هم د ۱۴ ملیون او ۳۵۰ زره ډالرو په ارزښت ایران ته مالونه وارد شوي دي.
افغانستان چې مصرفي اقتصاد لري، تر ډېره د ګاونډیو هېوادونو پر وارداتو ولاړ دی او خپل صادرات یې کم دي.
د سالنګونو اصلي مسیر د سې شنبې په ورځ پرانیستل کېږي
د طالبانو ټولګټو وزارت وايي د سالنګونو لویه لار به د پلان شوي کار له بشپړاوي وروسته د سې شنبې په ورځ د ټولو موټرو پرمخ پرانیستل شي.
د دغه وزارت ویاند محمد اشرف حق شناس پرون په یوه ویډیويي پیغام کې وویل، د لار تر پرانیستل کېدو پورې به کوچني او باروړونکي موټر په نوبتي ډول پر جلا مسیر د ټاکلي مهالوېش له مخې تګ راتګ کوي:
«لوی او کوچني مسافروړونکي موټر هره ورځ له دواړو مسیرونو تګ راتګ کولی شي، خو باروړونکي موټر یوه ورځ له شمال څخه د جنوب پر لوري او بله ورځ له جنوب څخه د شمال پر لوري د حرکت اجازه لري. د سې شنبې په ورځ د مرغومي/ جدي پر څلورمه بارړونکي موټرونه له شمال څخه جنوب ته د حرکت اجازه لري.»
د طالبانو ټولګټو وزارت له خلکو او موټرچلوونکو غوښتنه کړې، چې پر دغه لار د سفر پر مهال د وسایطو زنځیر، تودې جامې، د ژمي توکي او نور ضرور وسایل له ځان سره ولري.
د سالنګ لویه لار هر کال د اورښتونو او توفانونو له کبله د موټرو پرمخ د لنډې مودې لپاره تړل کېږي.
تخار کې چاودنه وشوه
د تخار ولایت په مرکز تالقان ښار کې نن ماښام چاودنه وشوه.
ځايي سرچينې وايي، چاودنه سراى سنګ او لومړۍ امنيتي حوزې ته نږدې يوه ريکشا کې د ځاى پر ځاى شوي ماين له امله شوې ده.
د چاودنې شدت د ځايي اوسېدونکو تر منځ وېره خپره کړې او طالبانو امنيتي ځواکونه سيمې ته لېږلي دي.
تر اوسه طالب چارواکو د چاودنې د څرنګوالي او د مرګ ژوبلې د شمېر او احتمالي زیان په اړه څه نه دي ویلي.
د ارزو ټلویزیون ۷ نیول شوي کارکوونکي خوشې شول
د افغانستان د خبریالانو مرکز د آرزو ټلویزیون د نیول شویو کارکوونکو د خوشې کېدو خبر ورکړ.
دغه مرکز د شنبې په ورځ په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې د دغه خصوصي ټلویزیون دا ۷ کارکوونکي په ضمانت خوشې شوي، خو په کابل کې لا هم د دغه ټلویزیون دفتر ته د فعالیت اجازه نه ده ورکړل شوې.
وړاندې لیکل شوي، چې د دغو کسانو محاکمه به یوه اوونۍ وروسته وشي.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د آرزو ټلویزیون د کارکوونکو د خوشې کېدو هرکلی کړی او د طالبانو له حکومت یې غوښتنه کړې چې دا قضیه پای ته ورسوي.
ترکي چارواکي: ۶۰ غیرقانوني افغان کډوال مو نیولي دی
ترکي چارواکي وايي، ۶۰ غیرقانوني افغان کډوال يې نیولي دي.
د ترکي ین ټي وي تلویزیون د جمعې په ورځ راپور ورکړی چې دغو کډوالو په ترکیه کې د پاتي کیدو قانوني اسناد نه درلود.
د ین ټي وي د راپور پر بنسټ، د دې کډوالو له ډلې ۲۱ يې افغانستان ته ډپیورټ شوي دي.
بل پلو، ترکي چارواکو ویلي، درې کسان يې د انساني قاچاق په تور نیولي او عدلي او قضايي اروګانو ته يې سپارلي دي.
د رسمي شمیرو له مخې څه باندې درې لکه افغانان په غیرقانوني توګه په ترکیه کې ژوند کوي.
ترکیه چې اروپا ته د رسیدو پر لار پروت هیواد دی، ډیر کله په کې د افغان کډوالو د نیولو سربیره، د دغو کډوالو د تښول کیدو او وژل کیدو راپورونه هم ورکړل شوي دي.