د امریکا د متحدو ایالاتو او اروپايي هېوادونو استازو غونډه چې پرون د جولای میاشتې پر ۲۳مه نېټه د اروپايي ټولنې، فرانسې، جرمني، ایټالیا، ناټو سازمان، ناروې او د انګلستان استازو په کې ګډون درلود، د ايټالیا په پلازمېنه روم کې ترسره شوې وه.
په دې غونډه کې د افغانستان د سولې د وروستۍ هڅو په اړه بحثونه شوي وو.
دې غونډه کې د ګډون کوونکو له خولې په خپره شوې اعلامیه کې یو ځل بیا ټيڼګار شوی چې د افغانستان جګړه پوځي حل لاره نه لري او باید له سیاسي لارې پای ومومي.
د امریکا –اروپا په اعلامیه کې راغلي، دوی په افغانستان کې په لوړه کچه تاوتریخوالي او د بشري حقونو سرغړونو اندېښمن کړي دي.
په اعلامیه کې دغه شان، ګډنوالو د افغانستان له امنیتي او دفاعي ځواکونو ملاتړ شوی او ویل شوي چې له هېڅ یو داسې حکومته به ملاتړ ونه کړي چې هغه د پوځي لارې جوړ شوی وي.
افغان حکومت بیا وایي، دوی هم د افغانستان د اوسني وضعیت حل یوازې سیاسي هوکړه کې ګوري، خو ټینګار کوي چې هېڅ لوری خپلې غوښتنې پر بل لوري نه شي تحمیلولی.
د سولې په چارو کې د دولت وزارت ویاندې ناجیه انوري په دې اړه د افغانستان د سولې د مرکچي پلاوي د مشر معصوم ستانکزي خبرو ته اشاره وکړه.
نوموړې وویل: "معصوم ستانکزي ټینګار وکړ چې هېڅ لوری دې باید په دې فکر کې نه وي چې خپلې غوښتنې په بل لوري تحمیل کړي او زیاته یې کړه چې د افغانانو درد او رنځ چې د جګړې په ترڅ کې یې ویني، لېرې کول یې د ټولو مسولیت دی او نړیوال باید د دې حالاتو یوازې کتونکي ونه اوسي او هغه کسان چې د جګړې پر دوام ټینګار او ملاتړ یې کوي باید مسوول وګڼل شي."
په اعلامیه د ګډونوالو هېوادونو او نړیوالو سازمانو استازو د افغانانو په مشرۍ د سولې د ټول شموله بهیر پر مدیریت، په حکومت کې د ښځو د معنی لرونکې ونډې او په عادلانه او دومداره سیاسي جوړجاړي ټینګار شوی دی.
د امریکا - اروپا اعلامیې په یوه برخه کې راغلي: "موږ پر ټولو خواوو غږ کوو چې تاوتریخوالی کم کړي او نړیوال بشردوستانه قانون پربنسټ دې د دوی خوندیتوب ته پام وکړي، موږ پر طالبانو غږ کوو چې خپل پوځي بریدونه پای ته ورسوي او پر خپلو جنګیالیو غږ وکړي چې د سولې په پروسه کې په معنی لرونکي ډول دخیل شي. موږ اوربند ته د رسېدو پر اړتیا ټینګار کوو چې د خبرو اترو بریا ډاډمنه کړو او موږ د افغان امنیتي ځواکونو قربانۍ منو."
خو طالبان بیا وایي چې د دوی او امریکا ترمنځ د دوحې تړون پر بنسټ، اوربند به هغه مهال کېږي چې د افغان حکومت او طالبانو ترمنځ سیاسي توافق وشي.
په قطر کې د دغې ډلې د سیاسي دفتر ویاند محمد نعیم ازادي راډیو ته وویل، امریکا له دوی سره په هوکړه کې کړې ژمنې چې افغان حکومت هم منلي او د ملګرو ملتونو سازمان په ګډون یو شمېر نورو سازمانونو او هېوادونو تایید کړي، لا نه دي عملي کړي.
نعیم زیاته کړه: "د باور فضا به هغه مهال رامنځته شي چې په شوېو ژمنو عمل وشي، په توافقنامه کې په دې ژمنه شوې وه چې که بین الافغاني مذاکرات پیل شي زموږ ټول بندیان به ازادېږي، بله موضوع د تور نوملړه زموږ د مشرانو د نومونو اېستل وه چې هغه هم نه دي شوي."
د امریکا _اروپا کنفرانس کې ګډونوالو له لوري خپره شوې اعلامیه کې چې پنځې مادې لري پنځه مهم او اساسي عناصر هم ذکر شوي:
- ټوله شموله حکومتوالي.
- د بشري حقونو ملاتړ.
- له ترورېزم سره مبارزه، دا ډاډ تر لاسه کول چې افغانستان بیا د ترهګرو لپاره د خوندي ځای په توګه نه کارول کېږي.
- او د نړیوال بشر دوستانه قانون په ګډون د نړیوال قانون پیروي.
دا هغه مسایل دي چې تېره شپه د افغان جمهور رییس محمد اشرف غني او د امریکا د جمهور رییس جوبایډن تر منځ پرې ټیلیفوني خبرې هم شوي.
له ارګه په دې اړه په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي چې په دې ټیلیفوني مکالمه کې د دواړو هېوادونو مشرانو د افغانستان او امریکا ترمنځ د اړیکو د دوام په اړه خبرې کړي او جمهور رییس جوبایډن له افغان امنیتي او دفاعي ځواکونو د خپل هېواد د ملاتړ د دوام ډاډ ورکړل دی.
په خبرپاڼه کې راغلي چې ښاغلي غني او بایډن د سولې او امنیت د ټینګښت او تلپاتې مشارکت لپاره د افغانانو پر ګډو هڅو، له افغان دولت سره د ډیپلوماټیکو او اقتصادي مرستو پر دوام، امنیتي او دفاعي ځواکونو او د تېرو دوو لسیزو لاسته راوړنو پر ساتنې هم خبرې کړي دي.
نړیوال په داسې حال کې د افغانستان د وروستي وضعیت په اړه اندېښنې څرګندوي او د تاوتریخوالي د کچې د راټیټولو ټینګار کوي چې په دې وروستیو کې کله چې له دغه هېواده د بهرنیو ځواکونو د وتلو بهیر پیل شوی، په افغانستان کې جګړې تیزې شوي دي.