د تېلو تولیدوونکي هېوادونه خپلو کې پر دې سلا شوي چې خپل تولید په ۱۰۰ کې ۲۰ راکم کړي څو په نړۍ کې د تېلو بیې لوړې شي.
له دې سره به په نړۍ کې په ورځنۍ توګه له تولیدېدونکو تېلو څخه میلونونه بېرله راکم شي.
اوپک، له ۲۳ تېل تولیدوونکیو هېوادونو جوړ سازمان دی چې د تېلو په تولید کې یې د پام وړ کموالی اعلان کړی.
د دې سازمان د غړو هېوادونو ترمنځ د شوې هوکړې له مخې به د مې او جون په میاشتو کې په ورځني ډول د تېلو په تولید کې شااوخوا ۱۰ میلیونه بېرله کموالی راشي.
دا په ټوله نړۍ کې د تېلو د عرضې شااوخوا ۱۰ په ۱۰۰ کې برخه جوړوي.
په وروستي توافق کې روسیې هم ویلي چې د تېلو تولید کموي. تر دې مخکې د سعودي عربستان او روسیې ترمنځ اختلاف د دې سبب شوی و چې دواړه هېوادونه د خپلو تېلو تولیدات زیات کړي.
د دې په پایله کې د نړۍ د ونډو په بازارونو کې د تېلو ونډې سختې راولوېدې.
د امریکا ولسمشر ډونالد ټرمپ د دوشنبې په ورځ «۲۰۲۰ کال د اپرېل ۱۳» په یو ټویټ کې ولیکل چې د تېلو تولیدوونکي په ورځ کې تر ۲۰ میلیونو بېرلو د تېلو په تولید کې کمی راولي.
د ښاغلي ټرمپ شمېرې د هغه څه دوه چنده دي چې یوه ورځ مخکې پرې هوکړه شوې وه.
امریکايي چارواکي وايي، د کرونا ویروس خپرېدل به په بېلابېلو هېوادونو کې د تېلو د بیو د کمېدو سبب شي او د دې هېوادونو اقتصادونه به خراب کړي.
بلهخوا د سعودي عربستان د انرژۍ وزیر عبدالعزیز بن سلمان ویلي، د نړۍ ۲۰ د پیاوړي اقتصاد لرونکو هېوادونو ژمنه کړې چې په ورځنۍ توګه د تېلو تولید څه کم څلور میلیونه بېرله راښکته کړي.
د تېلو د بیو په لوړېدو سعودي عربستان او روسیې خپلو کې سخت مذاکرات وکړل څو رامنځته شوی کړکېچ هوار کړي.
د روسیې د انرژۍ وزیر الکساندر نوواک د دوشنبې په ورځ وویل چې هېواد یې له سعودي عربستان سره د ورځې د دوه میلیونه بېرله تېلو په کمولو هوکړه کړې.
د ایران د تېلو وزیر هم ویلي چې کوېټ، سعودي عربستان او عربي متحده امارات په دې سلا شوي چې په یوه ورځ کې تر دوه میلیونه بېرله د تېلو تولید راکم کړي.
اقتصاد پوهان دا اقدامات ډېر مؤثر نهګڼي. روبین میلز د تېلو د مارکېټ متخصص دی. نوموړي اسوشیټډ پرس خبري اژانس ته ویلي، اوسنی اقدام ښايي دې شرایطو کې اغېز وکړي، خو د تېلو په برخه کې ټولې شته ستونزې نهشي هوارولی.
هغه زیاته کړه: "بازار کې دا تمه وه چې په یو حد کې هوکړه کېږي، خو کله چې ګوري، په ورځ کې د ۲۰ یا ۳۰ میلیونه بېرله تېلو د تقاضا نشتوالی چې د اپرېل په میاشت کې دی او ښايي مې میاشت کې هم دوام وکړي، په مقابل کې د هېوادونو له لوري په ورځ کې د اووه نیم میلیونه بېرله تېلو د تولید کمول. فرضاً په امریکا به فشار راوړل شي چې خپل ورځني تولیدات ۱۰ میلیونه بېرله راکم کړي. دا ډول اقدامات مرسته کوي، خو د تېلو د تقاضا د نشتوالي پر مهال د ټولو ستونزو هواری نهدی."
د دوشنبې په ورځ د نړۍ د ونډو په بازارونو کې د یو بېرل تېلو بیه یو څه لوړه شوه او تر ۳۲ ډالرو ورسېده.
له دې ټولو سره اقتصاد پوهان وايي، داسې ښکاري چې د اوپک سازمان هوکړه تر عملي کېدو مخکې له ناکامۍ سره مخ ده، ځکه نهدي توانېدلي پانګهوال دې ته لېوال کړي چې د کرونا ویروس د خپرېدو پر مهال د تېلو برخه کې پانګونه وکړي.
