د افغانستان د بشري حقونو خپلواک کمېسیون په دې هېواد کې د جګړو له امله د ملکي تلفاتو په کچه کې زیاتوالی د اندېښنې وړ بولي.
په افغانستان کې د جګړې له زیاتوالي سره د ملکي وګړو د مرګ ژوبلې کچه هم لوړه شوې ده.
د افغانستان د بشري حقونو خپلواک کمېسیون وایي، د روان ۲۰۱۹ میلادي کال په لومړيو پنځو میاشتو کې شااوخوا ۹۳۰ ولسي کسان وژل شوي او تر ۲۸۰۰ ټپیان دي.
د دې کمېسیون اجرائيوي رئیس موسی محمودي د دوشنبې په ورځ ازادي راډيو ته وویل: د امریکا د دفاع وزارت او د بشري حقونو د کمېسیون شمېرو ته په کتو ویلای شو چې په هېواد کې اوس هم ملکي مرګ ژوبله جریان لري او د بشري حقونو کمېسیون په دې اړه سخت اندېښمن دی، نو ملکي وګړو ته هر ډول زیان رسول، له بشري، اسلامي او د جګړې له اصولو سرغړونه ده او تاسې ګورئ چې د جګړې ښکېل اړخونه له بده مرغه دې برخې ته جدي پاملرنه نه کوي.
خو د امریکا دفاع وزارت د یکشنبې په ورځ کانګرس ته په خپل کلني راپور کې د ۲۰۱۹ کال د لومړیو پنځو میاشتو د ۹۵۰ ولسي وګړو د وژل کېدو او ۲۲۱۳ د ټپي کېدو خبر ورکړی دی.
دا وړاندې شوې شمېره د بشر حقونو د خپلواک کمېسیون له شمېرو سره تفاوت لري.
د ولسي وګړو د مرګ ژوبلې دا شمېره د ۲۰۱۸ کال د ډېسمبر میاشتې له ۳۱مې تر ۲۰۱۹ کال د مې میاشتې تر ۳۱مې نېټې پورې ثبت شوې ده.
د امریکا د دفاع وزارت د راپور په اساس، په دې شمېر ملکي مرګ ژوبله کې اتیا په سلو کې مسؤلیت يې د ترهګرو ډلو پر غاړه دی، ځکه د دوی په وینا، تر ډېره دغو کسانو ته د مخالفو وسله والو ډلو په بمي چاودنو او انتحاري حملو کې مرګ ژوبله اوښتې ده.
په راپور کې ویل شوي چې د ترهګرو ډلو په حملو کې ۷۷۸ ولسي افغانان وژل شوي او ۱۹۷۱ نور ټپيان شوي دي.
همدا شان په افغانستان کې د ناټو د غوڅ ملاتړ ماموریت د چارواکو په وینا، په تېرو پنځو میاشتو کې په افغانستان د مېشتو بهرنیو ځواکونو د عملیاتو له امله ۶۰ تنه ملکیان وژل شوي او ۵۵ نور ټپیان دي.
د دې ترڅنګ، د ۶۸ نورو ملکي افغانانو د وژنې او ۹۰ تنو د ټپي کېدو مسؤلیت پر افغان امنیتي ځواکونو اچول شوی دی.
دا په داسې حال کې ده چې په وروستیو کې په کابل او غزني ښار کې د وسله والو طالبانو د موټربم حملو له امله لسګونه ولسي وګړو ته مرګ ژوبله واوښته.
همدا شان د په بغلان او میدان وردګ ولایتونو کې د بهرنیو او افغان ځواکونو په عملیاتو کې هم یو شمېر ولسي وګړي زیانمن شول.
په همدې حال کې د افغانستان د جمهوري ریاست ویاند صدیق صدیقي په یوه خبري کنفرانس کې وویل چې حکومت د ملکي وګړو د ژوند خوندیتوب ته ژمن دی.
د ده په خبره، په ځینو حالاتو کې چې کله وسله وال مخالفین د ولسي وګړو د استوګنو په کورونو کې ځایونه نیسي، پرضد يې حتی د امنیتي ځواکونو عملیات درول شوي دي.
په ورته وخت کې د افغانستان دفاع وزارت وايي چې د ملکي مرګ ژوبلې مسؤلیت تر ډېره وسله والو طالبانو ته ورګرځي.
د دې وزارت مرستیال ویاند فواد امان ازادي راډيو ته وویل: په افغانستان کې د ملکي تلفاتو عاملین وسله وال طالبان او نورې ترورېستي ډلې دي، تاسو شاهد یاست چې دوی په ښارونو او د خلکو د استوګنو په سیمو کې انتحاري حملې کوي او همداشان ولسي وګړي د جګړې په میدانونو کې د سپر په توګه کاروي او د خلکو په کورونو کې مورچې جوړوي.
خو د وسله والو طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد بیا ردوي چې ګوندې د ملکیانو په وژلو کې دې تر ډېره دوی پړه وبلل شي.
نوموړي ازادي راډيو ته وویل چې دوی هڅه کوي چې د جګړې او حملو پر مهال ملکیانو ته زیان ونه رسېږي.
د افغانستان د بشر حقونو خپلواک کمېسیون بیا د جګړې له ښکېلو اړخونو غواړي چې د جګړې پر مهال د ولسي وګړو ژوند ته پاملرنه وکړي او بشري حقونو ته درناوی وکړي.
د افغانستان د بشر حقونو خپلواک کمېسیون وايي چې د پخوا په پرتله د جګړې له امله ماشومان او مېرمنې هم اغېزمنې شوي دي.
د دې راپور له مخې، د افغانستان په سویلي، سویل ختیځ، شمال، شمال ختیځ او مرکز کې ډېر تلفات ملکي کسانو ته اوښتي دي.
