د ناټو عمومي منشي ینس سټولټنبرګ د افغانستان او سیمې لپاره د امریکا د نوې ستراتېژۍ هرکلی وکړ.

سټولټنبرګ نن د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي چې زموږ دا هدف پر ځای دی چې افغانستان به هېڅکله بیا د هغو ترورېستانو لپاره په ځاله بدل نه ‎‌شي چې زموږ هېوادونه ګواښي.

بل‌خوا په کابل کې د امریکا سفارت ځانګړي شارژدافیر د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي چې د افغانستان حکومت باید د اصلاحاتو لپاره خپلې هڅې دوه برابره کړي.

هوګو لارنس ویلي، افغان حکومت باید خپلې مهمې ژمنې لکه د انتخاباتو ترسره کول او د فساد له‌منځه وړل عملي کړي.

د دې مرکز په راپورکې چې پرون جمعه (د مارچ ۱۴مه) خپور شو، د هغو هېوادونو وضعیت څیړل شوی چې د دې ډول ظلمونو له خطر سره مخامخ دي او شمیر یې اتلس ښودل شوی دی.

په راپور کې راغلي دي چې افغانان د طالبانو د ادارې له خوا په منظم ډول د خپلو حقونو له سرغړونو سره مخ دي.

دې مرکز سپارښتنه کړې چې طالبان دې ټولو نړیوالو مسؤلیتونو ته درناوی وکړي، د بشري حقونو سرغړونې دې ودروي او ملګري ملتونه دې په نړیوالو محکمو باندې ډیپلوماتیک او قانوني فشار زیات کړي.

همدارنګه ویل شوي چې د افغانستان ګاونډي هیوادونه دې د افغان کډوالو په زور ایستل ودروي اوله طالبانو سره د هرډول اړیکو په عادي کولو کې دې بشري حقونو ته د درناوي موضوع په پام کې ونیسي.

د طالبانو حکومت چې څه د پاسه درې نیم کاله مخکې پر افغانستان واکمن شو، تراوسه د نړۍ هیڅ یوه هیواد په رسمیت نه دی پیژندلی. د دوی د حکومت د په رسمیت پیژندلو په وړاندې یوعمده خنډ د افغانستان د وګړو له بشري حقونو په ځانګړې توګه د ښځواو نجونو د زده کړې، کاراو د ټولنې په ټولو برخو کې د ښځو د فعال ګډون له حقونو څخه سرغړونې بلل کیږي.

د پوځ ویاند جنرال احمد شریف چودري د جمعې په ورځ وویل چې د ترهګرو پرضد د عملیاتو پرمهال ۲۶ مسافر چې ۱۸ یې امنیتي سرتېري وو، او همداراز ۳۳ ترهګر وژل شوي دي.

بلوڅ ازادي بښونکي پوځ( بي ایل اې) چې د امریکا متحد ایالتونه یې د یوې ترهګرې ډلې په توګه پيژني، ویلي دي چې دوی اسلام اباد ته ۴۸ ساعتونه وخت ورکړی و، چې د دوی بندیان خوشې کړي خو دا کار ونه شو نو ځکه دوی ټول ۲۱۴ برمته پوځیان ووژل.

( بي ایل اې) د عملیاتو پرمهال د خپلو دولسو وسله والو وژل کیدل هم تایید کړي دي.

ازادو سرچینو لا تر اوسه د دې وړاندې شویو شمیرو پخلی نه دی کړی.

تیره اونۍ سې شنبې د بلوچستان په بولان سیمه کې د بلوڅ بېلتونپالو وسله والو یو ریلګاډی له مسافرو سره برمته کړ. په دې ریلګاډي کې تر څلور سوه ډيرې سورلۍ وې چې د بلوڅ بیلتونپالو د ادعا له مخې سلګونه پوځيان هم پکې وو.

د ترکیې د بهرنیو چارو وزیر هاکان فیدان وایي ، د ترکيې پلاوي دمشق ته د سفر پر مهال د سوريې د ډيموکراتيکو ځواکونو او د دغه هېواد دحکومت ترمنځ د هوکړې په اړه خبرې اترې کړي دي.

د سوریې دموکراتیک ځواکونو مشري کردان کوي او متحده ایالات یې ملاتړ کوي.

د ترکیې په پلاوي کې د بهرنیو چارو او دفاع وزیران او د دغه هېواد د پوځي استخباراتو مشر هم شامل دی، چې د پنجشنبې په ماښام سوریېته ولاړل.

فیدان د ترکیې ۱۰۰ تلویزیون یو خبریال سره په مرکه کې وویل د ترکیې پلاوي د سوریې چارواکو ته د ترهګرۍ ضد جګړې په اړه د ترکیېحساسیتونه روښانه کړي او ویلي یې دي چې انقره د دغې موافقې د عملي کول ګام په ګام تعقیب او څاري.

په هغه اعلاميه کې چې د جمعه په ماښام د (BMJ) په نامه چې د روغتيايي مسايلو په اړه ژورنال کې ده، ويل شوي چې په اروپا، شمالي امريکااو افغانستان کې د شري پېښې په تېرو ۲۵ کلونو کې تر ټولو لوړې کچې ته رسېدلې دي.

یوازې د اروپا په هغه برخه کې چې د روغتیا د نړیوال سازمان تر څارنې لاندې ده، د دغې ناروغۍ ۱۲۷ زره پېښې ثبت شوي چې په ټکو یې له۱۹۹۷ کال راهیسې بې ساري دي.

د راپور په ټکو، په هغه کال کې دا شمېر ۲۱۶ زره پېښې وي.

دا شمېرې د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق، یونیسف او د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) په ګډه څیړنه کې خپرې شوې دي.

د روغتیا نړیوال سازمان خبرداری ورکړی چې د ژورې پاملرنې او د واکسین د یوې لویې پروسې پرته، دا ناروغي به په ګڼ شمیر خلک اخته کړي.

د یونیسف د شمېرو له مخې، په افغانستان او پاکستان کې هم د شري د پېښو شمېر زیات شوی دی.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت خبرداری ورکړی، چې د تورخم لاره به تر هغو خلاصه نه کړي، څو چې طالبان په پوله کې د مورچلو د جوړولومخه ونه نیسي.

د پاکستان د بهرنیو چارو د وزارت په اعلامیه کې چې پرون خپره شوې په ې راغلي چې د دې پولې د تړلو علت چې ۲۲ ورځې تېرې اوړي، دطالبانو لخوا د پاکستان په خاوره کې د امنیتي پوستو د جوړولو لپاره د هڅو مستقیمه پایله ده.

پاکستان ادعا کوي چې د دې لارې د خلاصون غوښتونکي دي خو په خبره یې په دې خاوره کې به د افغانستان مورچلو جوړولو ته اجازه ورنهکړي.

پاکستان دغه راز ادعا کړې چې د افغانستان له لوري دغه ډول اقدامات مخکې هم شوي او پاکستان په ځلونو ورته په دې اړه خبرداری ورکړیدی.

خو طالبان ادعا کوي چې دا مورچلې د افغانستان خاوره کې جوړوي.

جرمني هالند، کاناډا او استرالیا غواړي د طالبانو له حکومت سره په افغانستان کې د بشري او ښځو حقونو اړوند خبرې وکړي.

د هالند د حکومت د چارواکو ویلي چې دا خبرې د پنجشنبې په ورځ په نیویارک کې د ملګرو ملتونو په ناسته کې مطرح شوې دي.

په ملګرو ملتونو کې د هالند د بشري حقونو استازې کاتیا لازیو katja Lasseur وویل، دا وړاندیز د عدالت په نړیواله محکمه کې د یو بالفعله بهیر په لور لومړنی ګام دی.

مېرمن لازیور «له افغانستانه تر نیویارکه، افغان ښځې د عملي اقداماتو غوښتونکې دي.» په نوم ناسته کې وویل چې دوی د دې مذاکراتو د پیلغوښتنه کړې او دا د عدالت نړیوالې محکمې (ای سي جي) د بهیر پر لور لومړنی ګام دی

نوموړې زیاتې کړه که خبرې اترې کومې پایلې ته ونه رسېږي دوی به منځګریتوب ته مخه کړي او په خبره یې که د منځګړیتوب نه هم کومه هوکړه ترلاسه نه شوه، موضوع به د عدات نړیوالې محکمې ته وسپاري.

یو شمېر هېوادونو هم په همدې غونډه کې وړاندیز وکړ چې له طالبانو سره هر ډول ډیپلوماټیکه اړیکه باید په ټولنه کې د ښځو د حقونو او رول سرهتړاو ولري.

په افغانستان کې د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته په ښوونځیو کې له شپږم ټولګیو پورته او روغتیایيانسټیټوټونو کې د نجونو پر زده کړو بندیز ولګوه د پوهنتونونو دروازې یې پرې وتړلې او ښځې یې هم له کاره راګرځولي دي.

د طالبانو امنیتي غونډه د دوی د کورنیو چارو د وزیر سراج الدین حقاني له ګډون پرته ترسره شوه.

د طالبانو امنیتي او تصفیوي کمیسیون په ایکسپاڼه کې لیکلي دي چې د امنیتي او تصفیوي چارو مرکزي کمیسیون مسوول او د ملي دفاع وزیر مولوي محمد یعقوب مجاهد په مشرۍ په کندهار کې ناسته ترسره شوه چې په دې غونډه کې د کورنیو چارو د وزارت په استازیتوب د دې وزارت مرستیال ملا محمد ابراهیم صدر، د مشرتابه د دفتر استازي مولوي نذیر احمد ناصر او د کندهار والي ملا محمد شیرین اخند په شمول د کمیسیون ټولو غړیو ګډون کړی وو.

د طالبانو د امنیتي او تصفیوي چارو د کمیسیون په وینا دا غونډه د پنجشنبې په ورځ د امنتي چارو د لا پياوړتیا په هدف په کندهار کې ترسره شوه.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر د عمان له چارواکو وغوښتل چې د دواړو هیوادونو ترمنځ د مستقیمو الوتنو زمینه برابره کړي او د هغو افغانانو د بند موده دې راکمه کړي چې د دغه هیواد په زندانونو کې بندیان دي.

تر اوسه معلومه نه ده چې په عمان کې څه شمیر افغانان بندیان دي.

د طالبانو د بهرنیو چارو د وزارت په خبرپاڼه کې چې نن خپره شوه، راغلې دي چې امیرخان متقي د عمان له ګڼو چارواکو سره د جلا جلا غونډو په ترڅ کې دا غوښتنې کړې دي.

ښاغلي متقي د یکشنبې په ورځ عمان ته ولاړ.

په عمان کې د افغانستان د سفارت چارې د وږي د میاشتې له وروستیو راهیسې طالبانو ته سپارل شوې دي.

پولیس وایي، د پاکستان په شمال لویدیځ کې په اعظم ورسک کې نن د جومات دننه چاودنه کې د جمعیت علمای اسلام یو مشر سخت ټپي شوی دی.

په جنوبي وزیرستان کې رویټرز اژانس د پولیسو د مشر اصف بهادر په وینا خبر ورکړ چې په دې چاودنه کې د جمعیت علمای اسلام فضل الرحمان ډلې سیمه ییز مشر عبدالله ندیم سخت ټپي شوی دی او دوه تنه ماشومان هم د چاودنې له امله زخمیان شوې دي.

په اعظم ورسک کې پروسږکال د نومبر په میاشت کې هم له یوه جومات سره نژدې چاودنه شوې وه چې په هغې کې د جمعیت علمای اسلام فضل الرحمان ډلې یو بل سمیه ییز مشر مولانا شهزاده خان ترابي ټپي شوی و.

د ملګرو ملتو د بشري مرستو د همغږۍ اداره( اوچا) وایي، هره میاشت په افغانستان کې تر پنځه پنځوس پورې کسان د ماینونو او ناچاودو موادو د چادونو له امله ټپيان کیږي.

اوچا تیره شپه په ایکسپاڼه کې دا هم وویل چې د افغانستان له څلور سوه یو ولسوالیو دوه پر دریمه برخه لاهم پر ماینونو او ناچاودنو موادو ککړې دي.

اوچا د ملګرو ملتو د ماین پاکۍ د پروګرام د معلوماتو له مخې څرګنده کړې ده چې اوسمهال په افغانستان کې شاوخوا درې دیرش لکه کسان په هغو سیمو کې ژوند کوي چې په یوکیلومترۍ کې یې سیمې پر ماینونو او ناچاودنو موادو ککړې دي.

د ماین پاکۍ د موسسو مسوولین وایي چې د طالبانو له بیا واکمنۍ راوروسته له دوی سره نړیوالې مرستې کمې شوې دي.