د امریکا متحده‌ایالتونو پر اسراییل د ایران د تېرې اوونۍ د برید په غبرګون کې پرون جمعه پر ایران نور بندیزونه لګول.

د امریکا د خزانې وزارت په یوه خبرپاڼه کې وویل، په دغو نویو بندیزونو سره به چې د ایران د تېلو صنعت په‌کې په نښه شوی، پر دې هېواد مالي فشارونه لا زیات شي او د تېلو د پلور له پلوه به یې د رژیم عواید چې هغه په سیمه کې د بې ثباتۍ او د متحده‌ایالتونو پر متحدینو د برید لپاره کارولای شي، کم شي.

د امریکا د خزانې وزیرې جنیت یلین وویل، پر اسراییل د ایران د برید په ځواب کې متحده‌ایالات د ایران د رژیم د تمویل او د بې ثباته کوونکو فعالیتونو د ترسره کولو د وړتیا د لا ګډ وډولو لپاره پرېکنده اقدام کوي.

په عین حال کې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ۶ شرکتونه او شپږ کښتۍ له ایران څخه د تېلو د محصولاتو د لېږد یا سوداګرۍ لپاره د بند ملکیت په توګه پېژندلي.

د دغو بندیزونو له‌مخې په متحده‌ایالتونو کې د په نښه شویو شرکتونو او کښتیو ټولې شتمنۍ کنګل کېږي او امریکایان له‌دې منع کوي چې ورسره هر ډول معامله وکړي.

د روسیې ولسمشر ولادمیرپوتین او د ایران ولسمشر مسعود پزشکیان پرون په‌داسې حال کې د ترکمنستان په پلازمېنه عشق‌اباد کې سره وکتل چې، په اوکراین او منځني ختیځ کې د روانو جګړو په اړه د لوېدیځ اندېښنې په زیاتېدو دي.

روسیه د اوکراین په جګړه کې په مسقیم ډول ښکېله ده اوایران هم په‌دې وروستیو کې په سیمه کې د نیابتي ډلو په ملاتړعملي اقدامات کړي دي.

د ازادې اروپا/ ازادي راډیو د خبر د مرکزي څانګې د راپور له‌مخې دواړه مشران له دغې کتنې په استفادي غواړي چې په خپلو کې دوه اړخیزې اړیکې لا پیاوړې کړي.

په عشق‌اباد کې د پوتین او پزشکیان ترمنځ دغه کتنه چې د یوه کنفرانس په څنډه کې ترسره شوه، د دواړو ولسمشرانو ترمنځ لومړنی کتنه ده.

د دوی ترمنځ بله کتنه د بریکس ډلې په سرمشریزه کې چې په پام کې د روانې اوکتوبر میاشتي له ۲۲ نه تر۲۴ پورې د روسیې په کازان کې جوړه شي، په پام کې نیول شوې ده.

د کریملین ویاند دیمتري پسکوف د روسیې او ایران د ولسمشرانو له پرونۍ کتنې مخکې خبریالانو ته وویل، په‌دې کتنه کې به پر دوه اړخیزو اړیکو خبرې وشي، خو د نوموړي په خبره بې له شکه د منځني ختیځ روان وضعیت به هم د دوی د خبرو په اجنډا کې وي.

د ۲۰۲۲ کال د فبرورۍ له میاشتې راهیسې چې روسیې پر اوکراین پراخ برید کړی، د مسکو او تهران ترمنځ اړیکې پیاوړې شوې دي.

روسیې په دغه جګړه کې تر ډېره د ایران له بې‌‌‌‌پیلوټه الوتکو کار اخیستی، خو ایران د لوېدیځ د تورونو په ځواب کې ویلي، د اوکراین له جګړې مخکې یې مسکو ته یو محدود شمېر بې‌پیلوټه الوتکې ورکړې دي.

د افغان ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې رینا امیري د ملګروملتونو د بشري حقونو له شورا مننه کړې چې، د افغانستان په اړه پرېکړه‌لیک یې په اجماع سره تصویب کړ.

مېرمن امیري پرون جمعه پر خپله ایکس‌پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي، دا د افغانستان لپاره د ملګروملتونو له ځانګړي راپور ورکونکي ریچارډ بېنیټ څخه د هغو دوامدارو هڅو په خاطر مننه کوي، چې نوموړی یې د ټولو افغانانو په ځانګړې توګه د ښځو، نجونو او د ټولنې د نورو زیانګالو د حقونو د ملاتړ لپاره مخته وړي.

هغې زیاته کړه، د ښاغلي بېنیټ راپور به د طالبانو له‌خوا په اصطلاح د "اخلاقي قانون" د ویجاړونکو اغېزو په وړاندې د اقداماتو لپاره د بشري حقونو د شورا ۵۸مې غونډې ته یو مهم ګام وي.

د هغې په خبره دغه قانون له افغان ښځو او نجونو هغه محدوده خپلواکي هم اخلي چې، دوی په خپلو هڅو سره د ځان لپاره ایجاد کړې ده.

رینا امیري همدارنګه ویلي، نړیواله ټولنه باید د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د ځانګړي راپور ورکونکي په ملاتړ کې ثابته پاتې شي او د زیات حساب ورکولو لپاره له ټولو امکاناتو څخه په استفادې تګ‌لاره مخته ونیسي.

د هغې په وینا دا د یوه باثباته، اقتصادي ودې او امن لرونکي افغانستان لپاره کلیدي او یو ستراتېژیک اړین اصل دی.

د ملګروملتونو د بشري حقونو شورا د تېرې چهارشنبې په ورځ له رایې اخیستنې پرته په افغانستان کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه پرېکړه‌‌‌لیک چې په‌‌‌دې هېواد کې د بشري حقونو وضعیت ډېر د اندېښنې وړبلل شوی، تصویب کړ او هم یې د یوه بل کال لپاره د بشري حقونو د ځانګړي راپور ورکونکي ریچارډ بېنيټ ماموریت وغځاوه.

د جرمني صدراعظم اولاف شولڅ پرون جمعه د یونیم ميلیارد ډالرو په ارزښت له اوکراین سره د نورو پوځي مرستو اعلان وکړ.

دغه اعلان د جرمني په پلازمېنه برلین کې د اوکراین د ولسمشر ولودمیر زيلینسکي او د جرمني د صدراعظم شولڅ په کتنه کې وشو.

شولڅ وايي، په دغو مرستو کې د هوايي مدافع دستګاوې، توپخانه او بې‌پيلوټه الوتکې شاملې دي.

هغه ویلي دا مرسته د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین ته څرګند پیغام ورکوي، چې جرمني به د اوکراین تر څنګ وي.

زيلینسکي د اروپا د سفر پر مهال په جرمني کې تم شو، تر دې مخکې په جرمني کې د امریکا د متحده‌ایالتونو په یوه پوځي اډه کې د اوکراین په باب یوه نړیواله سرمشریزه لغوه شوه، ځکه په امریکا کې د توفانونو له کبله ولسمشر جو بایډن په خپل هېواد کې پاتې شو او ګډون یې نه‌شوای کولی.

شمالي کوریا پر خپل رقیب هېواد جنوبي کوریا تور ولګاوه، چې د شمالي کوریا خلاف د تبلیغاتي پاڼو د شیندلو لپاره د شمالي کوریا پر پلازمېنه بې‌پېلوټه الوتکې الوزوي.

شمالي کوریا خبرداری ورکړ، که دا الوتنې بیا تکرار شي، دوی به مجبور شي چې د ځواک په کارولو سره یې ځواب ووايي.

د شمالي کوریا د بهرنیو چارو وزارت پرون جمعه په یوه اعلامیه کې وویل، چې د جنوبي کوریا بې‌پېلوټه الوتکې د اکتوبر میاشتې پر درېیمه، تېره چهارشنبه او پنج‌شنبه کشف شوي دي.

دغه وزارت جنوبي کوریا د شمالي کوریا له ملي حاکمیت په سرغړونه او د شمالي کوریا امن ته د خطر په پېښولو تورنه کړه.

د جنوبي کوریا حکومت او پوځ د شمالي کوریا د بهرنیو چارو وزارت د دغه بیان په باب څه نه‌دي ویلي.
د دواړو کوریاګانو ترمنځ په وروستیو کې د ځینو موضوعاتو پر سر کړکېچ زیات شوی دی.

د ملګروملتونو د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) پر اسرايیل تور ولګاوه، چې د هغو امبولانسونو په وړاندې خنډ جوړوي، چې کار یې د جدي ناروغانو لېږدول دي، په ځانګړي ډول د غزې له خطرناکو برخو.

د اشغال شویو سیمو لپاره د روغتیا نړیوال سازمان استازي ریک پیپرکورن (Rik Peeperkorn) ویلي، دغه سازمان او د سرې میاشتې ټولنې په څېر یې نورو شریکانو په درېیو مواردو کې هڅه وکړه، چې د امبولانسونو له کتارونو سره، د غزې تړانګې په شمال کې درېیو روغتونونو ته ځانونه ورسوي.

د ده په وینا د محلي روغتیايي چارواکو په غوښتنه باید ځینې ناروغانو نورو ساحو ته لېږدول کېدلای، ځکه اسرايیلي چارواکو دوی ته له دغو ساحو او روغتونونو د وتلو امر کړی و.

د روغتیا نړیوال سازمان دغه استازي ویلي، د دوی کاروانونه د څو ساعتونو لپاره په چک پاینټونو کې ځنډول شوي دي.
د ده په وینا، بالاخره بې له‌دې چې څه ترلاسه شي، دغو کاروانونو ته بېرته د ستنېدو امر وشو.

اروپايي ټولنې پرون له ترکیې وغوښتل، په هغو مرکزونو کې چې دغه ټولنه یې تمویلوي، له کډوالو سره د ناوړه چلند ادعاوې وڅېړي.

د خبریالانو ټولنو له ترکیې څخه افغانستان او سوریې ته د کډوالو د جبري اخراج راپورونه هم ورکړي دي.

اروپايي ټولنې ترکیې ته په ميلیونونه یورو ورکړي، چې اروپا ته د پناه غوښتونکو د جوپې مخه ونیسي او دغې ټولنې انقرې ته د ترکیې د سرحدونو د خوندیتوب او د پناه غوښتنې د پروسس کېدو لپاره هم په ميلیونونه یورو ورکړي دي.

پرون د څو بنسټونو په یوه راپور کې ویل شوي، چې ترک چارواکو د اروپايي ټولنې له‌‌خوا په تمویلېدونکو مرکزونو کې له کډوالو سره ناوړه چلند کړی او په جبري ډول یې پناه غوښتونکي افغانستان یا هم سوریې ته اخراج کړي دي.

په راپور کې ویل شوي اروپايي کمېسیون چې د اروپايي ټولنې اجرایه څانګه ده، په وار-وار د مدني ټولنې، ډیپلوماتانو او حتی د خپلو کارکوونکو خبردارۍ له پامه غورځولي دي.

په ترکیه کې افغان پناه غوښتونکو په وار-وار د ترکیې د پوځي مامورانو له ناوړه چلندونو شکایتونه کړي دي.

د افغانستان لپاره د امريکا متحده‌ايالاتونو شارژدافېره وايي، امريکا د هغو نه ستړې کېدونکو افغان نجونو ملاتړ کوي، چې د تعلیم او بنسټونو ازادیو په برخه کې له خنډونو سره مخامخې دي.

کرن ډیکر پرون د نجونو نړیوالې ورځې په مناسبت پر خپله ایکس‌پاڼه لیکلي، چې افغانه نجلۍ هره ورځ د زده‌کړې، ودې، کار او پرمختیا د فرصتونو مستحقه ده.

د هغې په لیکنه، د افغانستان راتلونکی، د دغو نجونو له ونډه پرته نه‌شي یقیني کېدلای.

په‌دې مناسبت پخواني ولسمشر حامد کرزي هم پر خپله ایکس‌پاڼه لیکلي: "له ټولنیز ژوندانه او تعلیم څخه د نجونو محرومېدل نه جبرانیدونکي زیانونه لري."

پرون تر دې مخکې، د افغانستان لپاره د ملګروملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې روزا اوتونبایوا د نجونو نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه اعلامیه کې ویلي، دوی په افغانستان کې دغه ارزښتناکه ورځ په ډېر خپګان سره لمانځي، ځکه چې واکمنو چارواکو له ۱۱۲۰ ورځو راپه‌دې‌خوا له ۱۲ کلونو څخه د ډېر عمرلرونکو نجونو پر زده‌کړو بندیز لګولی دی.

د ایران د اسلامي شورا د مجلس یا پارلمان مشر محمد باقر قالیباف وايي، په تاجکستان کې یې د افغانستان د ثبات او امن پر موضوع خبرې کړې دي.

قالیباف پرون له تاجکستانه تهران ته له دوه ورځني رسمي سفر څخه د ستنېدو پر مهال ویلي، په تاجکستان کې یې د کوربه هېواد له چارواکو سره، له افغانستانه د مخدره موادو او وسلو د قاچاق د مخنیوي پر لارو چارو هم بحث کړی دی.

په تاجکستان کې دا پارلماني غونډه چې د نږدې ۱۰ هېوادونو د پارلمانونو مشرانو په‌کې برخه اخیستې وه، د تاجکستان د اساسي قانون د تصویب د دېرشمې کلیزې په مناسبت رابلل شوې وه.

د ایران د پارلمان مشر تېره پنج‌شنبه د تاجکستان د ملي اسمبلۍ له مشر رستم امام علي سره هم په دوشنبې ښار کې وکتل.

قالیباف نه‌دي ویلي، چې په تاجکستان کې یې د بحثونو پر مهال د افغانستان په باب ځینې پرېکړې هم کړې دي که څنګه؟

د تاجکستان تر څنګ ایران هم په وار-وار تور لګولی، چې له افغانستانه مخدره مواد او وسلې ورقاچاقېږي، هغه تور چې طالبانو نه‌دی منلی.

د ۲۰۲۴ کال د نوبل د سولې جایزې جاپاني سازمان نیهون هیدانکیو Nihon Hidankyo ته چې پر هیروشیما او ناګاساکي د غورځول شویو اټومي بمونو ژوندي پاتې شویو جوړ کړی او د اټومي وسلو د له‌منځه وړلو لپاره هڅې کوي، ورکړل شوه.

د ناروې د نوبل د سولې کمېټې نن جمعه په اوسلو کې اعلان وکړ، چې سږکال دغې جایزې ته ۱۷۹ افراد او ۸۹ سازمانونه غوره شوي و، چې له‌منځه یې دغه سازمان ته ياده جایزه ورکړل شوه.

دغې کمېټې د يادې جایزې د اعلانولو پر مهال وویل، د هیروشیما او ناګاساکي څخه د اټومي بمونو د ژغورل شویو دغه بنسټیز حرکت ته چې د هیباکوشا په نوم هم یادیږي، د نوبل د سولې جایزه د هغو هڅو په خاطر ورکړل شوه چې، دوی له اټومي وسلو د یوې پاکې نړۍ لپاره مخته وړي، د شاهدانو د سترګو لیدلی حالت یې بیان کړی چې ښیي اټومي وسله باید هیڅکله هم بیا ونه کارول شي.

د ناروې د سولې د نوبل کمېټې ویلي، د دې سازمان د پراخو هڅو په نتیجه کې په نړۍ کې اټومي وسله پر یوه تابو بدله شوې ده.