د چک د ځانګړیو ځواکونو څلور غړي د یوه افغان سرتیرې د وژلو په تړاو په برنو ښار کې محاکمه کیږي.

چکي رسنیو نن راپور ورکړ چې دا قضیه د دوه زره اتلسم کال له پيښې سره ارتباط لري. هغه وخت د هرات په شینډنډ کې د خان په نوم یوه افغان د چک د پوځي ځواکونو د سپیو یو روزونکی پروخازکا په ډزو وواژه او دوه تنه نور یې ټپیان کړل.

خان تر تحقیقاتو لږ موده وروسته ساه ورکړه.

د چکي رسنیو د راپورونو له مخې دا څلور سرتیرې په ورته وخت کې د بډو په اخیستو او له پوځي احکامو په سرغړونو تورن شوې دي.

سره زر نن د نړۍ په بازارونو کې یو اونس په درې زره پنځه سوه ډالرو وپلورل شول چې دا قیمت د طلا په تاریخ کې بیساری دی.

د راپورونو له مخې د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د تعرفو تر اعلان او د امریکا د مرکزي بانک پر مشر د هغه تر نیوکو وروسته، پانګه وال د سرو زرو اخیستو ته هڅول شوې دي.

په تیرو دریو اونیو کې په نړۍ کې د سرو زرو بییې پنځلس په سلو کې زیاتې شوې دي.

ماري کبیر سراج بشاپینګ د افغانستان لپاره د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د مرستیالې په توګه ټاکل شوې ده.

بشپاپینګ، چې د افغانستان د شاهي کورنۍ غړې ده، د دوشنبې په ورځ په دې دنده وګمارل شوه.

د رسمي ژوندلیک له مخې، ماري بشپاپنګ د ثریا طرزي لمسۍ ده.

د راپورونو له مخې، هغې د امریکا د استازیو جرګې د بهرنیو چارو د فرعي کمیټې د لوړ پوړي حقوقي سلاکارې په توګه کار کړی دی او همدارنګه یې د جنوبي او مرکزي اسیا د فرعي کمیټې مشري هم کړې ده.

مېرمن بشپاپينګ له افغانستانه د امریکایي ځواکونو د وتلو د څارنې د تحقیقاتو مسووله هم پاتې شوې ده. دا درې دیرش کلنه ده چې په امریکا کې زیږیدلې ده او کله یې هم افغانستان ته سفر نه دی کړی.

اغلې بیشاپنګ د ویرجینیا له پوهنتون څخه په حقوقو کې د ډاکټري سند اخیستی دی.

دا په جرمني، دري او انګلیسي ژبو پوهیږي.

د اوکراین ولسمشر وایي، دی د روسیې له لورې، چې ملکي اهداف په نښه کوي، د اوربند د منلو په خاطر ښکاره ځواب ته انتظار کوي.

ولودومیر زیلینسکي پرون په یوه ویډیویي پیغام کې څرګنده کړه چې اوکراین دې ته ژمن دی چې پر ملکي اهدافو بریدونه ونه شي.

بل لور ته د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین د دوشنبې په ورځ( د اپریل ۲۱) د جګړې له پيله تر اوسه د لومړي ځل لپاره له اوکراین سره د خبرو اترو وړاندیز وکړ.

زیلینیسکي د پوتین وړاندیز ته مستقیم ځواب ورنه کړ خو ویې ویل چې اوکراین د اوربند په اړه چې پر ملکیانو بریدونه ونه شي هر راز خبرو ته چمتو دی.

کییف او مسکو د امریکا د متحد ایالتونو له لورې تر فشار لاندې دي چې خبرو ته سره کښیني او دا جګړه پای ته ورسوي.

نن د اپریل دوه ویشتمه د مځکې نړیواله ورځ ده. په افغانستان کې د ملګرو ملتو مرستندویه پلاوي( یوناما) په یوه بیان کې په دې مناسبت ویلي دي چې افغانستان د اقلیمي بدلون له ستونزو سره مخامخ هیواد دی.

په دې بیان کې وړاندې راغلې دي چې راځئ دوه زره پنځه ویشتم کال د خپلې مځکې د سلامتۍ په کال بدل کړو.

د ملګرو ملتو سرمنشي انتونیو ګوتیرش هم د مځکې د نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه بیان کې خبرداری ورکړی دی چې « زموږ مځکه چې زموږ د مور حیثیت لري تبه لري»

ښاغلي ګوتیرش دې ته اشاره وکړه چې پروسږکال تر ټولو تود کال و، بیا یې وویل چې علت یې د ګلخانه اي ګازونو خپریدل دي.

افغانستان، چې له کلونو راهیسې په جګړو او بشري بحرانونو کې ښکېل دی، د اقتصادي او چاپیریالي زیربناوو د کمزورتیا له امله د اقلیم د بدلون په وړاندې یو له خورا زیان منونکو هیوادونو څخه ګڼل کیږي.

د طالبانو د کډوالو او راستنیدونکو چارو سرپرست وزیر په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه پلاوي (یوناما) له مرستیال سره په کتنه کې د هغو افغانانو لپاره د مرستې غوښتنه وکړه چې هیواد ته په وروستیو کې ستانه شوې دي.

د طالبانو د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت نن( اپریل ۲۲) په ایکسپاڼه کې په یوه بیان کې ویلي چې مولوي عبدالکبیر د یوناما له مرستیال مشر اندریکا راتوته سره په لیدنه کې وویل چې د افغان کډوالو ایستل او له هغوی سره ناوړه چلند به د پاکستان او افغانستان ترمنځ اړیکي خراب کړي.

په بیان کې د اندریکا راتوته په وینا راغلې دي چې ملګرو ملتونو او اړوندو ادارو تیر کال افغانستان ته ۱۸۳ ملیونه ډالر بشري مرستې لیږلي او ډاډ یې ورکړی چې دا به دوام ومومي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمیشنرۍ (UNHCR) په وینا، د اپریل په لومړیو ۱۶ ورځو کې شاوخوا ۸۴،۸۰۰ افغان کډوال له پاکستان څخه افغانستان ته اخراج شوې دي.

د افغانستان او قزاقستان د سوداګرۍ ګډه غونډه، د قزاق-افغان د سوداګریز فورم په نوم نن په کابل کې پرانیستل شوه.

په دې غونډه کې د قزاقستان د صدراعظم د مرستیال او یوشمیر قزاقي چارواکو په ګډون د طالبانو ځینو مشرانو برخه واخیسته.

د قزاقستان د صدراعظم مرستیال سریک ژومانګارین دې غونډې ته وویل چې هیواد یې د ریل پټلۍ، لوژستیک، کرهڼې، ټکنالوژي او کانونو په برخو کې چمتو دی چې له افغانستان سره همکاري وکړي.

په دې غونډه کې د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي وویل چې د افغانستان او قزاقستان ترمنځ تجارت پروسږکال دوه دیرش فیصده زیات شو.

ژومانګارین د دوشنبې په ورځ کابل ته ولاړ. ده د طالبانو د رییس الوزرا له اقتصادي مرستیال ملا عبدالغنی برادر او د دوی د بهرنیو چارو د سرپرست وزیر امیرخان متقي په شمول له یوشمیر مشرانو سره خبرې اترې کړې دي.

د اوکرایین ولسمشر ولادیمیر زلنسکي وايي، د روسیې له خوا روښانه ځواب ته په تمه دی چې ایا پر ملکي اهدافو د بریدونو په تړاو اوربند ته لېوالتیا لري او کنه.

زلنسکي تیره شپه په یوه وینا کې ویلي،" اوکرایین پر ملکي اهدافو د بریدونو د دریدو په اړه پر خپل وړاندیز ولاړ دی او په دې برخه کې هر ډول خبرو اترو ته چمتو دی".

بل پلو، د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین له زلنسکي مخکې په وینا کې د لومړي ځل لپاره له اوکرایین سره د خبرو اترو موضوع مطرحه کړې ده.

که څه هم زلنسکي په مستقمه توګه د پوتین د خبرې ځواب ورنه کړ، خو په ټکو يې " د هر ډول خبرو اترو لپاره چې د اوکرایین پر ملکي اهدافو بریدونه دروي، تیار دي".

امریکا پر دې وروستیو کې پر اوکرایین او روسیې فشار زیات کړی چې د سولې په خبرو کې پرمختګ وکړي.

خو د یسټر یا سپیڅلي اختر له اوربند وروسته، دواړه خواو پر یو بل بریدونه له سره پیل کړي.

پوتین د اپریل په ۱۹مه په یو اړخیز ډول ۳۰ساعته اوربند اعلان کړی و.

د امریکا د ولسمشر مرستیال جي دي ونس او د هند صداعظم نریندرا مودي پرون دوشنبې اعلان وکړ چې د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ په برخه کې پرمختګونه شوي دي.

د رویتر خبري اژانس د راپور له مخې، دا پرمختګ په داسې حال کې دی چې هند هڅه کوي د امریکا د لوړو تعرفو مخه ډب او د ټرمپ د ادارې ملاتړ ترلاسه کړي.

جي دي ونس د دوشنبې په ورځ د غیرکاري سفر په ترڅ کې هند ته تللی دی.

د امریکايي چارواکو په خبره، جي دي ونس د تاج محل لیدو ته ورغلی او په جیپور ښار کې يې وینا درلوده.

د مودي د دفتر د بیان له مخې، دواړو مشرانو د انرژۍ، دفاع او د تکنالوژۍ په برخو کې د همکاریو پر پراختیا خبري کړي دي.

د ټرمپ اداره بیا وايي، هند او امریکا د سوداګرۍ د دوام لپاره پر یوې حل لارې هوکړه کړې ده.

نریندار مودي د نړۍ له مشرانو لومړی هغه و چې د ټرمپ د دویمې کاري دورې له پیل وروسته يې له هغه سره وکتل.

د روسیې بې پیلوټه الوتکو او توغندو یو ځل د اوکرایین پلازمینه کیف او یو شمیر نور ښارونه په نښه کړي دي.

په دې بریدونو کې په خرسون کې ښار کې یو تن ټپي شوی دی.

دا بریدونه د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ له هغوو څرګندونو یوه ورځ وروسته دي چې ویلي و، "هیله مند دی اوکرایین او روسیه په روانه اونۍ کې د سولې په اړه یوې هوکړې ته ورسیږي".

بل پلو، اوکرایین د روسیې پر بلګردا ښار د توغندو او بې پیلوټه الوتکو بریدونه کړي دي.

د دې بریدونو له کبله د احتمالي مرګژبلې جزیات خپاره شوي نه دي.

د اوکرایین او روسیې ترمنځ د ډپیلوماټیکو اړیکو په ډګر کې بیا کرملین د اوربند په اړه څه ویلي نه دي، خو د امریکا د استازي کیت کلېګ د هغوو څرګندونو هرکلی کړی چې ویلي و،" اوکرایین به ونه شوي کولی چې له ناټو سره یو ځای شي".

تمه ده په همدې روانه اونۍ کې د امریکایي، اروپايي او اوکراییني چارواکو ترمنځ له روسیې سره د سولې د مذاکراتو په اړه په لندن کې ناسته جوړه شي.

د راپورونو له مخې د اوکرایین په چارواکو د امریکا ځانګړی استازی غواړي د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین سره یو ځل بیا وګوري.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ خبرداری ورکړی چې که چیرته د اوکرایین او روسیې ترمنځ ژر اوربند ونشي امریکا به له دې مذاکراتو وځي.