د افغانستان د سولې لپاره د امریکا پخوانی استازی زلمی خلیل‌زاد وايي، ولسمشرۍ ته د ډونالډټرمپ له راتګ سره دا فرصت شته چې په افغانستان کې د دوحې تړون ټول عناصر په بشپړه توګه عملي شي.

خلیل‌زاد دا څرګندونې د پنج‌شنبې په ورځ (اکتوبر ۱۷مه) په خپله ایکس‌پاڼه (پخواني ټویټر) کې لیکلي.

د دوحې تړون د ۲۰۲۰ کال په فبرورۍ میاشت کې د امریکا او طالبانو ترمنځ د ولسمشر ډونالډټرمپ د لومړۍ دورې پر مهال لاسلیک شو.

له طالبانو سره تر ۱۸ میاشتو خبرو وروسته خلیل‌زاد د امریکا په استازیتوب په دوحه کې د طالبانو د سیاسي دفتر له مشر ملا عبدالغني برادر سره د دوحې تړون لاسلیک کړ.

ملا عبدالغني برادر دا مهال د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال دی.

د دوحې د تړون له‌‌‌مخې امریکايي ځواکونه له افغانستانه ووتل.

ټاکل شوې وه، دغه تړون بین‌الافغاني مذاکراتو ته لاره هواره کړي او افغانان په خپله د افغانستان راتلونکې وټاکي.

د طالبانو د اقتصاد وزارت سرپرست قاري دین محمد حنیف په افغانستان کې له بېلابېلو سکټورونو سره د اروپايي ټولنې د بشري او پراختیايي مرستو غوښتنه وکړه.

د طالبانو اقتصاد وزارت پرون پنج‌شنبه په یوه خبرپاڼه کې ویلي، ښاغلي حنیف دا غوښتنه د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې له استازې ویرونیکا باسکوویچ پوهار (Veronika Bošković Pohar) سره په کتنه کې وکړه.

د خبرپاڼې په یوه برخه کې راغلي، مېرمن باسکوویچ په افغانستان کې د کرنې په برخه کې د بشري او پرمختیايي پروژو د ملاتړ لپاره د اروپايي ټولنې د ۱۰۰ ميلیونو ډالرو مرستې د تخصیص ژمنه وکړه.

خو په افغانستان کې د اروپايي ټولنې ماموریت تر اوسه په‌دې اړه څه نه‌دي ویلي.

د ملګروملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) د یک‌شنبې په ورځ په یوه راپور کې وویل، د ۲۰۲۱م کال د اګست له میاشتې راهیسې چې طالبان په افغانستان کې واک ته ورسېدل، له دغه هېواد سره ۶،۷ ميلیارده ډالره بشري مرستې شوې دي.

د ملګروملتونو د شمېرو له‌مخې، له افغانستان سره د ميلیاردونو ډالرو مالي مرستو سره-سره، په دغه هېواد کې بشري مرستو ته اړتیا ډېره شوې، چې له‌‌دې سره د اړو کسانو شمېر تر ۲۹ ميلیونو زیات شوی دی.

د افغاني سرې میاشتې ټولنه وايي، ۸۹ ماشومان چې د هډوکو د پړسوب په ناروغۍ اخته وو یا هم سخت سوځېدلي وو، پرون پنج‌شنبه د درملنې لپاره جرمني ته ولېږل شول.

دغې ادارې چې د طالبانو په کنترول کې ده، پرون پر خپله ایکس‌پاڼه جرمني ته د دغو ماشومانو د لېږد خبر ورکړی دی.

وړاندې ویل شوي، چې ۴۵ نور ماشومان په جرمني کې له درملنې وروسته افغانستان ته ستانه شوي دي.

څه باندې درې لسیزې کېږي چې افغان ماشومان چې سخت سوځېدلي وي، یا هم په ځینو ناروغیو اخته وي، د جرمني د "سولې کلي" بنسټ په مرسته د درملنې لپاره لېږل کېږي.

د ازبکستان په قوقند ښار کې یوې محکمې ۱۱ کسان د ترهګرۍ اړوند جرمونو په تور له ۶ تر ۱۲ کلونو بند محکوم کړل.

دغه کسان د ترهګرو د تمویل، د رژیم د بدلولو دسیسې او د هغو موادو د درلودلو په تور محکوم شوي دي چې عامه امنیت ته ګواښ بلل شوی دی.

د ازبکستان د ملي امنیت ادارې نن د نومبر ۷مه وویل چې دغه کسان د ۲۰۲۱ او ۲۰۲۳ کلونو ترمنځ په منظمو غونډو کې چې په سیمه ییزو چای خانو کې د "شنبه ماښام" په نوم د ټولنیزو مراسمو په توګه تر سره کېدل، د افراطي نظریاتو د ترویج په تور نیول شوي اود هغوی بحثونه د جهاد او د اسلامي دولت د جوړولو په اړه متمرکز و.

دا قضیه د مذهبي افراطیت سره د مبارزې لپاره د ازبکستان د حکومت د هڅو یوه برخه ده، په ځانګړې توګه په قوقند کې، چې د فرغانه په دره کې موقعیت لري.

دا سیمه له توکمیز پلوه متنوع او له تاریخي پلوه بې ثباته ده او د کورنیو او نړیوالو اسلامپالو ډلو لپاره په یو مرکز بدله شوې چې د بې ثباتۍ او د افراطي ایډیالوژیو د خپرېدو په اړه اندېښنې راپورته کوي.

د کریملن ویاند دمیتري پسکوف وایي، دی دا نه‌شي ردولی چې د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین او د امریکا د منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ ترمنځ به مخکې له هغې چې نوموړی په جنوري میاشت کې د امریکا د نوي ولسمشر په توګه لوړه وکړي، خبرې ونه‌شي.

نوموړي دغه څرګندونې د یوه خبریال د دې پوښتنې په ځواب کې چې ایا د دغسې یوې اړیکې احتمال شته، وکړې.

هغه زیاته کړه چې ډونالډ ټرمپ ویلي چې دی به د لوړې له مراسمو مخکې له پوتین سره خبرې وکړي او زیاته یې کړه چې دا د هغه خبرې دي.

د پسکوف څرګندونې د ټرمپ هغو مخکینیو څرګندونو ته اشاره وه چې ویلي وو، د ولسمشر په توګه د دندې له پیلېدو مخکې به له پوتین سره اړیکه ټینګه کړي.

پسکوف همدارنګه د هغو پوښتنو په اړه چې ایا د امریکا د ولسمشرۍ له انتخاباتو وروسته د روسیي چارواکو او د ټرمپ د کمپاین د مسوولانو ترمنځ رسمي تماس نیول شوی، که‌نه وویل چې نه او زیاته یې کړه چې ولې باید دوی ورسره اړیکه ټینګه کړی وای.

هغه څرګنده کړه چې د روسیې حکومت هیڅ ډول مستقیمه اړیکه نه‌ده ټینګه کړې.

دا څرګندونې په داسې حال کې کېږي چې د نومبر د پنځمې نېټې د امریکا د ولسمشرۍ له انتخاباتو وروسته چې ټرمپ وګټل، د امریکا او روسیې د اړیکو موضوع ته د نړیوالو پام زیات شوی دی.

د افغانستان کرکټ د ملي لوبډلې تر ټولو مشر لوبغاړي محمدنبي عیسی خیل د بنګله‌دېش پر وړاندې له لومړۍ لوبې وروسته وویل، غواړي تر چمپینز ټراپۍ وروسته یو ورځنۍ سیالۍ پرېږدي.

محمدنبي د بنګله‌دېش پر وړاندې د چهارشنبې په ورځ د نومبر په ۶مه نېټه د روانې لوبلړۍ په لومړۍ لوبه کې ښه وځلېد چې په توپوهنه کې یې ۸۴ منډې وکړې او یوه وېکټ یې واخیسته.

نوموړي چې د کرکټ بورډ له رسنیزې څانګې سره تر لوبې وروسته خبرې کولې، وویل نه‌غواړي نور په یو ورځنیو سیالیو کې ولوبېږي.

هغه زیاتوي: "نه ډېر یې نه سره اوږدوو، انشاالله په ون ډی/یو ورځنیو سیالیو کې به چمپینز ټراپي/اتلانو جام نه بعد خدای پاماني سره کوو."

محمدنبي تر دې دمه په ۱۶۵ نړیوالو یو ورځنیو سیالیو کې د افغانستان استازولي کړې ده چې په ۱۴۵ پاڼیو کې یې ۳۵۴۹ منډې کړې دي، دوه سلیزې او ۱۷ نیمه سلیزې یې وهلي دي.

۳۹ کلن محمدنبي د افغان کرکټ د لومړنیو لوبغاړو له ډلې یوازېنی لوبغاړی دی چې دومره ډېرې یو ورځنۍ سیالۍ یې کړي دي، هغه په ۱۵۹ نړیوالو یو ورځنیو سیالیو کې توپ اچونه کړې چې ۱۷۱ ویکټې یې اخیستي دي.

هغه درې ټېسټ سیالۍ هم کړې دي، خو بیا یې له یادو لوبو هم تقاعد اخستی دی، نوموړي له شل اوریزو سیالیو سره د مخه ښې په تړاو لا څه نه دي ویلي.

دا په داسې حال کې ده چې هغه لا هم د کرکټ نړیوالې شورا د یو ورځنیو سیالیو د الراونډرانو په کتار کې تر ټولو لوبغاړو مخکې په لومړۍ لیکه کې ځای لري.

د بې پولې خبريالانو سازمان یا "آرایس‌ایف" په خوست ولايت کې د طالبانو له خوا د سيمه ييزې "ژمن" راډيو بندول غندلي او دا يې د مطبوعاتو پر ازادۍ بريد بللی دی.

دغه سازمان د چهارشنبې په ورځ نومبر ۶مه په ایکس پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي چې ژمن راډیو د طالبانو د چارواکو له خوا د موسیقۍ د غږولو په تور تړل شوې او له طالب چارواکو یې غوښتي چې دې راډیو ته زر تر زره د خپرونو د بیا پیل اجازه ورکړي.

تېره ورځ د خبریالانو ټولنې ویلي وو چې د ژمن راډیو د امر بالمعروف نهی عن المنکر ادارې له خوا د خپرونو په بګراونډ کې د موسیقي خپرولو له امله وتړل شوه.

د دغه مرکز د خبرپاڼې له مخې، په دې وروستیو کې د خوست ولایت د امر بالمعروف نهی عن المنکر اطلاعاتو او کلتور ، د طالبانو د امنیت او استخباراتو ریاست د موسیقۍ او اعلاناتو پر نشراتو بندیز لګولی دی.

د ۲۰۲۱ کال د اګسټ په میاشت کې پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته دوی پر ازادو رسنیو ډېر محدویتونه وضع کړل چې په کې پر موسیقۍ بندیز هم شامل دی.

اسراییلي ځواکونو نن سهار د نومبر ۷مه د بیروت په جنوب کې نوي بریدونه پیل کړل.

دا بریدونه یوازې څو ساعته وروسته له هغه پیل شول چې د اسراییلو لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو او د امریکا منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ د "ایران ګواښ" په اړه خبرې وکړې.

بنیامین نتانیاهو د نړۍ یو له لومړنیو مشرانو څخه و چې ټرمپ ته یې مبارکي ورکړه او د هغه بیا ټاکنه یې واک ته "په تاریخ کې ترټولو ستره بیا ستنېدنه " وبلله.

د اسراییلو د لومړي وزیر دفتر په یوه بیان کې وویل چې دواړو مشرانو نن د نومبر په ۷مه د ټیلیفون له لارې "د اسراییلو د امنیت لپاره په ګډه کار کولو موافقه وکړه "او دوی "د ایران د ګواښ په اړه بحث وکړ."

له دې خبرو لږ ځنډ وروسته د اسراییلو پوځ د بیروت په جنوب کې د ایران ملاتړ لرونکې ډلې حزب الله پر مهمو مرکزونو بریدونه پیل کړل.

د لبنان حزب الله یوه پوځي سیاسي ډله ده چې د امریکا متحده ایالتونه یې د یوه تروریستي سازمان په توګه پېژني، خو اروپايي ټولنې یې یوازې پوځي څانګه په تور لېست کې شامله کړې ده، نه سیاسي برخه.

حزب الله د جنوبي لبنان پر پراخې برخې کنټرول لري چې سیاسي برخې استاي یې د لبنان په پارلمان کې هم څوکۍ لري.

پر بیروت کې له وروستیو بریدونو مخکې د اسرايیلو پوځ د کورونو د تخلیه کولو امر صادر کړ او له خلکو یې وغوښتل چې د بیروت نړیوال هوايي ډګر ته څېرمه د یوې سیمې په ګډون له څلورو سیمو ووځي.

د روسیې د نن سهار بریدونو د اوکراین د پلازمېنې کییف په پنځو ناحیو کې اورونه بل کړي او زیانونه یې اړولې دي.

د کییف ښاروال ویتالي کلیچکو نن د نومبر ۷مه پر خپل ټیلیګرام ویلي، د روسیې د بې پیلوټه الوتکو ټوټې په پېچرسک، هولوسیفسکي، سولومینسک، اوبولونسک او پوډیلسک ناحیو کې غورځېدلې او د غورځېدو په پایله کې دوه کسان ټپیان شوي دي.

کلیچکو ویلي، په پچرسک سیمه کې د یو څو پوړیزې ودانۍ پورتنۍ برخې اور اخیستی او خلک ترې ویستل شوي دي.

د سیمې والي اوله کیپر هم ویلي چې د اودیسه په ښار کې وروسته له هغې چې د اوکراین د الوتکو ضد سیستم د تورې بحیرې په دغه بندر کې د روسیې بې پیلوټه الوتکې وویشتې، د استوګنې یو لوړ پوړیز کور ویجاړ او یو سړی ټپي شوی دی.

د ټیلیګرام په چینلونو کې په اودیسه ښار کې د یوې نهه پوړېزې ودانۍ په لومړی منزل کې د لګېدلي اور ویدیوګانې خپرې شوې دي.

پر اوکرایین د روسیې د څرګند تیري له کبله جګړه د ۲۰۲۲ کال د فبرورۍ په ۲۴مه پيل او تر اوسه دوام لري.

د جنوبي کوریا ولسمشر یون سوک یول او د امریکا منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ په ټیلیفوني خبرو کې روسیې ته د شمالي کوریا د ځواکونو د استولو په اړه اندېښنه څرګنده کړه.

دا خبرې د چهارشنبې په ورځ نومبر ۶مه په داسې حال کې شوې چې د راپورونو له مخې، د شمالي کوریا پوځیان اوکراین ته د جګړې لپاره استول شوي او یا هم هلته د استولو پلان لري.

د جنوبي کوریا مشر یون سوک یول تېره ورځ په یوه خبري کنفرانس کې وویل ، ډونالډ ټرامپ لومړنۍ کس و چې د شمالي کوریا د ځواکونو موضوع یې مطرح کړه.

یون دا هم وویل چې اوس، د شمالي کوریا د ښکیلتیا کچې ته په پام سره، د اوکراین د ملاتړ ستراتیژي به په تدریجي ډول تنظیم شي، په دې معنی چې اوکراین ته د وسلو استول امکان هم ردېدلی نه شي.

جنوبي کوریا د روسیې د تېري په وړاندې د اوکرایین له متحدانو څخه شمېرل کېږي، خو تر اوسه یې دغه هېواد ته د وسلو له استولو ډه ډه کړې ده.