د ایران د سیستان او بلوچستان ولایت د زابل ولسوالي د پولیسو قوماندان وايي چې په وروستیو څو ورځو کې یې په دې ولسوالي کې نژدې ۳۰۰ بې اسناده کډوال نیولي دي.

حمید نوري پرون (د دوشنبې په ورځ، د دلوې میاشتې لومړۍ نېټه) د ایران دولتي خبري اژانس، ایرنا ته وویل چې دا کسان د ټولنیز امنیت د پیاوړتیا د طرحې د تطبیق په لړ کې نیول شوي دي.

دغه ایراني چارواکي د نیول شویو کسانو هویت نه دی په ډاګه کړی، خو په دې هېواد کې د افغان پناه غوښتونکو د پېژندلو، نیولو او شړلو لړۍ په شدت سره روانه ده.

تر دې وړاندې د سیستان او بلوچستان ولایت چارواکو په زاهدان او شاوخوا سیمو کې د شاوخوا ۴۰۰ غیرقانوني کډوالو د نیولو خبر ورکړی و.

ایراني چارواکو ویلي چې په روان لمریز کال کې ټولټال دوه نیم میلیونه افغان کډوال له خپلې خاورې باسي.

د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام وايي، اروپايي ټولنې په افغانستان کې د زیانګالو کسانو د لاسنیوي لپاره ۱۷ اعشاریه ۴ ملیونه ډالره مرسته کړې ده.

په افغانستان کې د خوړو نړیوال پروګرام مرستیال ویاند ضیا الدین صافي نن (د سلواغې لومړۍ نېټه) په یوه بیان کې چې ازادۍ راډیو ته یې رالېږلی، ویلي "دا بسپنه په یوه مهم وخت کې شوې ده او د خوړو له نړیوال پروګرام سره به مرسته وکړي چې د زیانګالو کورنیو لپاره د بېړنيو خوراکي مرستو او د میندو او کوچنيو ماشومانو لپاره د تغذیې پروګرامونه چمتو کړي او پراخولو ته یې دوام ورکړي."

بیان زیاتوي چې د خوړو نړیوال پروګرام په پام کې لري، سږکال ژمی هره میاشت په ټول افغانستان کې له شپږ میلیونه اړو کسانو سره د خوړو مرسته وکړي. ملګري ملتونه وايي په ۲۰۲۵م کال کې به په افغانستان کې نږدې ۲۳ ملیونه وګړي بشري مرستو ته اړتیا ولري.

د اسرائیل او حماس ډلې ترمنځ د اوربند په دوهمه ورځ د بشري مرستو ۲۲۰ لارۍ نن دوشنبه له مصر څخه غزې ته واستول شوې. متحد ایالتونه او اروپايي ټولنه حماس یوه تروریستي سازمان ګڼي.

د سینا په شمال کې د مصر د سرې میاشتې ټولنې یوه چارواکي ویلي، چې په لسو لاریو کې سون توکي بار وو. دغه لارۍ د غزې په جنوب کې د کرم شالوم له سرحدي دروازې غزې ته داخلېږي.

دغه چارواکي ویلي، چې په ټوله کې په بشري مرستو بار ۳۰۰۰ لارۍ د فلسطینیانو دغه قلمرو ته د لېږلو لپاره چمتو دي.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ ادارې مشر ټام فلچر د معلوماتو له مخې د یکشنبې په ورځ هم د بشري مرستو ۶۳۰ لارۍ غزې ته ورسېدې او له دې ډلې د بشري مرستو لږ تر لږه ۳۰۰ لارۍ د غزې شمال ته لېږدول کېږي.

د سربیا د دولتي ټلویزیون د راپور له مخې، د پلازمېنې بلګراد په باراییفو ساحه کې د دې اور په نتیجه کې ۱۱ نور کسان ژوبل شوي دي.

د سربیا د ټولنیزې څارنې وزیر رسنیو ته ویلي، چې د لومړنیو معلوماتو له مخې دا اور په لوی لاس لګول شوی دی.

د حماس دغه چارواکي د فرانسې خبري اژانس ته یکشنبه د درېیو ښځینه یرغمل شویو تر خلاصون وروسته دا څرګندونې وکړې.

اسرائیل هم د فلسطینیانو ۹۰ تنه بندیان خوشې کړل.

د امریکا متحد ایالتونه او اروپايي ټولنه توندلارې ډله حماس یو تروریستي سازمان ګڼي. د حماس یوه لوړ رتبه چارواکي، چې پر دې موضوع په عامه د خبرو اجازه نه درلوده، د نوم نه ښوولو په شرط د فرانسې خبري اژانس ته ویلي، د اسرائیلي یرغمل شویو بله ډله به د شنبې پر ماښام، د موافقې د تطبیق د پیل پر اوومه ورځ خوشې شي.

په غزه کې د اوربند د ټینګښت او د یرغمل شویو د خلاصون پر موافقه تېره چهارشنبه سلا وشوه او له پرون یې تطبیق پیل شو.

د محلي مقاومت کمېټې ویلي، چې دغه حمله د شنبې په ورځ شوې ده. د فرانسې خبري اژانس د راپور له مخې، دا کمېټه له سلګونو رضاکارو ډلو جوړه ده، چې د چټک ملاتړ ځواکونو په نوم د ملېشه وو او د سوډان د پوځ ترمنځ د ۲۱ میاشتنۍ جګړې پر مهال یې په ټول سوډان کې مرستې تنظیم کړي دي.

الفاشر کې نږدې دوه ملیونه کسان ژوند کوي، چې له مې میاشتې راهیسې د ملېشه وو له خوا کلابند شوی او سختې جګړې په کې شوې دي. تقریباً ټول ډارفور د ملېشه وو په کنټرول کې دی. د چټک ملاتړ ځواکونو ملېشه وو د کوردفان ځینې سیمې او د مرکزي سوډان زیاتې برخې نیولې دي.

د سوډان پوځ لا هم پر شمال او ختیځ کنټرول لري، خو پلازمېنه خرطوم او شا و خوا ښارونه یې د ښکېلو لوریو ترمنځ د جګړې شاهدان دي.

د سوډان جګړه د ۲۰۲۳م کال په اپرېل میاشت کې پیل شوه، چې تر اوسه یې په نتیجه کې لسګونه زره کسان وژل شوي او تر ټولو ناوړه بشري ناورین یې راوستلی دی.

د ازادي راډیو د ایرانۍ څانګې، راډیو فردا د راپور له مخې، کیومرث حیدري پرون یکشنبه هیله څرګنده کړه چې د روان لمریز کال تر پایه به د ۱۰۰ کیلومتره سرحدي دېوال جوړول چې د ایران چارواکي یې "د شمال ختیځو پولو بندول" بولي، بشپړ شي.

هغه د دې پروژې بېلابېلو پړاوونو ته په اشاره ویلي، د ایران او افغانستان پر پوله به د ۳۰۰ کیلومتره دېوال جوړول درې کاله وخت ونیسي.

د ایران دغه قوماندان د دغې طرحې اجرا، په ایران کې د امنیت د ټینګښت لپاره مهم وباله.

د ایران یوه پوځي قوماندان احمد رضا رادان د مرغومي/ جدي پر ۲۳مه ویلي وو، چې د پرمختللو امکاناتو کارول د دې سبب شوي، چې د ایران له پولو د ده په وینا د «غیرمجاز» کډوالو ننوتل صفر ته راکم شي. ایران په وروستیو کې د بې اسناده افغان کډوالو ډله ییز اخراج چټک کړی دی.

د دغه وزارت ویاند محمد اشرف حق شناس نن په یوه اعلامیه کې ویلي، چې په شمالي او جنوبي سالنګونو کې منتظر پاتې شویو مسافروړونکو موټرو ته د تګ راتګ اجازه ورکړل شوه.

په تېرو څو ورځو کې د سالنګونو لویه لار څو- څو وارې د لنډې مودې لپاره د درنې واورې او توفانونو له کبله تړل شوې ده.

په همدې حال کې د هواپېژندنې ریاست نن د افغانستان په ۱۶ ولایتونو کې د واورې او باران اټکل کړی دی. د طالبانو د ټرانسپورټ او هوايي چلن وزارت پرون په یوه خبرداري کې ویلي، چې د سالنګونو په ګډون په غور، هلمند، کندهار، زابل، روزګان، دایکنډي، غزني، پکتیکا، پکتیا، لوګر، میدان وردګ، پروان، بغلان، پنجشېر، کاپیسا او کابل کې به د باران اندازه په بېلابېلو سیمو کې له ۱۵ تر ۳۰ ملي مترو او د واورې اندازه له ۱۰ تر ۴۰ سانتي مترو پورې وي.

وړاندې لیکل شوي، چې په سالنګونو کې نن د نسبتاً تېزو بادونو د لګېدو اټکل شوی، چې سرعت به یې په ساعت کې له ۵۰ تر ۷۵ کیلومترو پورې وي.

د امریکا منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ وایي، له طالبانو څخه د خپل پوځ د میلیاردونه ډالرو تجهیزات بیرته غواړي.

ټرمپ تر لوړې یوه ورځ مخکې د خپلو پلویانو یوې غونډې ته په وینا کې وویل چې د دوی د پوځ میلیاردونه ډالره شتمني طالبانو ته ورکړل شوې.

هغه زیاته کړې چې له افغانستانه بیرته پیسې نه غواړي، خو ټینګار یې وکړ چې د پوځ تجهیزات غواړي.

" مونږ به خپل پوځ بیرته پياوړی او په نویو تجهیزاتو سمبال کړو، مونږ به ټول پوځ له سره جوړ کړو، دوی ( د جوبایډن ادارې) د دې پوځ میلیاردونه-میلیاردونه ډالره طالبانو ته ورکړي دي، دوی زمونږ د پوځ یوه لویه برخه دښمن ته ورکړې ده. ایا تاسو پوهیږی چې مونږ هر کال میلیاردونه ډالر افغانستان ته ورکوو، دوی ( طالبانو ته) ووایی زه دا پیسې بیرته نه غواړم، خو تجهیزات غواړم."

ټاکل شوې ټرمپ نن دوشنبه په رسمي ډول لوړه وکړي او د امریکا د ۴۷م ولسمشر په توګه خپله دنده پيل کړي.
تر دې وړاندې سیګار یا په افغانستان کې د امریکا پر مرستو د څار ادارې ویلي و چې د افغانستان د پخواني پوځ د ۷ میلیارده ډالرو په ارزښت تجهیزات طالبانو ته پاته دي.
دا هغه تجهیزات دي چې متحده ایالتونو د افغانستان پخواني پوځ ته ورکړي وو.

د طالبانو حکومت لا د ښاغلي ټرمپ پر دې څرګندونو تبصره نه ده کړې.

د وړاندوینې له مخې، د باران اندازه به د ۱۵ او ۳۰ ملي مترو ترمنځ وي او د واورې اندازه به د ۱۰ او ۴۰ سانتي مترو ترمنځ وي.

د هوا پېژندنې ادارې دا هم ویلي چې په مرکزي سیمو او سالنګونو کې به قوي بادونه وچلیږي.

افغانستان د اقلیمي بدلون په وړاندې د لسو ‌ډېرو زیان منونکو هیوادونو څخه یو دی.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (OCHA) په خپل وروستي رپوټ کې ویلي چې په تیرو دوو اونیو کې د افغانستان په ځینو شمالي او ختیځو ولایتونو کې د درنو واورو، بارانونو او سختې سړې هوا له امله لږ تر لږه ۱۰ کسان وژل شوي او ۱۷ نور ټپیان شوي دي.