ټاکل شوې د پنجشنبه په ورځ د ملګرو ملتو امنیت شورا د افغانستان په اړه غونډه وکړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتو مرستندویه پلاوي( یوناما) په خپله ایکسپاڼه کې لیکلي دي چې د یوناما مشره روزا اتونبایوا به دې غونډې ته وینا وکړي.

په امنیت شورا کې د افغانستان په اړه دا د سږکال څلورمه غونډه ده او په داسې وخت کې جوړیږي چې یوناما د سې شنبې په ورځ د بشري حقونو د نړیوالې ورځې په مناسبت ویلي و، که څه هم په افغانستان کې وسله والې نښتې کمې شوې ، خو بشري حقونه له خطر سره مخامخ شوې دي.

امنیت شورا هم په افغانستان کې بشري وضعیت په ځانګړي ډول د ښځو او نجونو وضعیت د ډيرې اندیښنې وړ بللی دی.

د اسلامي همکاریو سازمان په کابل کې د طالبانو د کډوالو او راستنیدونکو چارو پر سرپرست وزیر پرونۍ چاودنه په کلکو ټکیو غندلې ده.

خلیل الرحمان حقاني د چهارشنبې په ورځ په کابل کې د وزارت دننه د ځان مرګي برید په ترڅ کې ووژل شو. د دې چاودنې له امله شپږ تنه نور هم وژل شوې دي.

طالبانو په یوه اعلامیه کې ویلي دي چې دا برید داعش کړی دی، خو تر اوسه چا د دې حملې مسوولیت نه دی اخیستی.

د اسلامي همکاریو د سازمان له لورې په خبرپاڼه کې چې پرون چهارشنبه ناوخته یې خپره کړه؛ راغلې دي چې د تیرو دوو کلونو په ترڅ کې په افغانستان کې امنیتي وضعیت ښه شوی دی خو داسې بریدونه د امنیت په برخه کې اندیښنې پیدا کولی شي.

په دې بیان کې وړاندې راغلې دي چې په افغانستان کې باید داسې هڅې باید وشي چې د ناامنیو د جرړو د ایستلو سبب شي.

د طالبانو حکومت د یولسو خصوصي تحصیلي موسسو جوازونه لغوه کړې دي.

د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت په یوه اعلامیه کې چې د چهارشنبې په ورځ یې خپره کړه، ویلي، په غزني کې یې د سلطان محمود غزنوي، په فراه کې د ابونصر، په بادغیس کې د حنظله او حکمت، په تخار کې د فجرستان، په کندز کې د نمر، په بغلان کې د رویان او قدس، په بلخ کې د سادات، په سمنګان کې د مولانا جلال الدین بلخي او په هرات کې د الغیاث خصوصي تحصیلي موسسو جوازونه لغوه کړې دي.

د طالبانو په اعلامیه کې د دې موسسو د بندیدو په علتونو کې، خیالي استادان او محصلان، د تعلیمي-اداري اصولو نه رعایت او یوشمیر نورې سرغړونې یادې شوې دي.

په دې اعلامیه کې وړاندې راغلې دي چې دا د لوړو زده کړو د وزارت د مشرتابه د شورا پریکړه ده او د دې موسسو مسوولین به عدلي او قضایي ارګانونو ته معرفي شي.

دغه وزارت نن چهارشنبه ( د لیندۍ ۲۱مه) په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې دغه ګام د روسیې او افغانستان ترمنځ د اړیکو په لا ښه کولو کې د خنډ لرې کېدل او د پام وړ پرمختګ دی.

د روسیې دوما یا استازو جرګې پرون سه شنبه هغه لایحه تصویب کړه چې له مخې يې طالبان د ممنوعه ډلو له نوملړه لرې کیږي، خو دغه لایحه د قانون کېدو لپاره، د سنا تایید او د ولسمشر توشیح ته اړتیا لري.

له دې وړاندې د منځنۍ اسیا دوو نورو هېوادونو قزاقستان او قرغزستان هم سږ کال طالبان د ترهګرو ډلو له نوملړه لرې کړل.

د روسیې په ګډون د سیمې، ګاونډ او نړۍ ګڼ شمېر هېوادونه له طالبانو سره غیر رسمي تعامل لري، خو تراوسه هیڅ هېواد هم د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پیژندلی.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یوناما چې آغلې اتونبایوا یې مشري کوي، نن چهارشنبه پر خپله ایکس پاڼه/پخواني ټویټر دغه خبر ورکړی دی.

یوناما د میرمن اتونبایوا د خبرو جزیات نه دي خپاره کړي، خو ویلې یې دي چې د امنیت شورا غونډه به د کابل په وخت سبا ماښام شاوخوا ۷ بجې پيل شي.

یوناما بیا پرون د بشري حقونو د نړیوالې ورځې په مناسبت وویل چې په افغانستان کې د بشري حقونو خوندیتوب د له منځه تلو په حال کې دی.

د یوناما په وینا، که څه هم افغانستان کې وسله وال تاوتریخوالی کم شوی او امنیتي وضعیت ښه شوی دی، خو زیاته کړې ده چې بشري حقونه له خطر سره مخامخ دي.

طالبان که څه هم ادعا کوي چې دوی د اسلامي شریعت په چوکاټ کې د ټولو افغانانو حقونه خوندي کړي دي، خو د بشري حقونو ملاتړي بنسټونه بیا ورسره موافق نه دي.

دغه سازمانونه وایي چې طالبانو د افغانانو په ځانګړې توګه د ښځو او نجونو ډير لومړني حقونه هم تر پښو لاندې کړي دي.

طالبانو د نجونو او ښځو پر مخ تر شپږم ټولګي پورته د ښونځیو او پوهنتونونو دروازې تړلي او تازه یې تېره اونۍ په روغتیایي موسسو کې هم د هغوی پر زده کړو بندیز ولګوه.

شاهین پرون سه شنبه ناوخته پر خپله ایکس پاڼه/پخواني ټویټر لیکلي چې دوی په افغانستان کې د روغتیایي خدمتونو پر وضعیت او د کابل هوایي ډګر پر تخنیکي اړتیاوو هم خبرې کړې دي.

فرانسه د هغو لویدیځو هېوادونو له ډلې ده چې د ۲۰۲۱ کال په اګست کې د طالبانو له بیاواکمنۍ وروسته یې کابل کې خپل سفارت تړلی دی.

د شاهین او مارین شو دغه لیده کاته په دوحه کې شوي دي.

فرانسه او ګڼ نور لویدیځ هېوادونه له افغانستان سره غیر رسمي تعامل لري، خو تراوسه هیڅ یوه هېواد هم د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پیژندلی.

د افغانستان د ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې وايي چې د افغانستان د بحران د حل په برخه کې باید د بشري حقونو د مرکزیت مسئلې ته پاملرنه وشي.

رینا امیري پرون پر خپله ایکس پاڼه د بشري حقونو د نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه بیان کې ویلي چې د افغان ښځو او نجونو لپاره د طالبانو د جنسیتي شکنجې او د اقلیتونو، مذهبي ډلو، خبریالانو او د بشري حقونو له فعالانو سره د ناوړه چلند پالیسیو د افغان ولس کړاوونه زیات کړي او د سوله ایز او باثباته افغانستان لرلید زیانمن کړی دی.

د بشري حقونو د نړیوالې ورځې په مناسبت د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې استازولۍ هم په یوه بیان کې د ټولو افغانانو د بشري حقونو، په ځانګړي ډول د نجونو او ښځو د تعلیم او کار د حق پر ملاتړ ټینګار کړی. همداراز د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارژدافیرې کرن ډیکر پر خپله ایکس پاڼه په یوه ویډیویي پیغام کې پوښتنه کړې ده چې طالبان د افغانانو بشري حقونو ته د درناوي غوښتنې ولې له پامه غورځوي.

پرون د ډسمبر لسمه د بشري حقونو نړیواله ورځ وه. زموږ حقونه، زموږ راتلونکې همدا اوس سږکال د دې ورځې شعار و.

د افغانستان او زمبابوې د کرکټ ملي لوبډلې نن چهارشنبې د درې شل اوره سیالیو د لړۍ لومړۍ لوبه کوي.

د دې لړۍ لوبې د زمبابوې په کوربه توب د دې هیواد په پلازمینه هراري کې ترسره کیږي. د دغې لوبلړۍ په ترڅ کې افغانستان او زمبابوې درې شل اوریزې، درې یو ورځنۍ او دوه ټېسټ لوبې ترسره کوي.

دواړه لوبډلې به نورې دوه شل اوره سیالۍ د راتلونکې جمعې په ورځ، د ډسمبرپه ۱۳ او بله د شنبې په ورځ، د ډسمبرپه ۱۴مه ترسره کړي.

د شل اوریزو سیالیو لپاره د اعلان شوې لوبډلې مشري به راشدخان او د یو ورځنیو سیالیو حشمت‌‌الله شهیدي کوي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیرانتوني بلینکن به د امریکا د کانګرس په یوه استماعیه غونډه کې ګډون وکړي.

د استازیو جرګې د بهرنیو اړیکو جمهوریپال مشرمایکل مکال د نوومبرمیاشتې په ۲۶ نیټه اعلان وکړچې ښاغلي بلینکین منلې چې د ډسمبرپه یولسمه به د دې کمیټې په غونډه کې ګډون وکړي اوڅه باندې درې کاله مخکې له افغانستان څخه د امریکا د وتلو د څرنګوالي په اړه په اړه به د دې کمیټې د غړیو پوښتنو ته ځوابونه ووایي. د رویترز خبري آژانس د راپورله مخې ښاغلی بلینکین چې څو ځلې مخکې د استازیو جرګې په استاعیه غونډو کې نه ووحاضرشوی، د دې کمیټې د مشرله خوا استازیو جرګې ته په سپکاوی تورن شوی او د هغه د استیضاح لپاره یې هم هڅه کړې وه.

خو د امریکا د بهرنیوچارو وزارت ویلي و چې بلینیکین له افغانستان څخه د امریکا د وتلو په اړه تراوسه د کانګرس په ۱۴ غونډو کې ګډون کړی اوهم دې وزارت په زرګونه سندونه او ثبتي مکالمې دې کمیټې ته سپارلې دي.

د ډیموکراټ ولسمشرجوبایډن پرادارې یوشمیرجمهوریپالان انتقاد کوي چې له افغانستان څخه د امریکایي ځواکونو بهیریې سم ندی مدریت کړی. د ۲۰۲۱ م کال د اګسټ په پای کې له افغانستان څخه په ګډوډۍ کې د ټولو امریکایي ځواکونو د وتلو بهیرلابشپړشوی نه وچې له ملاتړه برخمن پخوانی حکومت یې ړنګ او طالبان بیا واک ته ورسیدل.

د افغانستان د موسیقۍ ملي انسټیټیوټ پرون سې شنبې د ډسمبرلسمه د بشري حقونو د نړیوالې ورځې په مناسبت یوه اعلامیه کې د موسیقۍ او فرهنګ په ګډون د افغانستان د وګړو د بشري حقونو ترپښولاندې کول په کلکه وغندل او له نړیوالې ټولنې یې وغوښتل چې په دې هیواد کې د بشري حقونو د تامین لپاره پرطالبانو ډیپلوماتیک او عملي فشارونه زیات کړي.

دې انسټیټیوټ چې له افغانستانه بهرفعالیت کوي، ویلي چې موسیقي، د نړیوالې ژبې او د انسان د قدرت د بیان په توګه د یوه ملت د نه جلاکیدونکي هویت او فرهنګي حقوقو یوه برخه ده.

خو طالبانو نه یوازې د موسیقي او د افغانستان د بډایه فرهنګ په ځپلو سره بشري حقونه ترپښو لاندې کړي بلکې په ډله ییزه توګه د یوه هیواد روح او هویت یې په نښه کړی دی.

په اعلامیه کې د طالبانو دغه اقدامات له فرهنګي حقوقو، د بیان له آزادۍ او نورو بنسټیزو آزادیو سره ښکاره سرغړونه بلل شوې او له نړیوالې ټولنې او د بشري حقونو له مدافع ټولنواو ټولو بنسټونو څخه غوښتنه شوې چې د طالبانو چلندونه په کلکه وغندي.

طالبانو په تیره څه باندې درې کلنه واکمني کې نه یوازې د موسیقۍ پرغږولو بندیز لګولی او د موسیقۍ الې یې ماتې کړې بلکې د ښځو په وړاندې د سختوچلندونو په ترڅ کې یې ان هغوی په عام محضرکې په لوړغږ له خبرو کولو هم منع کړي دي.