د ۲۰۲۱ ميلادي کال د اګست پر پنځلسمه نېټه د افغانستان د جمهوري نظام له نسکورېدو سره له نورو کورنیو ستونزو تر څنګ، د بانکدارۍ او افغانستان او نړۍ تر منځ د پيسو د لېږد نظام هم له جدي ستونزو سره مخ شوی دی.
که څه هم په افغانستان کې د حوالې سيسټم له پخوا څخه رواج و، خو په وروستیو کلونو کې يې ډېره وده موندلې ده.
اوس ملګرو ملتونو راپور ورکړی، چې د حوالې سيسټم له لارې د تورو پيسو سپينول او لېږل ډېر شوي دي، د نشه يي موادو قاچاق کوونکي، رانيوونکي، خرڅوونکي او بزګر ټول د دې سیسټم له لارې خپلې پيسې تبادله کوي.
له نشه يي موادو سره د مبارزې کارپوه او ملګرو ملتونو پخوانی کارکوونکی حامد عزيز وايي چې، په افغانستان کې پر مالي سيسټم د څارنې د کموالي له امله د حوالې سيسټم له لارې د تورو پيسو لېږل ډېر شوي دي.
ښاغلی عزیز وایي:
" څومره چې له رسمي بانکونو څخه د تورو پيسو د سپينولو لپاره کار اخيستل کېږي، په هماغه اندازه د حوالې له سيسټم څخه هم کار اخيستل کېږي. زه فکر نه کوم چې طالبان دي دا سيسټم دومره کنټرول کړي، دا اوس هم ډېر صرافان عملا د کابل په سرای شاهزاده، د هرات په خراسان مارکېټ او فراه ولایت کې د لویو قاچاق کوونکو لپاره کار کوي او د نشه يي موادو پيسې لېږي. "
په افغانستان کې څو صرافانو د ملګرو ملتونو راپورټر ته ويلي چې، څو لوی قاچاق کوونکي هم د حوالې سيسټم رهبري کوي او د دې سيسټم په وسيله د نشه يي موادو د کاروبار له لارې لاس ته راغلي تورې پيسې سپينوي.
د حوالې سيسټم دا مهال په افغانستان، پاکستان، ایران او منځني ختيځ په څو هېوادونو کې رواج دی. خلک اوس پيسو ته د بېړنۍ اړتیا او اسانه مالي معاملاتو لپاره له دې سيسټم څخه کار اخلي.
مالي کارپوهان که څه هم د حوالې په سيسټم کې قانوني ستونزي، خو په اوسنیو شرایطو کې چې افغانستان د بانکدارۍ په برخه کې له جدي ستونزو سره مخ دی، د حوالې سیسټم ګټور بولي.
مالي او اقتصادي کارپوه اذرخش حافظي په دې اړه ازادي راډيو ته وويل:
" د پېژندلو شویو بانکونو نشتوالی د صرافیو د ودې لامل شوی دی، خو دا چې پر صرافيو د تورو پیسو د سپينولو تور لګول کېږي، په نړۍ کې لوی بانکي موسسات هم شته چې دا کار کوي، خو د صرافيو زیان دومره نه دی لکه ګټه چې يې ډېره ده. په اوسنیو شرایطو کې په افغانستان کې زموږ د صادراتو او وارداتو اسانتیاوي د همدې صرافانو له لارې برابرېږي. "
پخواني حکومت په ۲۰۲۰ ميلادي کال کې د صرافانو او حوالې سيسټم د ثبت پروګرام پيل کړ، هغه مهال څرګنده شوه چې په افغانستان کې د کورنیو او بهرنیو حوالو زر مرکزونه فعالیت لري، خو اوس چې په افغانستان کې د بانکدارۍ په برخه کې ستونزې ډېرې شوي، معلومه نه ده چې په دې هېواد کې به دغه ډول څو مرکزونه فعال وي؟
د دغه راپور غږیزه بڼه هم د دې لېنک له کېکاږلو سره اوریدلی شئ:
