د لاسرسۍ وړ لېنکونه

تازه خبر
چهارشنبه ۱۶ لړم ۱۴۰۳ کابل ۰۹:۰۴
د سولې مشورتي لویه جرګه
د سولې مشورتي لویه جرګه

د مشورتي لویې جرګې پایله؛ غني: د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کېدو حکم به لاسلیک کړم

د سولې مشورتي لویې جرګې د یو ۲۵ ماده‌یيز پرېکړه‌لیک په صادرولو سره پرېکړه وکړه چې د طالبانو ۴۰۰ بندیان دې خوشې شي. ولسمشر غني د دغې جرګې ته وینا کې وویل د جرګې پرېکړې ته په کتو به د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کولو حکم لاسلیک کړي. دغه جرګه جمعه د ۳،۴۰۰ ګډونوالو په حضور پیل او درې ورځې یې دوام وکړ.

په افغانستان کې څلورمه مشورتي لویه جرګه نن پیل شوه. په دې جرګه کې د هغه ۴۰۰ طالب بندیانو د برخلیک په اړه بحث کېږي چې حکومت‌يې د نه‌خوشې کولو، خو طالبان‌يې پر خوشې کولو ټينګار کوي.

افغان حکومت په تېرو ۱۱ کلونو کې درې نورې مشورتي لویې جرګې ترسره کړي چې لږترلږه دوه‌يې د سولې پروسې اړوند وې.

که څه هم په افغانستان کې د لویو جرګو جوړول کلونه تاریخي مخینه لري، خو د مشورتي لویو جرګو جوړېدل له نږدې ۱۱ کلونو راهیسې دود شول.

جرګه د دې هېواد عنعنوي دود دی، خو اوس‌يې قانوني بڼه خپله کړې ده.

په افغانستان کې لومړنۍ لویه جرګه په ۱۷۴۷ لمریز کال کې په کندهار کې جوړه شوه چې له مخې یې احمد شاه ابدالي د معاصر افغانستان مشر وټاکل شو.

خو په وروستیو کلونو په ځانګړي ډول په ۱۳۸۲ کال کې د اساسي قانون له مخې په افغانستان کې د جرګو د جوړېدو لپاره ځانګړي شرایط وضع شول.

تاریخ لیکونکی غلام محمد محمدي چې له ۱۰ زیات تاریخي اثار یې چاپ شوي وايي، د افغانستان په اساسي قانون کې د لويو جرګو د جوړېدو او څرنګوالي په تړاو هر څه روښانه دي.

ښاغلی محمدي زیاتوي: "پخوا د جرګو جوړولو لپاره منظم قانون نه‌و جوړ شوی چې لویه جرګه باید څه ډول او څوک به په‌کې ګډون کوي، په قبیله‌یي ډول وه. اوس لویه جرګه په اساسي قانوني کې تعیین او مستعجل شوې. که د دې قانون په اساس نه‌جوړېږي، نو حقیقت کې دا د قانون نقض دی."

دا باور لري چې په تېرو ۱۱ کلونو کې چې کومې مشورتي لويې جرګې جوړې شوي د اساسي قانون له موادو سره ټکر لري او ډېری یې د مسؤلیت څخه د تېښتې په موخه جوړې شوې دي.

دی وايي دا ډول جرګې تر ډېره په پرېکړو کې د خلکو د ورګډولو په هدف ترسره شوي دي.

په افغانستان کې د سولې لومړۍ مشورتي لویه جرګه په ۱۳۸۹ لمریز کال کې د افغانستان د جمعیت ګوند د مشر برهان‌الدین رباني په مشرۍ ترسره شوه چې د ګډونوالو شمېر یې ۱۶۰۰ کسانو ته رسېد.

په دې جرګه کې پخواني ولسمشر حامد کرزي د سولې برنامه تأیید کړه، د سولې عالي شورا جوړه شوه او دغه‌شان د طالبانو یو شمېر بندیان خوشې شول.

دوهمه مشورتي لویه جرګه هم د حامد کرزي د ولسمشرۍ په وخت کې د ۱۳۹۲ کال د عقرب په ۳۰مه د جهادي مشر صبغت مجددي په مشرۍ جوړه شوه.

په دې مشورتي لویه جرګه کې هم ۲،۵۰۰ کسانو ګډون کړی و چې د افغانستان او امریکا ترمنځ امنیتي تړون تصویب شو، خو ظاهراً ‌يې پایلې د ښاغلي کرزي له‌خوا ونه‌منل شوې.

او درېیمه مشورتي لویه جرګه تېر ۱۳۹۸ کال د ثور په نهمه نېټه جوړه شوه چې ۳،۲۰۰ کسانو په‌کې ګډون کړی و او جهادي مشر عبدرب الرسول سیاف‌يې مشري کوله.

د دې جرګې اصلي بحث طالبانو ته د سولې په برخه کې حدود ټاکل و چې د ګډونوالو له پنځه ورځني بحثونو وروسته‌يې افغان حکومت ته ۲۳ ماده‌ییز پرېکړه‌لیک وړاندې کړ.

افغان حکومت وايي څلورمه مشورتي لویه جرګه کې به د هغه ۴۰۰ طالب بندیانو په سرنوشت بحث وشي چې په درنو جرمونو ککړ دي.

حکومت وايي په دې جرګه کې به دغه‌شان د تېر کال د جرګې په موضوعاتو هم بحثونه وشي.

په دې جرګه کې هم له ټول هېواد څخه ۳،۲۰۰ کسانو ګډون کړی.

د مشورتي لویې جرګې د جوړېدو د کمېسیون مشر معصوم ستانکزي په وینا چې دغه طالبان د قتل، مخدره موادو قاچاق او یو شمېر نورو جرمونو په تور محکوم دي او یو شمېر یې په اعدام محکوم دي.

د ولسي جرګې غړې شینکۍ کړوخېل بیا وایي، له ټولو نیمګړتیاوو سره سره چې ښایي د مشورتي جرګې په جوړېدو کې وي، مېکانیزم‌یې باید د ولس په خیر وکارول شي.

د افغانستان د اساسي قانون شپږم فصل د لویې جرګې د جوړېدا اهمیت او د جرګې صلاحیتونو ته ځانګړی شوی.

د اساسي قانون په ۱۱۰ ماده کې راغلي، "د افغانستان د خلکو ارادې مهمه مرجعه" بیانوي.

د اساسي قانون په ۱۱۱ ماده کې راغلي لویه جرګه په هغه حالت کې جوړېږي او خلک لوی تصمیمونه نیسي لکه استقلال، ځکمنۍ بشپړتیا، اساسي قانون تعدیل او کله چې ولسمشر محاکمه کېږي.

۱۸:۵۴ ۱۷.۵.۱۳۹۹

امریکا په کابل کې د سولې مشورتي لویې جرګې ستاینه کړې

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر د سولې د مشورتي لویې جرګې د جوړېدو ستاینه کړې.

مایک پومپیو په یوه وینا کې ویلي دي چې واشنګټن له افغانستان سره د سولې، سوکالۍ او پرځان بسیاینې په برخو کې مرستې ته چمتو دی.

د متحدایالاتو د بهرنیو چارو وزیر مایک پومپیو د سولې د مشورتي لویې جرګې له ګډونوالو غوښتي چې د ده په وینا له دې تاریخي فرصت څخه د داسې یوې سولې لپاره کار واخلي چې ګټه یې ټولو افغانانو ته ورسېږي، د سیمې له ثبات او د نړۍ له امنیت سره مرسته وکړي.

نن له بېلابېلو ولایتونو څخه له درې زرو زیات کسان په کابل کې راټول شوي څو د ۴۰۰ طالب بندیانو د خوشې کېدو په اړه ولسمشر ته مشورې ورکړي.

مایک پومپیو

ښاغلي پومپیو جرګې ته په خپل پیغام کې ویلي، امریکا به طالبان وهڅوي چې د سولې د خبرو د پیل پر ژمنه عمل وکړي.

پومپیو ویلي دی مني چې د ۴۰۰ طالب بندیانو خوشې کول یو غیرمعمول اقدام دی خو وايي د دې ګران اقدام نتیجه به هغه سوله وي چې افغانان او د افغانستان دوستان له ډېرې مودې راهیسې ورته انتظار دي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر وړاندې لیکلي چې د جګړې د کمېدو او مستقیمو خبرو د پیل نتیجه به د سولې موافقه او د جګړې پای وي.

له بلې خوا د افغانستان د سولې لپاره د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد په یوه پیغام کې چې نن پر ټویټر خپور شو، د سولې مشورتي لویه جرګه د سولې د مستقیمو خبرو پر وړاندې د وروستیو خنډونو د له مینځه وړلو لپاره یو تاریخي فرصت بللی.

زلمی خلیلزاد
زلمی خلیلزاد

ښاغلي خلیلزاد د جرګې غړو ته د بریا هیله کړې او له هغوی څخه یې غوښتي دي چې هغو کسانو ته دې مخه نه ورکوي چې اوسنی حالت غوره ګڼي او د سولې د بهیر د ستونزمنولو هڅه کوي.

طالبانو ویلي چې له امریکا سره د سولې له موافقې سره سم یې د حکومت زر تنه بندیان خوشې کړي او تینګار کوي چې پاتې ۴۰۰ طالب بندیان هم چې حکومت خطرناک مجرمان بللي دي، د دوی له لیست سره سم خوشې شي.

افغان حکومت د دې بندیانو له ډلې ۲۰۰ کسان پر بهرنیو سفارتونو، عامه تاسیساتو او دولتي ادارو د حملو د پلانونو په جوړولو تورن کړي دي او وايي، دا کسان د قتل، د مخدرو موادو د قاچاق او اخلاقي فساد لویې جرمي دوسیې لري خو په قطر کې د طالبانو د سیاسي دفتر ویاند سهیل شاهین آزادۍ راډیو ته وویل چې د حکومت دا تورونه بې بنسټه دي.

شاهین وویل، حکومت دا تورونه ځکه لګوي چې غواړي د بندیانو د خوشې کولو بهیر وځنډوي.

له دې مخکې امریکايي چارواکو وړاندیز کړی و چې کېدای شي دا لانجمن بندیان د افغانستان له زندانونو څخه داسې یوه بل ځای ته انتقال شي چې حکومت او طالبان دواړه څار پرې وکړای شي.

۱۸:۵۱ ۱۷.۵.۱۳۹۹

۱۸:۴۸ ۱۷.۵.۱۳۹۹

د مشورتي لویې جرګې غړي د طالب بندیانو د خوشې کولو لپاره څه شرطونه لري؟

د مشورتي لویې جرګې یو شمېر غړي چې ازادي راډیو ورسره خبرې کړي وايي چې د جرګې اکثره برخوال د طالب بندیانو له خلاصون سره موافق دي، خو ځیني شرطونه لري.

دا مسئله تر څه حده مهمه ده؟

دا موضوع عصمت څاروان د سیاسي چارو نظر خاوند نظیم سمون سره مطرح کړې ده.

د دغې مرکې د اورېدو لپاره لاندې لېنک کېکاږئ:

هيله ده انتظار وکړئ

No media source currently available

0:00 0:03:07 0:00
مستقیم لېنک

۱۸:۴۲ ۱۷.۵.۱۳۹۹

نور راوښيه

XS
SM
MD
LG