- ویسا: نن د افغان ولس د ژوندانه یو نوی او هیله بخښونکی پړاو دی
کابل چاپ نننیو ورځپاڼو د بېلا بېلو مسایلو ترڅنګ په قطر کې د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې هوکړهلیک په تړاو لیکنې او تبصرې کړې دي.
- ویسا
ویسا خپلواکې ورځپاڼې په سرمقاله کې قطر کې د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې هوکړهلیک او په کابل کې د امریکا او ناټو د استازو ترمنځ د همکاریو د دوام لپاره د یوې ګډې اعلامیې د لاسلیک په تړاو لیکلي دي.
ورځپاڼې همدارنګه نن ورځ برخلیک ټاکونکې او تاریخې بللې او لیکلي، دا د افغان ولس د ژوندانه یو نوی او هیله بخښونکی پړاو دی چې بالاخره په افغانستان کې به دغه اوږده جګړه تر څلورو لسیزو وروسته پای ته ورسېږي.
د سرمقالې لیکونکي لیکلي چې تر اوسه پورې د دې هوکړهلیک بشپړ متن له رسنیو او افغان ولس څخه پټ ساتل شوی، خو سرمقاله لیکونکي ټينګار کړی چې په دغه هوکړه کې دوه ټکي ډېر مهم یاد شوي دي، لومړی دا چې د دې هوکړې له مخې به ټول امریکايي او بهرني ځواکونه له افغانستانه وځي.
او دوهمه خبره هم، دا چې له افغانستان نه به پر امریکا او متحدینو یې هېڅ برید نهترسره کېږي او افغانستان به نړیوالې ټولنې ته ګواښ نهوي.
- هشت صبح
هشت صبح ورځپاڼې بیا په سرمقاله کې په تلپاتې اوربند ټينګار کړی.
وړاندې راغلي، د امریکا او طالبانو ترمنځ د پردې تر شا خبرې او د هوکړې د متن پټول ډېری کسان اندېښمن کړي او په باور یې دا هوکړه به په افغانستان کې جګړه ختمه نهکړي.
په سرمقاله کې اندېښنه مطرح شوې که چېرې طالبان اوربند ونهکړي دا هوکړه به هېڅ معنی ونهلري.
په سرمقاله کې راغلي، وسلهوال طالبان له افغان حکومت سره د خبرو لپاره لومړی باید اوربند وکړي.
سرمقاله لیکونکی لیکي، حکومت ظاهراً چمتو دی چې د زندانیانو د تبادلې په تړاو خبرې وکړي.
خو په باور یې د زندانیانو تبادله باید په افغانستان کې دایمي اوربند تضمین کړي او افغانان ډاډه شي چې بیا به تاوتریخوالی دوام نهکوي کنه د افغان حکومت او طالبانو ترمنځ خبرې به له ماتې سره مخ شي.
- دنیا
دنیا ورځپاڼې هم د سولې هوکړه لیک د لاسلیک په تړاو لیکنه کړې ده.
د دنیا په سرمقاله کې راغلي، د امریکا او طالبانو ترمنځ د هوکړې تر لاسلیک وروسته به له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو وتل پیل شي.
په سرمقاله کې راغلي بیا به د افغان حکومت له لوري د طالبانو ۵ زره بندیان او د طالبانو له لوري د افغان حکومت بندیان ازاد شي او تر هغې وروسته به بینالافغاني خبرې پیل شي.
- څومره احتمال شته چې د امریکا-طالبانو د موافقې محتوا پاکستان سره شریکه شوې وي؟
د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې د موافقې د لاسلیک په مراسمو کې به د نورو هېوادونو د استازو ترڅنګ د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر شاه محمود قریشي هم ګډون کوي.
پاکستاني رسنیو ویلي چې د دې موافقې محتوا له پاکستاني چارواکو سره مخکې له مخکې نهده شریکه شوې.
د امریکا او طالبانو د مذاکراتو پر مهال امریکايي چارواکو څو ځلې له پاکستاني چارواکو سره ولیدل.
دا چې د دې موافقې په محتوا کې به د پاکستان ګټو ته څومره پام شوی وي، ملالۍ بشير د امریکا په فلوريډا ایالت کې د جنوبي اسیا د سیاسي چارو له پوه ډاکتر محمد تقي سره مرکه کړې ده او په سر کې يې پوښتنه کړې، څومره احتمال شته چې د دې موافقې محتوا مخکې له مخکې له پاکستاني چارواکو سره شریکه شوې وي؟
- د سولې په اړه بحث
تمه ده چې د امریکا متحده ایالاتو او طالبانو ترمنځ د سولې تر تړون وروسته بینالافغاني خبرې پیل شي.
په دې خبرو کې به کوم پلاوی برخه اخلي، حکومتي که همه شمول؟
د دغه بحث د اورېدو لپاره لاندې لېنک کېکاږئ:
- د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې هوکړهلیک لاسلیکېږي
د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې هوکړهلیک نن شنبه لاسلیکېږي.
په ۲۰۱۹ کال کې د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې د خبرو له ۱۰ ستونزمنو پړاونو وروسته او د ۲۰۲۰ کال په لومړيو دوو میاشتو کې د افغان سیاسیونو او سیمهییزو هېوادونو ترمنځ د سولې په اړه ناستې، بالاخره دې ته لاره هواره کړه چې د امریکا و طالبانو ترمنځ د سولې هوکړهلیک نن لاسلیک شي.
د امریکا لپاره د افغانستان جګړه تر ټولو اوږده او لوړ بیه وه.
په دغه هېواد کې د ۱۹ کلنې جګړې په ترڅ کې له ۲۰۰۰ زیات امریکايي سرتېري ووژل شوو او بالاخره امریکايي چارواکي اړ شوو چې د افغانستان د ستونزې لپاره یوه سیاسي حللاره پیدا کړي.
د امریکايي چارواکو او طالب پلاوي ترمنځ په قطر کې د سولې د خبرو یو پړاو.
شااوخوا ۱۵ میاشتې مخکې د امریکا او طالبانو ترمنځ د سولې خبرې د قطر په پلازمېنه دوحه کې پیل شوې، افغانيالاصل امریکایي ډیپلومات زلمی خلیلزاد د امریکا د بهرنیو چارو وزارت لهخوا د افغانستان د سولې لپاره ځانګړی استازی وټاکل شو او له طالبانو سرهیې په قطر کې د سولې خبرو د پیل ترڅنګ د سیمې هېوادونو ته هم خپل سفرونه پیل کړه.
له ۹ پړاو سختو خبرو وروسته او د سیمې هېوادونو ته د زلمي خلیلزاد سفرونو، دلته د افغانستان له سیاسیونو، د حکومت له رهبرانو سره خبرې هغه څه وو چې په نتیجه کې یې طالبانو سره په اصولو کې یوه هوکړه رامنځته او لاسلیک ته نږدې شوه.
د بهرنیو چارو وزیر زلمی خلیلزاد
که څه هم د دې هوکړهلیک جزئيات شریک نهشوو، خو په ټوله کې يې په اړه وویل شول چې په دې هوکړهلیک کې؛
- له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو وتل
- له ترهګرو ډلو سره د طالبانو د اړیکو پرې کول
- اوربند
- او د افغانستان له خاورې د نورو هېوادنو په ضد کار نهاخیستل
پهکې شامل دي.
د امریکا ولسمشر ډونالد ټرمپ چمتو شو چې د افغان ولسمشر او د طالبانو یو پلاوي سره په ډېوېډ کمپ کې وګوري، خو په کابل کې یوې انتحاري حملې چې یو امریکایی سرتېری هم پهکې ووژل شو ټرمپ غصه کړ او د سولې خبرې یې هم لغوه اعلان کړې او امر یې وکړ چې د افغانستان په خاروه کې پر طالبانو هوايي بریدونه دې زیات شي.
ډونالد ترمپ له طالبانو سره خبرې لغوه کړې
خو تر یو څه ځنډ وروسته نږدې درې میاشتې مخکې یو ځل بیا د سولې خبرې پیل او زلمي خلیلزاد او طالبانو په قطر کې لسم پړاو مذکراتو ته سره کېناستل.
ښاغلي خلیلزاد بیا پاکستان او افغاستان ته سفر وکړ او په کابل او اسلاماباد کې یې د افغان او پاکستاني مشرانو او چارواکو سره وکتل.
نوموړي له دې سفر وروسته په خپل ټویټر ولیکل چې د سولې خبرې مهم پړاو ته رسېدلي.
ښاغلي خلیلزاد له خپل سفر وروسته په قطر کې له طالبانو او د دې هېواد له بهرنیو چارو وزیر سره هم ولیدل.
له دې لېدنو وروسته طالبانو سره د سولې د خبرو په اړه د امریکايي چارواکو څرګندونې لا ګرمې شوې او د تاوتریخوالي د راکمېدو بحث رامنځته شو.
که څه هم له دې وړاندې افغان حکومت د بینالافغاني خبرو د پیل لپاره اوربند اساسي شرط یاد کړی و، خو بالاخره د تاوتریخوالي پر راکمېدو هم راضي شو.
امریکا، طالبانو او د افغانستان دولت اعلان وکړ چې د فبرورۍ میاشتې د ۲۲مې نېټې له ۱۲ بجو ورسته به د تاوتریخوالي د کمېدو یا اورکم اوونۍ پیلېږي.
نن شپه ۱۲ بجې د تاوتریخوالي د کمښت اوونۍ پیلېږي
امریکايي چارواکو دا هم وویل، که د تاوتریخوالي د راکمېدو اوونۍ که په بریالي ډول پای ته ورسېده او طالبان ورته ژمن پاتې شوو، نو د فبرورۍ میاشتې په ۲۹مه نېټه به د سولې هوکړه ورسره لاسلیک کړي.
د تاوتریخوالي د کمېدو اوونۍ بېګا ۱۲ بجې ختمه شوه او افغان حکومت، طالبان او امریکان ټول ترې راضي وه.
د تاوتریخوالي د کمېدو اوونۍ څنګه پای ته ورسېده؟
نو نن شنبه د فبرورۍ د میاشتې وروستۍ نېټه د طالبانو او امریکا ترمنځ د سولې د هوکړهلیک د لاسلیک ورځ ده، ویل کېږي په قطر کې د دغه هوکړهلیک په مراسمو کې د ګډون لپاره د ۵۰ هېوادونو استازي دوحې ته رسېدلي دي.