د افغانستان ولسمشر محمد اشرف غني، په هرات ولایت کې د ټولو تاریخي ابدو پر ثبتولو او ساتنې ټینګار وکړ او ویېویل چې دا مهال په هرات کې نږدې ۸۵۰ تاریخي ابدې ثبت شوي نهدي چې باید ژر تر ژره ثبت شي.
ولسمشر غني چې د سې شنبې په ورځ «۱۳۹۷ کال د تلې ۱۷» په ارګ کې د "خواجه عبدالله انصاري او ملکه ګوهرشاد بېګم" په یاد غونډه کې وینا کوله وویل چې د افغانستان د ملي معمارۍ په توګه باید د تیموري دورې د معمارۍ د سبک په اړه یو ملي بحث پیل شي.
افغان ولسمشر همدارنګه وویل د خواجه عبدالله انصاري او ملکه ګوهرشاد بېګم په اړه د هرات د پوهنتون او نورو پوهنتونونو د محققینو له لوري لیکل شوي رسالې به په دولتي لګښت چاپ شي.
ښاغلي غني زیاته کړه:
"ټولې هغه رسالې چې د دغو شخصیتونو په اړه چې د هرات پوهنتون د محققینو په اړه لیکل شوي باید فوراً د دولت په لګښت چاپ شي، دا یوه جدي اړتیا ده چې ټول د ښوونځي زده کوونکي او محصلین او په ځانګړي ډول هغه افغان ګډوال چې بهرنیو هېوادونو کې ژوند کوي باید خپل دغه غني فرهنګ درک کړي."
ښاغلي غني همدارنګه ټينګار وکړ چې د خواجه عبدالله انصاري، ملکه ګوهرشاد بېګم او نورو شخصیتونو په تړاو باید د اسلامي نړۍ د هېوادونو ترمنځ یوه ملي ناسته جوړه شي.
ولسمشر غني وویل، یو فوقالعاده هیئت باید هرات ته واستول شي او د تاریخي اثارو په ثبتولو کې او د دغو اثارو په حفظ او مراقبت کې اساسي هڅې وکړي.
ولسمشر غني ټینګار وکړ چې په عصري بڼه د ودانیو د جوړولو پر مهال باید تېره تاریخي معماري په پام کې ونیول شي او په وینا يې کله چې په افغانستان کې امنیت راشي، د نویو ودانیو په پرتله به په تاریخي او اسلامي سبک جوړې شوې ودانۍ د سیلانیانو زیات پام ځان ته واړوي او په دې برخه کې به عواید ۱۰ برابره زیات شي.
ښاغلي غني په دغو مراسمو کې د خواجه عبدالله انصاري او ملکه ګوهرشاد بېګم په نوم د مډالونو د جوړولو فرمان هم صادر کړ.
په دغه غونډه کې بیا لیکوال شاعر ولي شاه بهره د خواجه عبدالله انصاري او ملکه ګوهرشاد بېګم د کارونو او شخصیت په اړه معلومات ورکړل او له ولسمشر محمد اشرف غني څخهیې ځينې غوښتنې هم مطرح کړې.
هرات په تصویرونو کې
ده وویل:
"څومره به جالبه وي چې راتلونکی ۱۳۹۸ کال د خواجه عبدالله انصاري په نوم اعلان کړو، دغه کال به د افغانانو لپاره ډېر له لاس ته راوړنو ډک وي."
د خواجه عبدالله انصاري اصلي نوم خواجه ابو اسماعيل عبدالله د محمد انصاري هروي زوی چې لقبيې شيخالاسلام او په پير انصار او پير هرات مشهور دی.
خواجه عبدالله په ۳۹۶ ش کال کې پيدا شوی او په ۴۸۱ ش کال کې په هرات کې مړ شوی او زيارتيې د هرات ښار په گذرگاه کې دی.
خواجه عبدالله د ماشومتوب له وخته زيات ذکاوت درلود، ديني او عربي علوميې په خپله سيمه هرات کې زده کړل، په دري او عربي ژبو يې زیات شعرونه ویلي او د ځوانۍ په وخت کې يې حديث، علم او فقه زده کړله او پر نورو ديني او عرفاني علومو يې لاس بری ومونده.
همدارنګه د ملکه ګوهرشاد بېګم په اړه هم ډېر اثار لیکل شوي دي او دا ملکه د امير تيمور انږور وه چې د اسلامي هنر او فن سرپرستي يې کوله.
د ګوهرشاد د زېږېدو نېټه څرګنده نهده، خو ماشومتوبيې د ۱۳۷۰ په لسيزه کې په سمرقند کې تېر شو.
د شاه رخ مرزا سره په ۱۳۸۸ میلادي کې واده شوه چې هغه وخت دوی دواړه د ۱۲ يا ۱۳ کالو وو.
د یادونې وړ ده چې اوسمهال هرات کې له ۸۰۰ ډېر تاریخي میراثونه موجود دي.
د اختیارالدین کلا، د هرات مصلا، د ګوهرشاد بېګم مقبره، د امیر علي شیر نوايي زیارت، د مولانا عبدالرحمن جامي قبر، پل مالان او کنیسه یهودیان د دغه ولایت سترې تاریخي بېلګې دي.
د اطلاعاتو او کلتور وزارت بیا تر دې وړاندې ویلي چې د ملګرو متلونو د کلتوري میراث په نوملړ کې د هرات د غړیتوب په موخه څه باندې یو میلیون ډالر یې ځانګړي کړي دي.
راپور: ناجیه ساپۍ