د افغانستان د اطلاعاتو او فرهنګ او اقتصاد وزارتونو او پهدې هېواد کې د یونسکو مسؤلین وايي، د افغانستان پایداره پراختیا، اطلاعاتو ته د لاسرسي د قانون پلي کولو پورې اړه لري.
افغان او د نړیوالو خیریه مؤسسو مسؤلین پهدې باور دي چې اطلاعاتو ته د لاسرسي قانون مراعتول او پر وختيې پلي کول کولای شي چې د افغانستان د پایدارې پراختیا چارې منظمې او شفافې کړي او خلکو تهیې د څرنګوالي او عامه ګټو په هکله کره او ډاډمن معلومات ورکړي.
دوی دا خبرې د یکشنبې په ورځ «۱۳۹۷ کال د تلې ۱۵» په کابل کې اطلاعاتو ته د لاسرسۍ نړیوالې ورځې په مناسبت یوه کنفرانس کې وکړې.
د افغانستان د اقتصاد وزیر مصطفی مستور وویل، د افغانستان د پایدارې پراختیا اکثره پروژې د دوی لهخوا تنظیم او د دولت د اړوندو وزارتونو او کورنیو او بهرنیو مؤسسو لهخوا پلي کېږي، له همدې امله دغه وزارت مکلف دی چې خلکو ته د دغو پروژو د ټولو جزئیاتو په اړه، اطلاعاتو ته د لاسرسي د قانون له لارې بشپړ معلومات ورکړي.
مستور زیاته کړه:
"پایداره پراختیا له ۱۷ عمومي او ۱۶۹ ځانګړو هدفونو او له ۲۳۲ شاخصونو سره تعقیبېږي، افغانستانيې د پلي کولو لپاره له لومړۍ ورځې نه ژمن دی، دا پروګرام له ټولو اړخونو سره تر ۲۰۳۰ میلادي کال پورې تعقیبېږي. دوه ځانګړي هدفونه چې ورپورې اړه لري، د ملي قوانینو او نړیوالو هوکړو له مخې اطلاعاتو ته د عامو خلکو لاسرسی دی."
په پایدارو پراختیایي پروژو کې باید د خلکو مشارکت ته جدي پام وشي.
د افغانستان د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت مرستیال سید اقا فاضل سانچارکي وویل، اطلاعاتو ته د لاسرسي نوی قانون چې نافذ او پهدې وروستیو کې وارزول شو، په نړۍ کې تر ټولو منظم او بشپړ قانون دی چې که د پلي کېدو لپارهیې اړوند بنسټونه پیاوړي شي، دولتي او غیر دولتي، کورني او بهرني ارګانونه به مکلف کړي چې د پایدارې پراختیا د پلانونو، تړونونو او پلي کولو په اړه، عامو خلکو ته اطلاعات ورسوي.
ده دا هم وویل، پهدې وروستیو کې اطلاعاتو ته د لاسرسي د قانون د پلي کولو لپاره یو کمېسیون هم جوړ شوی چې کار يې پیل کړی دی.
"معلوماتو ته د لاسرسي د څار د کمېسیون" سرپرست سید اکرام افضلي وویل، په افغانستان کې اکثره پراختیايي پروژې د دې هېواد د خلکو د غوښتنو او اړتیا له پام کې نیولو پرته، پلان شوي او په غیر متوازنه توګه پلي شوي دي.
ده ټینګار وکړ چې په پایدارو پراختیایي پروژو کې باید د خلکو مشارکت ته جدي پام وشي.
افضلي زیاته کړه:
"پراختیا د خلکو حق دی، تاسو د پراختیايي پروژو د عملي کولو بهیر ولید، څو یې د خلکو په مشورو او غوښتنو جوړ شوي؟ قوانین جوړېږي، خو خلک خبر نهدي، دوی نه د افغانستان له وضعیته خبر دي او نه هم د خلکو له حالته، څه ګټه کوي چې مدني ټولنې نظر ورکوي؟ خو بیا هم حکومت هم هغه کار کوي چې زړهيې وي."
دا پهداسې حال کې ده چې نړیوال اطلاعاتو ته د لاسرسي د حق وېبسایټ څېړنې پهدې وروستیو کې اعلان کړي چې د افغانستان اطلاعاتو ته د لاسرسي قانون د ۱۳۹ امتیازونو په ترلاسه کولو سره په نړۍ کې لومړی مقام خپل کړی.
په کاناډا کې د ډموکراسۍ او حقونو د مرکز د راپور پر اساس، روان کال افغانستان د نړۍ اطلاعاتو ته د لاسرسي په ۱۰ غوره هېوادونو کې له ۱۵۰ امتیازونو د ۱۳۹ امتیازونو په ترلاسه کولو سره لومړي مقام ته رسېدلی.
راپور: خان محمد سیند