افغانستان تر درېيو میلیونو ډېر معتادین لري، دا معتادين نه يوازې دا چې د خپلو کورنيو لپاره يو سرخوږی دی، بلکې ټولنه او بېلابېل دولتي او نادولتي موسسات يې هم له ډول ډول ستونزه سره مخ کړي دي، ان دا چې اوس نشو د افغانستان يو شمېر تعليمي او تحصيلي ادارو ته هم لاره موندلې ده.
د کابل پوهنتون یو شمېر محصلین په پوهنتونونو، لیلیو او عامه ځایونو کې د محصلینو لهخوا د نشهيي موادو، په تېره بيا د چرسو استعمال د اندېښنې وړ بولي.
د کابل پوهنتون د اقتصاد پوهنځي د دوېیم کال محصل هدایت الله وايي چې څو ځله یې د پوهنتون په غولي کې یو شمېر محصلین لیدلي چې چرس یې څکول،خوهېچا یې مخه نهده نیولې.
نوموړی وايي:
"زه پوهېږم چې محصلین په کوم ځای کې چرس څکوي، سګرېټ څکول خو يو معمول ګرځېدلی دی چې محصلین یې د پوهنځیو په مخکې او ان په ټولګیو کې هم څکوي."
دا محصلین وايي چې په عامه ځایونو، په تېره بيا د زدهکړې په مرکزونو کې نشهيي مواد کارول ناوړه کار دی او پر هغو محصلینو بد اغېزکوي چې په رښتيا د زدهکړې لپاره پوهنتون ته راځي.
د معالجوي طب محصل بصير احمد چې د کابل پوهنتون په لیلیه کې اوسېږي وايي، نشهيي مواد نه یوازې دا چې د پوهنتون په صحن کې کارول کېږي، بلکې په لیلیه کې هم یو عادي کار ګرځېدلی دی.
دی وايي:
"په لیلیه کې یوازې سګرېټ نه، بلکې چرس او نور نشهيي مواد هم کارول کېږي، هلته سګرېټ ازاد دی، خو چرس او ځینې نور نشهيي مواد بیا په پټه استعمالېږي."
یو شمېر محصلین وايي، سره له دې چې دوی لیلیو ته د ننوتلو پر مهال د امنیتي ځواکونو له لوري تلاشي کېږي، خو بیا هم دې تلاشيو د نشهيي موادو مخه نهده نيولې.
د کابل د امنیه قوماندانۍ ویاند بصیر مجاهد بیا وايي چې د کابل پوهنتون امنیتي مسئولینو تر دې مهاله له داسې پېښې سره نهدي مخ شوي.
ښاغلی مجاهد وايي:
"تر اوسه موږ له داسې پېښو سره نه یو مخ شوي چې ګواکې په کوم پوهنتون کې دې نشهيي مواد استعمالېږي او پولیسو دې هغوی لیدلي وي، خو مخنیوی دي يې نهوي کړی. کله چې چا اړېکه نیولې، شکایت یې کړی او پولیس خبر شوي، نو اجرائت یې کړي دي."
له بلې خوا د لوړو زدهکړو مسؤلین وايي چې دوی پوهنتونونه او لیلیې په دقت سره څاري.
د لوړو زدهکړو د وزارت ویاند قهار جواد که څه هم په پوهنتونونو او لیلیو کې د نشهيي موادو د استعمال او نه استعمال په اړه څه ونه ویل، خو وايي چې دا عمل له پوهنتون څخه د محصل د ایستلو لامل ګرځي.
جواد زیاتوي:
"له بده مرغه چي سګرېټ څکول معمول دی او موږ له دې ستونزې څخه د خلاصون پر لارو چارو کار کوو، خو د چرسو او نورو نشهيي موادو د استعمال په اړه د لوړو زدهکړو له مقررې سره سمهر محصل چې په پوهنتون یا لیلیه کې د نشه يي موادو د استعمال په تور وپېژندل شي، له پوهنتون څخه د ايستلو تر حده جزاء ورکول کېږي. "
د وړاندې شويو شمېرو له مخې دا مهال په افغانستان کې تر دريو میلیونه ډېر خلک په نشو اخته دي چې ډېری یې ځوانان دي.
د نشه يي موادو د زیانونو په اړه د پوهاوي نشتوالی، بېکاري، بېوزلي، نا امني او کورني جنجالونه هغه عوامل دي چې یو شمېر ځوانان يې په نشو اخته کړي دي.
راپور: عبادالله حنانزی