په خوست کې هغه ګڼ افغان کډوال چې په تېره یوه لسیزه کې له مهاجرته راستانه شوي، وايي چې دا څو کاله د کورونو د جوړولو لپاره د نُمرو تعرفې ورکړل شوي، خو دوی ته عملاً ځمکې نهدي ورکړل شوي.
بل لوري ته د کډوالو چارو ریاست مسؤلین وايي چې دوی د قلموال مېنې په ښارګوټي کې چې ۱۰ کاله وړاندې جوړ شوی، اوسمهال یوازې د ۳۰۰ نمرو لپاره ځمکه لري چې هغه هم د ځايي خلکو او زورواکو لهخوا غصب ده.
د دوی په وینا په خوست کې تر اوسه له څلورنیمو زرو ډېرو راستانه شویو کډوالو ته د وي- ار- ایف فورمې ورکړل شوي چې دا فورمې بې ځمکو راستنېدونکو ته ورکول کېږي، خو تر هغه چې د کډوالو لپاره نوی ښارګوټي منظور نهشي، دوی راستنېدونکو ته بل د ځمکو د ورکولو ځای په اختیار کې نهلري.
د فورمو د لرونکو لهمنځه درې تنه خپله ستونزه ازادي راډیو سره دا ډول شریکوي:
"زه جواد کامران، موږ ته يې یوازې د کاغذ پر مخ نُمرې راکړي دي، د ځمکې پر مخ نشته، د امنیتي ارګانونو او چارواکو نه موږ دا هیله کوو چې دا د غصب مسئله له منځه یوسي، هلته چې موږ لاړ شو، چا ته چې نُمره ورکړل شوي وي، نُمره پرې جوړوي، نو د کور والا پسې راووځي چې تاسو دلته کار مه کوئ.
۲-دا ۷ یا اته کاله کېږي چې موږ په قلموال مېنه کې د نُمرو لپاره پیسې بانک ته تحویل کړي دي، که ولایتي اداره موږ لپاره یو شهرک جوړ کړي، دا به ډېر په ګټه تمام شي.
۳-زه رحمن ګل د صبریو د ولسوالۍ نماینده، زموږ د ځمکو د غصب مسئله جدي خبره ده، دا چې ځمکه مو غصب ده او باید د غصب څخه ازاده شي."
د خوست د ولایتي شورا غړي هم د بېرته راستنېدونکو ستونزه پرځای بولي او وايي چې د کډوالو ښارګوټي قلموال مېنه کې دې، پاتې ځمکه، له غصب خلاصه او د مستحقینو په اختیار کې دې ورکړل شي.
د ولایتي شورا استازی قدیم افغان وايي:
"راستنېدونکو مهاجرینو سره رښتیا چې عدالت نهکېږي او ظلم ورسره کېږي، فورمې په لاس ګرځوي، خو تر اوسه دوی ته حق نهدی ورکړل شوی، دا ځمکه باید له غصب خلاصه شي او حق حقدار ته ورسېږي."
د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو رئيس هاشم حلیم وايي، په قلموال مېنه کې یوازې درې سوه نور کورونه ځایږي، پاتو کسانو ته باید نوی ښارګوټی ډیزاین او نقشه شي.
د هاشم حلیم په وینا پدې اړه د اراضي امریت ته دنده سپارل شوې ده:
"د څلور نیمو زرو څخه د ډېرو خلکو د وي ار ایف فورمي ثبت دي، دا شهرک د اتلس سوه کورنیو لپاره ایجاد شوی دی، چون په شهرک کې موږ نور ځای نهلرو، میاشت مخکې د کمېسیون په غونډه کې د اراضي امریت ته وظیفه وسپارل شوه چې دا ځای تعین کړي چې دې خلکو ته په کې نوی شهرک ایجاد کړي."
د خوست د والي ویاند مبارز محمد ځدراڼ وايي چې ولایتي اداره د غاصبینو پر وړاندې د مبارزې هوډ لري او په همدې بنسټ څه موده مخکې په خپله د خوست د والي په مشری د قلموال مېنې په سیمه کې د غاصبینو پر وړاندې عملیات وشول، خو ځینو کړیو دا حرکت د ځنډ او خنډ سره مخامخ کړ.
نوموړی وايي، ولایتي اداره به په خپل ټول توان غصب شوې ځمکې د غاصبینو له منګولو خلاصې او د دولت په اختیار کې به يې ورکړي.
مبارزمحمد ځدراڼ زیاتوي:
"ولایتي ادارې چې په خپله والي صیب يې په رأس کې وو، څه موده مخکې د قلموال مېنې ښارګوټي ته ولاړل، هلته يې د غصب شویو ځمکو د بېرته خلاصولو عملیات پیل کړل، بالاخره ځنو کړیو د غصب پر وړاندې مبارزه له خنډ او ځنډ سره مخامخ شوه، موږ ژمن یو چې د دغو او نورو غصب شویو ځمکو د خلاصون لپاره به قدم په قدم د یو مهالوېش پر اساس قدم ږدو."
د یادونې وړ ده خوست د افغانستان له هغو ولایتونو دی چې لږې اوارې ځمکې لري، پهدې ولایت کې د دولتي ځمکو ډېره برخه د ځايي خلکو او زورواکو لهخوا غصب ده او ان په غصب شویو ځمکو کې سلګونه لوی او واړه کلي جوړ شوي دي.
کتونکي پهدې باور دي، کچیرې حکومت د غاصبینو پر وړاندې پرېکنده اقدامات ونه کړي، ممکن په خوست ښار کې د لس میلیونه ډالرو په ارزښت د سړو خونو د پروژې د کېنسل کېدو په شان د نورو پرمختیايي پروژو د پلي کېدو لپاره هم مناسبې ځمکې پیدا نشي.
نجیب الله الوخېل