د بامیان د اطلاعاتو او کلتور ریاست وايي چې؛ د تاریخي سیمو بیارغونه سمه نه کیږي.

د بامیان د اطلاعاتو او کلتور رییس کبیردادرس نن له ازادي راډیو سره په خبرو کې وویل ځینې بهرنۍ موسسې چې د دغو اثارو په بیارغونه کې فعالې دي په سمه توګه له خپلو کارونو نظارت نه کوي.

ښاغلي دادرس زیاته کړه، ناسم نظارت او نامسلکي کارګران د دې لامل کیږي چې ځینې دغه تاریخي ځایونه له جوړیدو وروسته په ډېره لږه موده کې بېرته وران شي.

دادرس د بیلګې په توګه د خواجه سبز پوش زیارت ته اشاره وکړه او ویې ویل چې یونیسکو یې تر سلو کلونو پورې د نه تخریبیدو تضمین کړی و خو د یوه کال په تیریدو سره وران شوی دی.

ښاغلي دادرس دا اندیښنې په داسې حال کې څرګندې کړې چې د غلغلې په تاریخي ښار کار روان دی.

د هند په ساحلي ښار ګوا کې د یوه نایټ کلب دننه اورلګېدنې ۲۵ تنه مړه کړي دي.

د ګوا اعلی وزیر پرامود ساونت نن یکشنبه ( د لیندۍ ۱۶مه) ویلي چې درې-څلور بهرني سیلانیان هم قربانیانو کې شامل دي، خو د هویت په اړه یې معلومات ورنه کړل.

د لومړنیو معلوماتو له مخې، اورلګېدنه د همدغه کلب په پخلنځي کې د ګازو د یوې ډبې د چاودنې له کبله شوې ده.

د ښاغلي ساونت په خبره درې تنه د اور د لمبو او پاته نورو د اکسیجن د کموالي له کبله مړه شوي دي.

ټاکل شوې چې د ملګرو ملتونو امنیت شورا را روانه چهارشنبه ( د لیندۍ ۱۹) د افغانستان په اړه غونډه جوړه کړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت ( یوناما) نن یکشنبه پر خپله ایکس پاڼه دغه خبر خپور کړی دی، خو جزییات یې نه دي ورکړي.

په نیویارک کې د ملګرو ملتونو په انګړ کې دغه غونډه د بشري حقونو له نړیوالې ورځې سره همهاله ترسره کیږي.

ملګري ملتونه وایي، د طالبانو په څه باندې څلور کلنه واکمنۍ کې د افغانانو په ځانګړې توګه ښځو او نجونو بشري حقونه په پراخه کچه تر پښو لاندې شوي دي.

طالبان بیا د بشري حقونو په اړه اندیښنې بې ځایه بولي او وایي، پر ښځو لګول شوي بندیزونه شرعي او دودیز بنسټ لري.

د دوی له دې استدلال سره بیا د اسلامي هېوادونو د همکارۍ سازمان او ګڼ شمېر افغانان یوه خوله نه دي.

ملګري ملتونه وایي، په افغانستان کې کارځایونو ته د دوی د ښځینه کارکوونکو پر ورتګ د طالبانو د بندیز ټیک درې میاشتې پوره شوې.

د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې نن یکشنبه ( د لیندۍ ۱۶) یوه خبرپاڼه کې ویلي، دغه بندیز د خېر ښیګڼې چارې متاثره کړي او په وینا یې، هر څومره چې اوږدیږي، په همغې اندازې ژوند ژغورونکي خدمتونه له خطر سره مخ کوي.

دوی ویلي چې افغان ښځینه کارکوونکو یې دې موده کې د کورونو او ټولنو له لارې د خیر ښیګڼې هڅو له هغې ډلې د زلزله ځپلو او پاکستان او ایرانه د راستنو شویو ملاتړ ته دوام ورکړی دی.

ملګري ملتونه ټینګار کوي چې دوی اړمنو افغان ښځو او نجونو ته هغه وخت په خوندي ډول خدمتونه کولای شي چې ښځینه کارکوونکې یې د ازاد فعالیت اجازه ولري.

دوی یوځل بیا د طالبانو له حکومته غوښتي چې کارځایونو ته د دوی د ښځینه کارکوونکو پر ورتګ لګول شوی دغه بندیز لرې کړي، خو د طالبانو حکومت په دې اړه څه نه دي ویلي.

وړاندې تر دې رسنیو د طالب چارواکو په حواله ویلي، دا بندیز د دوی د مشر د هغه فرمان یوه برخه ده چې له مخې یې د ملګرو ملتونو په ګډون په ټولو کورنیو او نړیوالو موسسو کې د ښځو ګډون منع شوی دی.

د قطر د صدراعظم سلاکار او د بهرنیوچارو وزارت رسمي ویاند مجید محمد آل انصاري د افغانستان لپاره د ازبکستان د ولسمشر له ځانګړي استازي عصمت الله ایرګاشیف سره په کتنه کې د افغانستان په اړه خبرې کړې دي.

د قطر د بهرنیوچارو وزارت پرون (د لیندۍ ۱۵مه) په یوه بیان کې وویل چې دې چارواکو د دوحې د فورم د ۲۳ مې غونډې په څنډه کې سره وکتل.

د بیان له مخې د دوی په خبرو کې د دوه اړخیزو اړیکو، په افغانستان کې د دواړو هېوادونو د همکارۍ د پیاوړتیا او نورو اړوندو مسایلو په اړه بحث وشو.

دا په داسې حال کې ده چې په پام کې ده نن، د دوحې د فورم په دوهمه ورځ د افغانستان په اړه بحث وشي.

د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو وزارت په یوه بیان کې ویلي چې په دې غونډه کې به په سیمه ایز اتصال کې د افغانستان د رول په اړه خبرې وشي.

دا خبر طلوع نیوز او د افغانستان نورو کورنیو رسنیو په ننګرهار کې د طالبانو د امنیه قوماندانۍ د ویاند سیدطیب حماد له قوله ورکړی دی. ښاغلي حماد ویلي دي چې دا پېښه د کامې ولسوالۍ په ده غازي کلې کې شوې او په وژل شویو کسانو کې دوه وروڼه وو.

نوموړی زیاتوي چې چاودنه د زړو وسپنو په یوه پلورنځي کې شوې ده. دا په داسې حال کې ده چې د ملګروملتونو د بشري چارو د همغږۍ ادارې اوچا په خپل یوه وروستي راپور کې ویلي دي چې په افغانستان کې د ماینونو او ناچاودو مهماتو په چاودنو کې هره میاشت له ۵۵ ډېر کسان مړه یا ټپیان کېږي.

په راپور کې راغلي دي چې اوس مهال د افغانستان شاوخوا ۳،۳ میلیون وګړي، د هغو سیمو په یو کیلومتري واټن کې اوسيږي چې د ماینونو او ناچاودو مهماتو خطر پکې دی.

له دې مخکې د سپین بولدک ولسوال عبدالکریم جهاد فرانسپرس خبري آژانس ته ویلي و، چې په بېګانیو نښتو کې څلور نور ملکي وګړي هم ټپیان شوي دي.

د دواړو هېوادونو چارواکو تایید کړې ده چې بېګا د دواړو خواوو ترمنځ د درنو وسلو د ډزو تبادله وشوه.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد پر خپله ایکس پاڼه لیکلي دي چې جګړه پاکستاني لوري پیل کړه خو د پاکستان د صدراعظم ویاند مشرف زایدي پر ایکس شبکې په یوه بیان کې دا خبره رد کړې او ویلي یې دي چې برید لومړی د افغانستان له لوري پیل شو.

پاکستان تل د افغانستان د طالبانو رژیم د ټي ټي پي او نورو پاکستان مخالفو ډلو په ملاتړ تورنوي خو د طالبانو حکومت د پاکستان تورونه ردوي او وايي چې پاکستان باید خپلې کورنۍ ستونزې په خپله په خپله خاوره کې حل کړي.

رویټرز خبري آژانس راپور ورکوي چې په دې چارواکو کې د طالبانو د حکومت د سترې محکمې رییس او قاضي القضات عبدالحکیم حقاني او درې تنه وزیران شامل دي. د خبر له مخې د آسټرالیا د بهرنیوچارو وزیرې پیني وونګ ویلي چې دا چارواکي پر افغان ښځو او نجونو په وروستیو لګېدلو محدودیتونو او د قانون له حاکمیت او ښې حکومتولۍ په سرغړونو کې دخیل وو.

د طالبانو په حکومت کې یوې سرچینې د آسټرالیا دا اقدام غیرعادلانه بللی دی. دې سرچینې چې نه یې غوښتل نوم یې واخیستل شي، آزادۍ راډیو ته وویل چې د دوی حکومت له آسټرالیا سره هېڅ راز اړیکي نه لري. سرچینې زیاته یې کړه چې حکومتونه باید خپل دریځونه د افغانستان شرایطو ته په پام اعلان کړي.

آسټرالیايي ځواکونو په افغانستان کې د ناټو په مشرۍ د پوځي حضور پرمهال نژدې دوه لسیزې د طالبانو پرضد په جګړو کې برخه لرله خو د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې یې خپل ځواکونه له دې هېواده وایستل.

د جرمونو نړیوالې محکمې د روان کال په چنګاښ میاشت کې د طالبانو د قاضي القضات او همداراز د دې ډلې د لوی مشر ملاهبت الله آخوندزاده د نیولو حکم صادر کړ، خو طالبانو وویل چې دا محکمه په رسمیت نه پېژني.

د سپین بولدک ولسوال عبدالکریم جهاد فرانسپرس خبري آژانس ته ویلي چې په بېګانیو نښتو کې څلور نور ملکي وګړي هم ټپیان شوي دي.

د دواړو هېوادونو چارواکو تایید کړې ده چې چې تېره شپه د دواړو خواوو ترمنځ د درنو وسلو تبادله پیل وشوه.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد پر خپله ایکس پاڼه لیکلي دي چې جګړه پاکستاني لوري پیل کړه خو د پاکستان د صدراعظم ویاند مشرف زیدي پر ایکس شبکې په یوه بیان کې دا خبره رد کړې او ویلي یې دي چې برید لومړی د افغانستان له لوري پیل شو.

پاکستان تل د افغانستان د طالبانو رژیم د ټي ټي پي او نورو پاکستان مخالفو ډلو په ملاتړ تورنوي خو د طالبانو حکومت د پاکستان تورونه ردوي او وايي چې پاکستان باید خپلې کورنۍ ستونزې په خپله په خپله خاوره کې حل کړي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د جمعې په ورځ هغه راپورونه رد کړل چې ګواکې اسلام‌آباد او کابل په سعودي عربستان کې خبرې کړې دي، او ویې ویل چې د داسې هر ډول ناستې په اړه «هیڅ ډول معلومات نه لري.»

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاند همداراز د پولې پر وضعیت، د بشري مرستو پر پلانونو، او په میانمار کې د بند پاتې ۳۸ پاکستانیانو د ژغورنې پر هڅو هم خبرې وکړې.

د رسنیو د پراخو ادعاوو په ځواب کې، ویاند وویل چې اسلام‌آباد د پاکستان او افغانستان ترمنځ د سعودي په کوربه‌توب د خبرو په اړه «رسنیز راپورونه لیدلي»، خو تر دې دمه داسې هېڅ رسمي معلومات نشته چې دا ډول ناسته دې شوې وي.

د پاکستان او افغانستان ترمنځ د ډیورند کرښې په اوږدو کې د روان وضعیت په اړه، ویاند وویل چې له افغانستان سره لارې د پاکستان د خلکو د وینو په بیه نه شي پرانیستل کېدای.

دا په داسي حال کې ده چې تر دې یوه ورځ وړاندې، د پنجشنبې په ورځ د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد وویل چې که پاکستان وهم غواړي چې له افغانستان سره لارې پرانیزي، دوی یې تر هغو نه پرانیزي چې پاکستان پوره ډاډ نه وي ورکړی چې بیا به لارې نه بندوي.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګروملتو ځانګړی استازی وايي چې له قطري چارواکو سره یې د افغانستان د بشري حقونو د وضعیت په اړه هخبرې کړي دي.

ریچارډ بینیټ تېره شپه پر خپله ایکسپاڼه لیکلي چې قطر ته یې خپل پنځه ورځنی سفر پای ته رسولی او د افغانستان د بشري حقونو د وضعیت په باب یې له یو شمېر نفوذلرونکو سره د نظرتبادله کړې ده.

پرون قطري رسنیو راپور ورکړ چې د دغه هیواد د بهرنیو چارو وزارت ځانګړي استازي د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګروملتو له ځانګړي راپور ورکوونکي سره د پنجشنبې په ورځ په دوحه کې وکتل.

د قطر د بهرنیو چارو وزارت په یوه خبرپاڼه کې چې پرون یې خپره کړې، ویلي چې د افغانستان لپاره د دغه هیواد ځانګړي استازي، فیصل بن عبدالله الحنزاب، له ریچارډ بینیټ سره په کتنه کې د قطر دولت او ملګرو ملتونو ترمنځ د ګډو همکاریو په اړه خبرې وکړې. په دې خبرو کې په ځانګړي ډول د افغانستان د بشري وضعیت په تړاو د دواړو لوریو پر همغږۍ او هڅو ټینګار وشو.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګروملتو ځانګړی راپورتر ریچارد پینیټ د افغانستان د بشري حقونو د وضعیت د څارنې لپاره حاضردمه قطر ته په سفر تللی دی.