د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینېټ په خپل نوي راپور کې یو وار بیا په افغانستان کې د بشري حقونو له خرابېدونکي وضعیته اندېښنه ښودلې ده.

هغه ویلي، طالب چارواکو نړیوالو قوانینو ته د درناوي د ادعاوو خلاف عمل کړی او د بشري حقونو څخه یې بې شمېره سرغړونې کړي دي.

طالب چارواکو سمدستي د بینېټ د نوي راپور په اړه څه نه دي ویلي، خو مخکې یې هغه تورن کړی چې پروپاګند کوي او له همدې امله یې افغانستان ته له سفر منع کړی.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد ادعا کړې چې ریچارډ بینېټ د ده په خبره د افغانستان پر ضد د پروپاګند دنده په غاړه درلوده، په پروپاګند بوخت و او یوه ډېره وړه مسئله یې لویوله.

د مجاهد په وینا، له همدې امله ریچارډ بینېټ ته نور اجازه نه ورکول کېږي چې افغانستان ته سفر وکړي.

خو ریچارډ بینېټ ویلي چې د ملګرو ملتونو له‌خوا ټاکل شوي د یوه خپلواک کارپوه په توګه خپل مسوولیتونه په جدي توګه ترسره کوي او په افغانستان کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه یې په بشپړه بې طرفۍ سره راپور تیار کړی دی.

هغه زیاته کړې، سره له دې چې د طالبانو له‌خوا افغانستان ته له ورتلو منع شوی، خو دی به د بشري حقونو د سرغړونو مستندولو ته دوام ورکړي او د وضعیت د ښه‌والي لپاره به غږ پورته کړي.

یوې ښځې د جوزجان ولایت د مرکز شبرغان په یوه خصوصي روغتون کې شپږګوني ماشومان زېږولي دي.

ځايی رسنیو پرون دوشنبې وویل، دا ماشومان، چې څلور نجونې او دوه هلکان دي، د عقرب په شپږمه د شبرغان په شکران خصوصي روغتون کې زېږېدلي دي.

د روغتون رییس کاظم صدیقي ځايي رسنیو ته وویل چې هم مور او هم ماشومان په ښه حالت کې دي.

د روغتون ډاکترانو د ماشومانو روغتیا د قناعت وړ بللې او صدیقي زیاته کړه چې د مور حالت هم ثابت دی.

د طالبانو حکومت غواړي چې په غزني کې د ابوریحان البیروني په مقبره کې علمي - څېړنیز مرکز جوړ کړي.

د طالبانو تر کنترول لاندې باختر خبري اژانس پرون دوشنبې په یوه خبر کې وویل چې د غزني اوسېدونکو په خپلو شخصي پیسو د دې مقبرې ډبرین فرش جوړ کړی دی.

راپور د طالبانو د غزني د اطلاعاتو او کلتور د ريیس ملا حمیدالله نثار په قول وايي چې د طالبانو حکومت هڅه کوي چې د نړیوالو کلتوري ادارو په همکارۍ د ابوریحان البیروني مقبره او یو څېړنیز مرکز جوړ کړي.

ابوریحان البیروني هغه منجم، فیلسوف، ریاضي‌پوه او علمي شخصیت دی چې د غزنوي دورې په څلورمه او پنځمه هجري پېړیو کې اوسېده.

د ابوریحان البیروني مقبره د غزني ښار په جنوب ختیځ کې د بهلول باغ په سیمه کې موقعیت لري.

ایراني چارواکي وايي چې د کډوالو د ایستلو د پراخ پلان په لړ کې یې ۸۵۰ زره غیرقانوني افغان کډوال ایستلي دي.

د ایران حکومت پرېکړه کړې چې د روان لمریز کال تر پایه دوه میلیون غیر قانوني کډوال له خپلې خاورې وباسي.

د ایران د پولیسو عمومي قوماندان احمدرضا رادان پرون دوشنبې تسنیم خبري آژانس ته وویل چې د ایران پولیس هڅه کوي بې اسناده بهرنیان په ایران کې کار او استوګنه ونه کړي.

له بلې خوا د کرمان چارواکو ویلي چې په دې ولایت کې یې ۳۸زره بې اسناده افغان کډوال نیولي او افغانستان ته یې لېږلي دي.

د کرمان د پولیسو قوماندان جنرال ناصر فرشید د دوشنبې په ورځ په یوه غونډه کې ټینګار وکړ چې خلک او سوداګر باید همکاري وکړي او غیر قانوني بهرنیان په کار ونه ګوماري.

د طالبانو د اوبو او انرژۍ وزارت وايي، نن سې شنبې او سبا چهارشنبې د هېواد په ځینو سیندیزو حوزو کې د سیندونو د اوبو د اندازې د لوړېدو، سېلابونو او بارانونو اټکل شوی دی.

دغه وزارت پرون دوشنبې په یوه خبرپاڼه کې ویلي، احتمال شته چې د عقرب په اتمه او نهمه به د کونړ، لغمان، ننګرهار، پنجشېر، غوربند، کابل او بدخشان د سیندونو د اوبو سطحه لوړه شي.

د روانې اوونۍ د شنبې په ورځ د عقرب پنځمه د بدخشان ولایت په مرکز فبض اباد کې سیل د یوه ۱۳ کلن ماشوم ژوند واخیست.

د تېرې سنبلې میاشتې په وروستیو کې په ننګرهار کې د سېلابونو له کبله لږترلږه ۳ تنه مړه او ۲۰ نور ژوبل شول.

سېلابونو د ننګرهار ولایت اوسېدونکو ته مالي تاوانونه هم واړول.

د افغانستان او قطر ترمنځ د مستقیمو الوتنو د پیل موافقه نن د لړم ۷مه په دوحه کې لاسلیک شوه.

په دوحه کې د افغانستان سفارت چې طالبان یې اداره کوي پر خپله ایکس‌پاڼه په یو بیان لیکلي چې دا موافقه د طالبانو د حکومت د ټرانسپورټ او هوايي چلند وزارت مرستیال د قطر د ملکي هوايي چلند د ادارې له سرپرست سره لاسلیک کړه.

په بیان کې دا یادونه نه ده شوې چې د دواړو هېوادونو ترمنځ الوتنې څه وخت پیلېږي.

له بلې خوا د ایران ایر تور هوايي شرکت نن کابل ته الوتنې پیل کړې.

د طالبانو د ټرانسپورټ او هوايي چلند وزارت ویلي چې دا ایرانی هوايي شرکت به افغانستان ته په اوونۍ کې دوه الوتنې ولري.

د ۲۰۲۱م کال په اګست میاشت کې د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته افغانستان ته نړیوالې الوتنې بندې شوې، خو نژدې یوکال مخکې لومړی فلای ډبی او ورپسې د روان کال په غبرګولي میاشت کې د ترکېش ایرلاین هوايي شرکتونو کابل ته خپلې الوتنې پیل کړې، مګر د امارات او د هند د هوايي شرکتونو الوتنې تراوسه نه دي پیل شوي.

د طالبانو د عامې روغتیا وزارت وايي، د دې ډلې د عامې روغتیا سرپرست مولوي نور جلال جلالي او په افغانستان کې د بریتانیا د سفارت شارژدافیر رابرټ ډیکسن په کابل کې د هېواد په لیرو پرتو سیمو کې د روغتیايي مرکزونو پر جوړولو خبرې کړې دي.

دغه وزارت د یک‌شنبې په ورځ پر خپله ایکس‌پاڼه لیکلي، چې جلالي او ډیکسن په افغانستان کې د سرطاني ناروغانو او په نشه‌یي توکو د روږدو کسانو د درملنې د اسانتیا او د روغتیا په برخه کې د نړیوالو مرستو د جلبولو په اړه هم خبرې وکړې.

د دغو بحثونو په باب نور جزئیات نه‌دي ورکړل شوي.

په افغانستان کې د بریتانیا سفارت تر اوسه د طالبانو له دغه روغتیايي چارواکي سره د خپل شارژدافیر د کتنې په اړه څه نه‌دي ویلي.

ډیکسن د شنبې په ورځ په یوه پیغام کې ویلي وو، چې د طالبانو د ریاست الوزرا له سیاسي مرستیال مولوي عبدالکبیر سره یې د یوه خوندي، باثباته او سوکاله افغانستان د اهمیت په اړه رغنده خبرې وکړې.

څه باندې درې کاله وړاندې پر افغانستان د طالبانو د ولکې له بیا ټینګولو وروسته د افغانستان لپاره د لوېدیځ اکثر سفارتونه په قطر کې فعالیت کوي او د بریتانیا د سفارت د شارژدافیر په ګډون ځینې بهرني ډیپلوماتان کله ناکله کابل ته سفرونه کوي، چې له طالب چارواکو سره وګوري.

تر اوسه د نړۍ هيڅ هېواد د طالبانو رژیم په رسمیت نه‌دی پېژندلی.

بشري حقونو ته په ځانګړې توګه د ښځو او نجونو حقونو ته درناوى او د يوه ټول‌شموله حکومت جوړول د طالبانو د رژيم د رسميت پېژندلو په وړاندې د نړيوالې ټولنې اساسي شرطونه ګڼل کېږي.

د طالبانو د ترانسپورت او هوايي چلن وزارت د هواپېژندنې ویلي نن دوشنبه هم د افغانستان په ۲۰ ولایتونو کې باران او سېلابونو اټکل شوی دی.

دغه رياست پرون په يوه خبرپاڼه کې وويلي چې، بدخشان، نورستان، کونړ، لغمان، ننګرهار، کاپيسا، پروان، پنجشېر، تخار، بغلان، کندز، سمنګان، بلخ، باميان، سرپل، جوزجان، فارياب، غور، بادغيس او هرات ولایتونه پرون یک‌شنبه او نن دوشنبه به هم د سختو بارانونو، تالندې برېښنا او سېلابونو شاهدان وي.

په بېلابېلو سیمو کې د باران اندازه د ۱۵ او ۳۵ ملي مترو ترمنځ اټکل شوې ده.

د باران او سېلابونو اټکل داسې وخت کېږي، چې د شنبې په ورځ د بدخشان ولایت په مرکز فیض‌اباد ښار کې د سېلابونو له امله یو دیارلس کلن هلک مړ شو.

د دغه ښار ځینې برخې د سختو بارانونو او سېلابونو شاهدې وې.

نن دوشنبه د افغانستان په ۱۶ ولایتونو کې تر ۵ کلونو کم‌عمره ماشومانو ته پولیو یا ګوزڼ ضد واکسین ورکولو کمپاین پیل شو.

د طالبانو د عامې روغتیا وزارت ویاند، شرافت زمان امرخېل په یوه ویډیويي پیغام کې چې رسنیو ته لېږل شوی، ویلي: "دغه کمپاین چې ۳ ورځې به ادامه ولري، پر ۶ اعشاریه ۲ ميلیونو هغو ماشومانو به چې عمرونه یې تر ۵ کلونو کم دي، دغه واکسین تطبیق شي. له قومي مخورو، علمای کرامو او په سیمه کې له بانفوذو اشخاصو مو هیله ده، چې په سیمه کې د واکسین له ټیمونو سره مرستندوی وي، چې د پولیو واکسین په سمه توګه تطبیق شي."

په افغانستان کې تېر کال شپږ ماشومان ګوزڼ وهلي وو چې ټول یې د ننګرهار ولایت وو، خو سږ میلادي کال تر دې دمه په افغانستان کې د پولیو ۲۲ مثبتې پېښې ثبت شوي او دا په‌داسي حال کې ده چې په پاکستان کې سږ کال تر اوسه پورې د پولیو ۴۱ پېښې ثبت شوې دي.

تېره میاشت د افغانستان په ځینو ولایتونو کې د دغه کمپاین ځینو رضاکارانو ازادي راډیو ته ویلي وو، چې دغه بهیر له تېرو دوو میاشتو راهیسې د نامعلوم دلیل له امله درېدلی دی.

په ارزګان کې د طالبانو چارواکو خبر ورکړی، چې په ګیزاب ولسوالۍ کې د موټر د چپه کېدو له امله ۸ کسان مړه شوي او بل تن ټپي دی.

د ارزګان ولایت لپاره د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور ریاست له‌خوا په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي چې دغه پېښه نن سهار شا و خوا ۲ بجې او ۳۰ دقیقې شوې ده.

خبرپاڼه زیاتوي چې د دې پېښې علت د سړک خرابوالی و.

د ارزګان ګیزاب ولسوالۍ د ترینکوټ شمال لوېدیځ په شاوخوا ۱۱۰ کیلومتره کې پرته ده.

دې سیمې ته غځېدلې لاره د غرونو په منځ کې تېره شوې او له‌دې وړاندې هم پر دغه لار ورته پېښې شوې دي.

د سړکونو خرابوالی، د ترافیکي اصولو نه رعایت او د چلوونکو بې‌احتیاطي په افغانستان کې د زیاتو ترافیکي پېښو لوی لاملونه ګڼل کېږي.