نن د اپریل دوه ویشتمه د مځکې نړیواله ورځ ده. په افغانستان کې د ملګرو ملتو مرستندویه پلاوي( یوناما) په یوه بیان کې په دې مناسبت ویلي دي چې افغانستان د اقلیمي بدلون له ستونزو سره مخامخ هیواد دی.

په دې بیان کې وړاندې راغلې دي چې راځئ دوه زره پنځه ویشتم کال د خپلې مځکې د سلامتۍ په کال بدل کړو.

د ملګرو ملتو سرمنشي انتونیو ګوتیرش هم د مځکې د نړیوالې ورځې په مناسبت په یوه بیان کې خبرداری ورکړی دی چې « زموږ مځکه چې زموږ د مور حیثیت لري تبه لري»

ښاغلي ګوتیرش دې ته اشاره وکړه چې پروسږکال تر ټولو تود کال و، بیا یې وویل چې علت یې د ګلخانه اي ګازونو خپریدل دي.

افغانستان، چې له کلونو راهیسې په جګړو او بشري بحرانونو کې ښکېل دی، د اقتصادي او چاپیریالي زیربناوو د کمزورتیا له امله د اقلیم د بدلون په وړاندې یو له خورا زیان منونکو هیوادونو څخه ګڼل کیږي.

د طالبانو د کډوالو او راستنیدونکو چارو سرپرست وزیر په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه پلاوي (یوناما) له مرستیال سره په کتنه کې د هغو افغانانو لپاره د مرستې غوښتنه وکړه چې هیواد ته په وروستیو کې ستانه شوې دي.

د طالبانو د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت نن( اپریل ۲۲) په ایکسپاڼه کې په یوه بیان کې ویلي چې مولوي عبدالکبیر د یوناما له مرستیال مشر اندریکا راتوته سره په لیدنه کې وویل چې د افغان کډوالو ایستل او له هغوی سره ناوړه چلند به د پاکستان او افغانستان ترمنځ اړیکي خراب کړي.

په بیان کې د اندریکا راتوته په وینا راغلې دي چې ملګرو ملتونو او اړوندو ادارو تیر کال افغانستان ته ۱۸۳ ملیونه ډالر بشري مرستې لیږلي او ډاډ یې ورکړی چې دا به دوام ومومي.

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمیشنرۍ (UNHCR) په وینا، د اپریل په لومړیو ۱۶ ورځو کې شاوخوا ۸۴،۸۰۰ افغان کډوال له پاکستان څخه افغانستان ته اخراج شوې دي.

د افغانستان او قزاقستان د سوداګرۍ ګډه غونډه، د قزاق-افغان د سوداګریز فورم په نوم نن په کابل کې پرانیستل شوه.

په دې غونډه کې د قزاقستان د صدراعظم د مرستیال او یوشمیر قزاقي چارواکو په ګډون د طالبانو ځینو مشرانو برخه واخیسته.

د قزاقستان د صدراعظم مرستیال سریک ژومانګارین دې غونډې ته وویل چې هیواد یې د ریل پټلۍ، لوژستیک، کرهڼې، ټکنالوژي او کانونو په برخو کې چمتو دی چې له افغانستان سره همکاري وکړي.

په دې غونډه کې د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي وویل چې د افغانستان او قزاقستان ترمنځ تجارت پروسږکال دوه دیرش فیصده زیات شو.

ژومانګارین د دوشنبې په ورځ کابل ته ولاړ. ده د طالبانو د رییس الوزرا له اقتصادي مرستیال ملا عبدالغنی برادر او د دوی د بهرنیو چارو د سرپرست وزیر امیرخان متقي په شمول له یوشمیر مشرانو سره خبرې اترې کړې دي.

په افغانستان او پاکستان کې د پولیو یا ګوزڼ د ویروس پرضد د واکسینو کمپاین پرون دوشنبې رسما پیل شوی دی.

د طالبانو تر واک لاندې د عامې روغتیا وزارت اعلان کړی چې دا کمپاین به په ننګرهار، کونړ، لغمان، نورستان، هلمند او کندهار ولایتونو کې د څلورو او په پاتې ۲۸ ولایتونو کې د دریو ورځو لپاره وي.

د دې وزارت ویاند شرافت زمان امرخیل وايي، په دې کمپاین کې به نژدې ۱۲میلیونه له پنځو کلونو کم عمره ماشومانو ته د پولیو یا ګوزڼ څاڅکي ورکړل شي.

بل پلو، د خیبرپښتونخوا روغتیايي چارواکو ویلي، د اپریل له ۲۱ تر۲۷ مې به په ۳۶ضلعو کې نژدې ۷ میلیونه له پنځو کلونو کم عمره ماشومان ته د پولیو واکسین ورکړي.

افغانستان او پاکستان د نړۍ هغه دوه هېوادونه دي چې لا هم په کې د پولیو یا ګوزڼ ویروس مثبتې پېښې ثبتیږي.

د روغتیا نړیوال سازمان د شمیرو له مخې تیرکال په افغانستان کې د پولیو څه باندې ۲۰ مبثتې پېښې ثبت شوې وې، چې د طالبانو حکومت د عامې روغتیا وزارت له خوا رد شوې.

په خیبرپښتونخوا کې بیا تیرکال د دې ویروس ۷۴ مثبتې پېښې ثبت شوې وې.

پولیو یا ګوزڼ یو ویروسي ناروغي ده، چې تر ډیره پرې له پنځو کلونو کم عمره ماشومان پرې اخته کیږي او د دایمي فلج سبب ګرځي.

د رزمي لوبو یو افغان لوبغاړی احمد سهیل حسن زاده په امریکا کې د یوې وړې نجلۍ په جنسي ځورونې تورن او بندي شوی دی.

حسن زاده د کالیفورنیا په سکرمنتو ښار کې اوسېږي. د دغه ښار پولیسو تایید کړې چې د یکشنبې په ورځ یې حسن زاده نیولی دی.

د ۲۸ سهیل حسن زاده له خوا د یوې ۱۴کلنې نجلۍ د جنسي ځورونې قضیه د روان کال له پیله څېړل کېده.

حسن زاده چې دمګړۍ په زندان کې دی څلور لکه ډالره جریمه شوی او راتلونکې محاکمه یې د سه شنبې په ورځ ده.

تمه وه حسن زاده راتلونکې شنبه د رزمي لوبو په معتبره سازمان یو اف سي کې لوبه هم وکړي خو ویل کېږي چې یو اف سي له پورتنۍ قضیې وروسته د هغه قرارداد لغوه کړی او پر ځای یې بل لوبغاړی راوستی دی.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت وایي‌ چې چین د دوی د حکومت استازو ته د شانګهای د همکاریو سازمان په سږنۍ غونډه کې د ګډون بلنه ورکړې.

د دغه وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد پرون یکشنبه پر خپله ایکس پاڼه لیکلي چې کابل کې د چین سفیر ژاوشینګ د دوی له مالي او ادارې معین محمد نعیم سره د لیدو پر مهال دا خبره کړې.

ضیا احمد د چین د سفیر په حواله ویلي چې هېواد یې له افغانستان سره اړیکو ته ځانګړی اهمیت ورکوي.
تراوسه د طالبانو حکومت د کوم هېواد له خوا په رسمیت نه دی پیژندل شوی، خو چین د هغو هېوادونو له ډلې دی چې طالبانو سره تعامل لري او خپل هېواد کې یې د طالبانو سفیر منلی دی.

ټاکل شوې د شانګهای سازمان سږنۍ غونډه د ۲۰۲۵ کال په دویمه نیمایي کې د چین په کوربه توب جوړه شي.

افغانستان د طالبانو له بیا واکمنۍ مخکې د دغه سازمان څارونکی غړی و، خو په ۱۴۰۰ کال کې د طالبانو له راتګ وروسته د طالبانو غړو ته د دغه سازمان په غونډو کې د ګډون بلنه نه وه ورکړل شوې.

پاکستان وایي، د افغان کډوالو ستونزو ته د رسیدو او د هغوی د شکایتونو د اوریدو لپاره یې یو لړ جدي ګامونه اوچت کړي دي.

دغه څرګندونې د پاکستان د صدر اعظم مرستیال او د بهرنیو چارو وزیر اسحاق دار کابل ته له سفر یوه ورځ وروسته پرون یکشنبه د طالبانو د بهرنیو چارو له وزیر امیرخان متقي سره پر ټیلفوني خبرو کې وکړې.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد پرون ناوخته پر خپله ایکس پاڼه/پخواني ټویټر ولیکل چې پاکستان د افغان کډوالو د ستونزو د اورېدو او هواري لپاره د کنټرول خونه او ځانګړې مبایل شمېرې فعاله کړي دي.

پاکستان د روانې اپریل میاشتې له پيله پر افغان کډوالو فشار زیات کړی او د ملګرو ملتونو د کډوالو عالۍ کمشنرۍ د شمېرو له مخې د همدې میاشتې لومړیو ۱۶ ورځو کې ۸۵ زره کډوال افغانستان ته ستانه شوي.

په دوی کې د ملګرو ملتونو په وینا، ۲۰ زره په جبري ډول له پاکستانه ایستل شوي دي.

پاکستاني رسنیو، له هغې ډلې د پاکستان ملي راډیو هم د دار او متقي د تیلفوني مکالمې راپور خپور کړی، خو د کډوالو د ستونزو د حل په اړه یې څه نه دي ویلي.

د پاکستان د ملي راډیو د راپور له مخې، دار متقي ته د اسلام اباد د سفر بلنه ورکړې چې دغه بلنه د ښاغلي متقي له خوا منل شوې ده.

د طالبانو د حکومت د اوبو او انرژۍ وزارت په یولسو ولایتونو کې د سیلونو د راوتلو خبرداری ورکړی دی.

دغه وزارت د شنبې په ورځ " د حمل ۳۰مه" پر خپله ایکس پاڼه/پخواني ټویټر لیکلي چې پنجشیر، پروان، کاپیسا، پکتیا، لوګر، لغمان، کنړ، کندز، تخار او بدخشان به د ثور تر دویمې نیټې د بارانونو او واورو شاهدان وي.

د دغو ولایتونو له اوسیدونکو غوښتل شوي چې د احتمالي زیانونو د مخنیوي لپاره احتیاطي تدابیر په پام کې ونیسي.

افغانستان له اقلیمي بدلونه اغیزمن هېواد دی چې په دې وروستیو کې په کې سیلاونو خلکو ته د سر او مال زیان اړولی دی.

د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې، تېر یوه کال کې نژدې ۹ میلیونه افغانان د اقلیمي بدلون له خطرونو اغیزمن شوي دي.

د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي وایي، له خپل پاکستاني سیال اسحاق دار سره یې پرونۍ خبرې مهمې وې او که عملي شي، د دواړو هېوادونو په ګټه دي.

امیرخان متقي پرون په کابل کې له ښاغلي دار سره د طالب چارواکو تر لیدو کتو وروسته یوه ګډه خبري ناسته کې وویل، دوی د نورو مسلو ترڅنګ د پاکستان له حکومته له کډوالو سره د ښه سلوک او تدریجي ستنولو غوښتنه وکړه " که د دغو مجلسونو په رڼا کې عمل وشي او دواړه لوري عملي چارو ته ښه توجه وکړي او په شویو پریکړو باندې عمل ترسره شي، دا به د دواړو هېوادونو پر اقتصاد، سیاست او اړیکو کې ډیر کمکي ثابت شي او ښه ثمره به ېې وي."

که څه هم ښاغلي متقي د شویو پریکړو جزیات په ډاګه نه کړل خو څرګنده یې کړه چې خبرې یې پر دریو مسلو ورټولې وې چې سر کې يې د کډوالو ستونزې او بیا دوه اړخیزې سیاسي او اقتصادي اړیکې وې.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر او د صدر اعظم مرستیال اسحاق دار پرون کابل ته سفر وکړ.

دا په یوه اونۍ کې د پاکستان دویم پلاوی دی چې کابل ته سفر کوي.

د افغانستان د کرکټ نولس کلنو لوبډلې د ۲۰۲۶ کال نړیوال جام ته لاره ومونده.

افغان ځوانانو د غوراوي پړاو سیالیو درې لوبې په ستر توپیر وګټلې او نن وروستۍ لوبه د کوربه نیپال په وړاندې د باران په سبب بې نتیجې شوه.

په دې ترتیب افغان ټیم لومړی مقام وګاټه.

افغان لوبډلې په دې بریاوو سره د نولس کلنو د کرکټ نړیوال جام ته لار پیدا کړه چې تمه ده راتلونکی ۲۰۲۶ کال په جنوري او فبروري د زمبابوې او نیمبیا په کوربه توب وشي.