غونډې ته د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګی لاوروف وویل چې په افغانستان کې د بهرنیو پوځیانو حضور د نویو جګړو اور بلولی شي.

لاوروف، چې اشاره یې د بګرام په اړه د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ څرګندونو ته وه، وویل چې د افغانستان او د د هغه د ګاونډیو هیوادونو په خاوره کې په هره پلمه د درېمګړي هیواد پوځي حضور د منلو نه دی.

په غونډه کې د کوربه هېواد په ګډون د طالبانو د حکومت او د هند، پاکستان، ایران، قزاقستان، قرغیزستان، تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان استازي ګډون لري.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي هم، چې پرون ماښام په دې مشورتي غونډه کې د ګډون په هدف مسکو ته لاړ، په دې ناسته کې برخه لري.

د روسیې د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ماریا زاخارووا ویلي، چې دې غونډې ته د بیلاروس یو پلاوی هم بلل شوی دی.

روسي رسنیو له هغې ډلې انټرفاکس ویلي، ګډونوال به د افغانستان پر سیاسي او اقتصادي وضعیت او دغه راز له ترهګرۍ او نشه یي موادو سره د مبارزې پر لارو چارو خبرې وکړي او د غونډې پای کې به یوه اعلامیه خپره کړي.

مسکو فارمټ ۲۰۱۷ کال کې رامنځته شو چې د غونډو ډېر تمرکز یې له افغانستان سره پر اړوندو مسلو وي.

راپورونه وايي چې د کندهار ولایت په سپین بولدک کې تېره شپه د افغانستان د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ نښتې شوي دي.

د افغانستان د طالبانو د حکومت او پاکستاني سرچینو تېره شپه ناوخته رسنیو ته وویل چې تېره شپه د دواړو خواوو ترمنځ د درنو وسلو تبادله پیل شوه.

تراوسه څرګنده نه ده چې جګړه کومې خوا او ولې پیل کړې ده خو پاکستاني رسنۍ پاکستان ابزرور د خپل هیواد د باندنیو چارو وزارت په قول ویلي، چې له افغانستان سره د اوربند معنا دا وه چې افغانستان له خپلې خاورې څخه د ټي ټي پي د وسله والو د حملو مخه ونیسي خو تراوسه دا کار نه دی شوی.

پاکستان تل د افغانستان د طالبانو رژیم د ټي ټي پي او نورو پاکستان مخالفو ډلو په ملاتړ تورنوي خو د افغانستان د طالبانو حکومت د پاکستان تورونه ردوي او وايي چې پاکستان باید خپلې کورنۍ ستونزې په خپله په خپله خاوره کې حل کړي.

د روسیې ولسمشر یو ځل بیا د اوکراین په ختیځ کې د دونباس سیمې په اړه خپله پخوانۍ ادعا تکرار کړه او ویې ویل، که د اوکراین ځواکونه له دې سیمې څخه شاتګ ونه کړي، نو روسیه به هغه په زور ونیسي.

ولادیمیر پوتین له «انډیا ټوډې» ورځپاڼې سره په یوه مرکه کې وویل:

«یا به موږ دا سیمه د خپل پوځ په زور آزادوو، او یا به اوکرایني ځواکونه په خپله ترې وځي.»

د پوتین اشاره د دونباس سیمې ته وه چې د دونیڅک او لوهانسک له دوو ولایتونو جوړه ده.

د پوتین د مرکې ځینې برخې د پنجشنبې په ورځ (د لیندۍ په ۱۳مه دسمبر ۴) هند ته د ده تر روانېدو مخکې خپرې شوې.

د روسیې تر بشپړ پوځي یرغل مخکې، د مسکو له ملاتړه برخمنو بېلتون‌پالو ځواکونو په دې سیمه کې نژدې اته کاله جګړه وکړه، خو هغوی ونه توانېدل چې ټول دونباس ونیسي.

د اوکراین ولسمشر ولودیمیر زیلنسکي ویلي، هغه خاوره چې روسیې په خپله په زور نه ده نیولې، هېڅکله به یې روسیې ته د ډالۍ په ډول ور نه کړي.

د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې، روسیه دا مهال د اوکراین شاوخوا ۱۹.۲ سلنه خاوره اشغال کړې ده.

د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین وايي، د طالبانو تر کنټرول لاندې افغانستان یو لړ ستونزې لري ځکه چې دا هیواد څو لسیزې په جګړه کې ښکېل و.

پوتین پرون (پنجشنبه) هند ته تر سفر مخکې له هندي خبریالانو سره په مرکه کې وویل، هر هیواد ستونزې لري او افغانستان هم له دې قاعدې استثنا نه دی.

ده په عین حال کې وویل چې طالبان د افغانستان حالات په کنټرول کې لري او هغوی د داعش په شمول د تروریستي ډلو خلاف اقدامات کړي دي.

روسیې د نړۍ یوازینی هیواد دی چې د طالبانو حکومت یې په رسمیت پېژندلی دی.

تر دې وړاندې د روسیې یو شمېر چارواکو له افغانستان څخه منځنۍ اسیا ته د داعش او نورو ترهګرو ډلو د ګواښ په اړه اندېښنې څرګندې کړې وې.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت وايي، د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اختلافاتو په اړه اسلام اباد ته د ترکیې د یوه جګپوړي پلاوي تګ ممکن د طالبانو د نه همکارۍ له کبله ځنډېدلی وي.

ټاکل شوې وه چې د ترکیې د درو جګپوړو چارواکو په ګډون پلاوی تېره (نوومبر) میاشت اسلام اباد ته تللی وای.

د دې پلاوي د سفر خبره د تېرې میاشتې په لومړیو کې د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان په باکو کې د پاکستان له صدراعظم شهبازشریف سره په کتنه کې کړې وه.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویندوی طاهرحسین اندرابي نن (جمعه) په اسلام اباد کې یوې خبري غونډې ته وویل چې د ترک پلاوي په سفر کې ځنډ ښايي د هغه په مهالوېش کې د ستونزې له کبله راغلی وي.

ده په عین حال کې وویل چې پرون له افغانستان سره د تورخم او سپین بولدک لارې د بشري مرستو لپاره پرانیستل شوي دي.

اندرابي زیاته کړه چې له افغانستان سره به لارې تر هغو خلاصې نه شي چې له دغه هیواده پاکستان ته د ترهګرۍ د ورپېښ خطر مخه نه وي نیول شوې.

د پاکستان د باندنیو چارو وزارت ویندوی دا هم وویل چې د افغانستان له خاورې پر پاکستان بریدونه یوازې په پاکستاني طالبانو او افغان طالبانو پورې محدود نه دي بلکې افغان اتباع په پاکستان کې په جدي جرمونو کې ښکېل دي.

د طالبانو حکومت په ځلونو د پاکستان ادعاوې رد کړي او له دغه هیواده یې غوښتي چې خپلې ستونزې په خپله خاوره کې په خپله حل کړي.

هند د افغانستان د عامې روغتیا له سکتور سره د مرستې لپاره کابل ته د ضروري واکسینونو نوې جوپه لېږلې ده.

د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند «رندهیر جیسوال» پرون (پنجشنبه) وویل چې نوي ډیلي د خپلې روانې بشري مرستې د پروګرام په چوکاټ کې د انفلونزا او مننژیت ۶۳ زره او ۷۳۴ دوزه واکسینونه د افغانستان روغتیايي ادارو ته سپارلي دي.

نوموړي زیاته کړه، دا مرستې په داسې مهال رسېږي چې د افغانستان روغتیايي امکانات لا هم له سخت فشار سره مخامخ دي.

هند په وروستیو کلونو کې د افغانستان د روغتیا په برخه کې یو مهم همکار پاتې شوی او له دې مخکې یې هم دغه هېواد ته طبي وسایل، ضروري درمل او څو ځلي واکسینونه استولي، څو د افغانستان روغتیايي بنسټونه پیاوړي کړي.

د قطر د «الغرافه» خیریه بنسټ په فراه ولایت د بېوزلو او بې کورو کورنیو لپاره ۱۰۸ کورونه جوړ کړي او د دوو جوماتونو او یوه روغتون پر جوړولو یې کار روان دی.

دا خبره پرون (پنجشنبه) د یاد بنښت مسوولانو د طالبانو د حکومت د اقتصاد له وزیر، قاري دین محمد حنیف سره په کتنه کې وکړه.

د الغرافه بنسټ مسوولانو په فراه ولایت کې د «خوشحال خان مېنې» په نوم د دې پروژې د لومړي فاز د فزیکي پرمختګ او وروستیو چارو په اړه راپور وړاندې کړ او ویې ویل چې د دې پروژې دوهم فاز به ډېر ژر پیل شي.

دوی تایید کړه چې په فراه کې اړو کورنیو ته ۱۰۸ کورونه بشپړ شوي او د دوو جوماتونو او یوه روغتون د ودانولو چارې هم د پای مرحلې ته رسېدلي دي.

د بنسټ مسوولانو دا هم وویل چې په ۲۰۲۶ کال کې به په افغانستان کې خپل فعالیتونه لا پراخ کړي او د افغانستان د اړو خلکو ته به په بېلابېلو برخو کې نورې مرستې هم زیاتې کړي.

په هرات کې د والي ویاند مفتي محمد یوسف سعیدي د پنجشنبې په ورځ وویل، والي ملا اسلام جار د ایران له قونسل جنرال علي رضا مرحمتي سره په لیدنه کې د ایراني سرحدي ساتونکو له لورې د لسو افغانانو د وژلو د پیښې په تړاو دا احتجاج لیک هغه ته وسپاره او له هغه یې وغوښتل چې د دې پېښې عاملان دې محکمه شي.

د چهارشنبې په ورځ د وژل شویو کسانو د کورنیو یوشمیر غړیو په هرات کې د ولایت مخې ته اعتراضي لاریون وکړ او له طالبانو یې وغوښتل چې دا پیښه جدي تعقیب کړي.

په وروستیو کې داسې راپورونه خپاره شول چې لس افغانان ایران ته د اوښتو پرمهال د ایران د سرحدي ځواکونو له لورې وژل شوې دي. ایران د دې پیښې په تړاو رسما څه نه دې ویلي.

د امریکا د متحد ایالتونو د بهرنیو چارو وزیر وایي، امریکا ته د ورغلیو افغانانو بشپړه ارزونه ممکنه نه ده.

مارکو روبیو پرون فاکس نیوز شبکې ته په مرکه کې وویل، دا یو ریښتیني امنیتي ګواښ دی، ځکه چې ډیر شمیر خلک له جنګ ځپلي او افراطي سیمې امریکا ته داخل شوې دي.

روبیو زیاته کړه، که څه هم د ګڼو افغانانو ژوند له خطر سره مخامخ دی ځکه چې د امریکایانو ترڅنګ یې کار کړی، خو بیا هم دا ضروري ده چې د هر کس دوسیه په دقت وڅیړل شي. نوموړي بیا وویل، په هغو سیمو کې چې اسناد کم دي او د طالبانو حضور د څیړنو مخه نیسي دا ارزونه نورهم سخته کیږي.

د نومبر په شپږ ویشتمه په واشنګتن ډي سي کې د امریکا د ملي ګارد پر دوو سرتیرو ډزې وشوې، د دې قاتلانه برید تور پر یوه افغان رحمان اله لکڼوال پورې شو. تر دې وروسته سپینې ماڼۍ پریکړه وکړه چې د پخواني ولسمشر جو بایډن د ادارې پر مهال امریکا ته د ټولو لېږدول شویو افغانانو اسناد وڅیړل شي.

د سپینې ماڼۍ ویاندې کارولین لیویټ په یو خبري کنفرانس کې ویلي چې د بایډن د حکومت پر مهال لږ تر لږه یو لک افغانان له هېڅ یا کم کنټرول سره امریکا ته راوړل شوي او اوس د امریکا امنیت ګواښي.

د امریکا د کورني امنیت وزارت وايي چې یو شمېر جنایتکاره افغانان یې نیولي دي.

دې وزارت تیره شپه ناوخته په یوه بیان کې څرګنده کړه چې دا کسان د پخواني ولسمشر جو بایډن د ادارې پرمهال په دوه زره یو ویشتم کال کې پرته له دې چې اسناد یې وارزول شي، متحد ایالتونو ته لیږدیدلي دي.

د بیان له مخې په شکمنو کسانو کې منصور وليزاده، قسمت الدین، محمد تابش رسولي، جاوید غمګین، محمد تڼی او اسیراله خالد شامل دي.

د امریکا د کورني امنیت وزارت د دغو کسانو جرمونه، له شپاړس کلنې سره جنسي عمل، د میتامفیتایمن نشه اي مواد موجودیت، غلا، پر دولتي مامور برید، اختلاف او جنسي تیری یاد کړي دي.

د بیان له مخې دا کسان سږکال په اګست، اکتوبر، جون، مې او جولای میاشتو کې نیول شوې دي.

تر دې مخکې امریکایي چارواکو د درې نورو افغانانو، رحمان اله لکڼوال، محمد داوود الکوزي او جهان شاه صافي د نیولو خبر ورکړی و.

ټاکل شوې ده چې نن) د ډسمبر ۵ مه) په واشنګتن ډي سي کې د یو لړ مراسمو په ترڅ کې د دوه زره شپږ ویشتم کال د فوټبال د نړیوال جام د لوبډلو ګروپونه مشخص شي.

تمه ده چې په دې مراسمو کې د امریکا د متحد ایالتونو ولسمشر ډونالډ ټرمپ، د مکسیکو ولسمشره ګلاودیو شینباوم او د کاناډا صدراعظم مارک کارني هم برخه واخلي.

د امریکا متحد ایالتونه، کاناډا او مکسیکو د دغو سیالیو ګډ کوربانه دي.

دا لوبې د اته څلویښت هیوادونو د ملي لوبډلو ترمنځ د راتلونکی کال د جون په یولسمه پیلیږي او د جولای په نولسمه به یې پایلوبه ترسره شي.

د یادونې ده چې تر اوسه دوه څلویښت لوبډلې توانیدلي دي چې دې جام ته لاره پيدا کړي او پاتې شپږ ټیمونه به د مارچ په میاشت کې د غوراوي سیالیو په ترڅ کې معلومې شي.