په افغانستان کې د اروپايي ټولنې پلاوي په هرات کې تر یوې مرګونې ترافیکي پیښې وروسته د قربانیانو کورنیو او ژوندیو پاتې شویو کسانو سره خپله ژوره خواخوږي څرګنده کړې ده.

پلاوي د چهارشنبې په ورځ پر ایکس ټولنیزه شبکه په یوه پیغام کې لیکلي:

"په افغانستان کې د اروپايي ټولنې پلاوي په هرات کې د هغې غمجنې ترافیکي پیښې په اړه خپله ژوره خواخوږي څرګندوي، چې د ۱۹ کوچنیانو په ګډون ۷۹ کسان پکې ووژل شول."

د فرانسې خبري اژانس د راپور له مخې، د طالبانو چارواکو او عیني شاهدانو ویلي چې دا پیښه د سې شنبې په شپه هغه مهال رامنځته شوه چې یو مسافر وړونکی بس د موټرسایکل او د تیلو له یوه ټرک سره ټکر شو، چې له امله یې اور ولګېد.

د چارواکو په وینا، بس د اسلام کلا له سرحدي سیمې څخه مسافر لیږدول، چې معمولا له ایرانه د ایستل شویو کډوالو د ستنېدو نقطه ده.

ایراني چارواکو په دې وروستیو کې اعلان وکړ چې په تیرو شپږو میاشتو کې ۱.۲ ملیون افغان کډوال ایستل شوي او ټاکل شوې ده چې په راتلونکو څو میاشتو کې ۸۰۰،۰۰۰ نور له دې هیواده ووځي.

ټاکل شوې چې د ملګرو ملتونو امنیت شورا را روانه چهارشنبه ( د لیندۍ ۱۹) د افغانستان په اړه غونډه جوړه کړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت ( یوناما) نن یکشنبه پر خپله ایکس پاڼه دغه خبر خپور کړی دی، خو جزییات یې نه دي ورکړي.

په نیویارک کې د ملګرو ملتونو په انګړ کې دغه غونډه د بشري حقونو له نړیوالې ورځې سره همهاله ترسره کیږي.

ملګري ملتونه وایي، د طالبانو په څه باندې څلور کلنه واکمنۍ کې د افغانانو په ځانګړې توګه ښځو او نجونو بشري حقونه په پراخه کچه تر پښو لاندې شوي دي.

طالبان بیا د بشري حقونو په اړه اندیښنې بې ځایه بولي او وایي، پر ښځو لګول شوي بندیزونه شرعي او دودیز بنسټ لري.

د دوی له دې استدلال سره بیا د اسلامي هېوادونو د همکارۍ سازمان او ګڼ شمېر افغانان یوه خوله نه دي.

ملګري ملتونه وایي، په افغانستان کې کارځایونو ته د دوی د ښځینه کارکوونکو پر ورتګ د طالبانو د بندیز ټیک درې میاشتې پوره شوې.

د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې نن یکشنبه ( د لیندۍ ۱۶) یوه خبرپاڼه کې ویلي، دغه بندیز د خېر ښیګڼې چارې متاثره کړي او په وینا یې، هر څومره چې اوږدیږي، په همغې اندازې ژوند ژغورونکي خدمتونه له خطر سره مخ کوي.

دوی ویلي چې افغان ښځینه کارکوونکو یې دې موده کې د کورونو او ټولنو له لارې د خیر ښیګڼې هڅو له هغې ډلې د زلزله ځپلو او پاکستان او ایرانه د راستنو شویو ملاتړ ته دوام ورکړی دی.

ملګري ملتونه ټینګار کوي چې دوی اړمنو افغان ښځو او نجونو ته هغه وخت په خوندي ډول خدمتونه کولای شي چې ښځینه کارکوونکې یې د ازاد فعالیت اجازه ولري.

دوی یوځل بیا د طالبانو له حکومته غوښتي چې کارځایونو ته د دوی د ښځینه کارکوونکو پر ورتګ لګول شوی دغه بندیز لرې کړي، خو د طالبانو حکومت په دې اړه څه نه دي ویلي.

وړاندې تر دې رسنیو د طالب چارواکو په حواله ویلي، دا بندیز د دوی د مشر د هغه فرمان یوه برخه ده چې له مخې یې د ملګرو ملتونو په ګډون په ټولو کورنیو او نړیوالو موسسو کې د ښځو ګډون منع شوی دی.

روسي ځواکونو تېره شپه د اوکراین پر کریمینچوک ښار د بې پیلوټه الوتکو او توغندیو په وسیله بریدونه وکړل چې په نتیجه کې یې په ښار کې د اوبو او برښنا جریان وځنډېد.

د کریمینچوک ښاروال ویټالي مالیڅکي نن پر ټولنیزو شبکو په یوه بیان کې وویل چې د دې حملې د احتمالي زیانونو په اړه جزییات به له څېړنو وروسته خپاره شي.

نوموړي زیاته کړه چې د عامه خدماتو کارکوونکي د اوبو او بریښنا د شبکو د بیا فعالولو هڅه کوي.

په عین حال کې د اوکراین پوځ پرون پر روسیې د بې پیلوټه الوتکو د یوه بل برید خبر ورکړ او ویې ویل چې د مسکو د جنوب ختیځ په ۲۰۰ کیلومتري واټن کې یې د ریازان د تېلو تاسیسات په نښه کړي دي.

د ریازان والي پاول مالکوف پرون پر خپله ټلګرام پاڼه ولیکل چې په یوه صنعتي ساحه کې د ډرونونو چرې راپرېوتي خو زیان یې نه دی اړولی.

د قطر د صدراعظم سلاکار او د بهرنیوچارو وزارت رسمي ویاند مجید محمد آل انصاري د افغانستان لپاره د ازبکستان د ولسمشر له ځانګړي استازي عصمت الله ایرګاشیف سره په کتنه کې د افغانستان په اړه خبرې کړې دي.

د قطر د بهرنیوچارو وزارت پرون (د لیندۍ ۱۵مه) په یوه بیان کې وویل چې دې چارواکو د دوحې د فورم د ۲۳ مې غونډې په څنډه کې سره وکتل.

د بیان له مخې د دوی په خبرو کې د دوه اړخیزو اړیکو، په افغانستان کې د دواړو هېوادونو د همکارۍ د پیاوړتیا او نورو اړوندو مسایلو په اړه بحث وشو.

دا په داسې حال کې ده چې په پام کې ده نن، د دوحې د فورم په دوهمه ورځ د افغانستان په اړه بحث وشي.

د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو وزارت په یوه بیان کې ویلي چې په دې غونډه کې به په سیمه ایز اتصال کې د افغانستان د رول په اړه خبرې وشي.

دا خبر طلوع نیوز او د افغانستان نورو کورنیو رسنیو په ننګرهار کې د طالبانو د امنیه قوماندانۍ د ویاند سیدطیب حماد له قوله ورکړی دی. ښاغلي حماد ویلي دي چې دا پېښه د کامې ولسوالۍ په ده غازي کلې کې شوې او په وژل شویو کسانو کې دوه وروڼه وو.

نوموړی زیاتوي چې چاودنه د زړو وسپنو په یوه پلورنځي کې شوې ده. دا په داسې حال کې ده چې د ملګروملتونو د بشري چارو د همغږۍ ادارې اوچا په خپل یوه وروستي راپور کې ویلي دي چې په افغانستان کې د ماینونو او ناچاودو مهماتو په چاودنو کې هره میاشت له ۵۵ ډېر کسان مړه یا ټپیان کېږي.

په راپور کې راغلي دي چې اوس مهال د افغانستان شاوخوا ۳،۳ میلیون وګړي، د هغو سیمو په یو کیلومتري واټن کې اوسيږي چې د ماینونو او ناچاودو مهماتو خطر پکې دی.

له دې مخکې د سپین بولدک ولسوال عبدالکریم جهاد فرانسپرس خبري آژانس ته ویلي و، چې په بېګانیو نښتو کې څلور نور ملکي وګړي هم ټپیان شوي دي.

د دواړو هېوادونو چارواکو تایید کړې ده چې بېګا د دواړو خواوو ترمنځ د درنو وسلو د ډزو تبادله وشوه.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد پر خپله ایکس پاڼه لیکلي دي چې جګړه پاکستاني لوري پیل کړه خو د پاکستان د صدراعظم ویاند مشرف زایدي پر ایکس شبکې په یوه بیان کې دا خبره رد کړې او ویلي یې دي چې برید لومړی د افغانستان له لوري پیل شو.

پاکستان تل د افغانستان د طالبانو رژیم د ټي ټي پي او نورو پاکستان مخالفو ډلو په ملاتړ تورنوي خو د طالبانو حکومت د پاکستان تورونه ردوي او وايي چې پاکستان باید خپلې کورنۍ ستونزې په خپله په خپله خاوره کې حل کړي.

ترکیه وايي، د غزې د ثبات ساتونکي ځواک د ماموریت په اړه خبرې روانې دي.

د ترکیې د بهرنیوچارو وزیر هاکان فیدان نن (د ډسمبر ۶مه) وویل چې په غزه کې د ثبات ساتونکي ځواک د ماموریت او د عملیاتو د اصولو په ګډون بحثونه دوام لري. ښاغلي فیدان د دوحې د کلنې ناستې پرمهال په خپلو څرګندونو کې زیاته کړه چې د دې خبرو اصلي هدف باید دا وي چې اسراییليان او فلسطینیان د سرحد په اوږدو کې سره جلا وساتي.

په عین حال کې د قطر صدراعظم ویلي دي چې په غزه کې نژدې دوه میاشتنی اوربند به تر هغه مهال په بشپړ ډول عملي نه شي اسراییلي ځواکونه د واشنګټن په ملاتړ د سولې د پلان په اساس د فلسطینیانو له قلمرو څخه ونه وځي.

شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثاني زیاته کړه چې اوس وخت خورا حساس دی او کله چې اسراییلي ځواکونه د فلسطینیانو له قلمرو څخه ووځي نو روانو هڅو ته هغه مهال اوربند ویل کېدای شي.

رویټرز خبري آژانس راپور ورکوي چې په دې چارواکو کې د طالبانو د حکومت د سترې محکمې رییس او قاضي القضات عبدالحکیم حقاني او درې تنه وزیران شامل دي. د خبر له مخې د آسټرالیا د بهرنیوچارو وزیرې پیني وونګ ویلي چې دا چارواکي پر افغان ښځو او نجونو په وروستیو لګېدلو محدودیتونو او د قانون له حاکمیت او ښې حکومتولۍ په سرغړونو کې دخیل وو.

د طالبانو په حکومت کې یوې سرچینې د آسټرالیا دا اقدام غیرعادلانه بللی دی. دې سرچینې چې نه یې غوښتل نوم یې واخیستل شي، آزادۍ راډیو ته وویل چې د دوی حکومت له آسټرالیا سره هېڅ راز اړیکي نه لري. سرچینې زیاته یې کړه چې حکومتونه باید خپل دریځونه د افغانستان شرایطو ته په پام اعلان کړي.

آسټرالیايي ځواکونو په افغانستان کې د ناټو په مشرۍ د پوځي حضور پرمهال نژدې دوه لسیزې د طالبانو پرضد په جګړو کې برخه لرله خو د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې یې خپل ځواکونه له دې هېواده وایستل.

د جرمونو نړیوالې محکمې د روان کال په چنګاښ میاشت کې د طالبانو د قاضي القضات او همداراز د دې ډلې د لوی مشر ملاهبت الله آخوندزاده د نیولو حکم صادر کړ، خو طالبانو وویل چې دا محکمه په رسمیت نه پېژني.

د سپین بولدک ولسوال عبدالکریم جهاد فرانسپرس خبري آژانس ته ویلي چې په بېګانیو نښتو کې څلور نور ملکي وګړي هم ټپیان شوي دي.

د دواړو هېوادونو چارواکو تایید کړې ده چې چې تېره شپه د دواړو خواوو ترمنځ د درنو وسلو تبادله پیل وشوه.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد پر خپله ایکس پاڼه لیکلي دي چې جګړه پاکستاني لوري پیل کړه خو د پاکستان د صدراعظم ویاند مشرف زیدي پر ایکس شبکې په یوه بیان کې دا خبره رد کړې او ویلي یې دي چې برید لومړی د افغانستان له لوري پیل شو.

پاکستان تل د افغانستان د طالبانو رژیم د ټي ټي پي او نورو پاکستان مخالفو ډلو په ملاتړ تورنوي خو د طالبانو حکومت د پاکستان تورونه ردوي او وايي چې پاکستان باید خپلې کورنۍ ستونزې په خپله په خپله خاوره کې حل کړي.

مټا شرکت اعلان کړی چې د سترو نړیوالو رسنیو خبري محتوا به د خپلې مصنوعي ځیرکتیا په مرستیال (Meta AI) کې مدغم کړي، څو د انسټاګرام، وټس‌اپ او فېسبوک کاروونکي وکولای شي له تازه او باوري معلوماتو څخه ګټه واخلي.

د دې ټولنیزو شبکو ستر شرکت د جمعې په ورځ د لیندۍ ۱۴مه (۵ ډسمبر) په خپره کړې خبرپاڼه کې ویلي چې د «مټا اې‌آی» مرستیال به د خبرونو اړوندو پوښتنو ته د ځواب پر مهال تر ټولو تازه راپورونه، د تفریح او د ژوند د سبک مطالب د سي‌این‌این، فاکس‌نیوز، لوموند، پیپل او یوایس‌اې ټوډې په ګډون له ګڼو رسنیو سره د همکارۍ له لارې وړاندې کړي.

د مټا په وینا، دغه نوې اسانتیا کاروونکو ته دا امکان برابروي چې «د محتوا له لا متنوع سرچینو» څخه استفاده وکړي او د مطالبو د تفصیل لپاره د ورکړل شویو لینکونو د کلیک کولو له لارې همکارو خبري ویبپاڼو ته لاړ شي.