د خوړو نړیوال پروګرام یا ډبليو اف پي" پرون د فبرورۍ په ٢٨ مه د يوه راپور په خپرولو سره ويلي چې د لوړو بيو عمده لاملونه د اسعارو د بيو لوړوالى، سوداګريزې ستونزې او د کاري فرصتونو کمښت دى.
د راپور له مخې، د تورخم لارې بندېدو د سوداګرو او مسافرو لپاره جدي ستونزې راولاړې کړې دي او د درنې واورې له امله د سالنګ لویه لار د فبرورۍ ۲۵ او ۲۶ نېټه د تګ راتګ پر مخ بنده وه.
په راپور کې راغلي چې اوونیز کاري ساعتونه کم شوي او د تېرکال د فبرورۍ میاشتې د څلورمې اونۍ پرتله د روز مزدورۍ په امتیازاتو کې یو څه زیاتوالی راغلی دی.
په بازارونو کې د خوراکي توکو بیې
د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري آژانس د یوه وروستي راپور له مخې په کابل کې اوس مهال د ۵۰ کیلويي قزاقي اوړه بیه ۱۳۷۰ افغانۍ، د ۱۶ لیتري غوړيو بیه ۱۷۲۰ افغانۍ، د ۲۵ کیلويي وریجو بیه ۲۵۰۰ افغانۍ او د یو خروار بلوط لرګيو بیه ۱۲۰۰۰ افغانۍ ده.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت ویاند، عبدالسلام جواد د ډبليو اف پي د راپور په اړه د آزادی راډيو پوښتنې ځواب نه کړې.
په همدې حال کې کاريګر او عام خلک د خوراکي توکو د بیو له لوړوالي شکایت کوي.
ژمی او د لویو لارو بندیدل
د غور ولایت اوسیدونکی، کريم وايي چې د درنو واورو له کبله دې ولایت ته د غځېدلو لارو بندېدل د خوراکي توکو د بیو د لوړېدو سبب کېږي. کریم وايي"د غور لارې اکثره وخت د واورې له امله تړل کېږي، خوراکي توکي چې له کابل او هرات څخه راځي، ډېرې لوړې بیې لري. د غوړیو او نورو مایعاتو کیفیت هم خرابېږي، او خلک له جدي ستونزو سره مخ دي. ان د ولسوالیو ترمنځ لارې هم تړل کېږي، او څوک تګ راتګ نشي کولی."
د لغمان ولایت اوسیدونکی، خواجه وايي چې مزدوري نه شي موندلی او ځکه نه پوهېږي چې د کورنۍ ورځني لګښتونه له کومه کړي. دی وايي"زه د ورځې مزدوري کوم، ۹ کسیزه کورنۍ لرم، او د هغوی د لګښتونو لپاره اندیښمن یم. د ناروغۍ خبره خو بیله ده، ځینې وختونه کار پیدا کېږي، او ځینې وختونه نه."
د دې ستونزې د حل لارې چارې
اقتصادي کارپوهان وايي چې د دې ستونزو د حل لپاره باید مناسبې حل لارې ولټول شي.
له ډلې یې، نازک مير يارمل ازادي راډيو ته وويل"د دې ټولو ستونزو حل لاره د بشپړو شویو نړیوالو مؤسسو د پروژو فعالول، خلکو ته د کار د زمینې برابرول، د مرستو جلبول او په افغانستان کې د نړیوالو بانکونو بیا فعالول دي. دا اقدامات کولی شي د اوسنیو ستونزو په هوارولو کې ښه مرسته وکړي."
دا په داسې حال کې ده چې د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ ادارې یا اوچا اعلان کړی چې په ۲۰۲۵ کال کې به په افغانستان کې شاوخوا ۲۲.۹ میلیونه خلک، یعني د دې هېواد نژدې نیمايي وګړي بشري مرستو ته اړتیا ولري.