ټاکل شوې نن دوشنبه د دلوې په ۸ نېټه د افغانستان په ۱۶ ولایتونو کې د پولیو یا د ماشومانو د ګوزڼ ضد واکسین تطبیقولو کمپاین پیل شي.

“له پولیو خلاص افغانستان» په نوم یو بنسټ د یکشنبې په ورځ په خپله ایکس پاڼه لیکلي چې دا کمپاین به په کندهار، هلمند، اروزګان، زابل،پکتیا، پکتیکا، خوست، غزني، ننګرهار، لغمان، کونړ، نورستان، کابل، بغلان، هرات او بادغیس ولایتونو کې ترسره شي.

له څو مودو راهیسې په افغانستان کې د پولیو یا ګوزڼ ضد واکسینو د تطبیقولو کمپاین کور په کور نه ترسره کېږي او ډیری ماشومان په جوماتونوکې دغه واکیسن تر لاسه کوي.

افغانستان او پاکستان د نړۍ دوه هغه هېوادونه دي چې لا هم د پولیو په ختمولو توانېدلي نه دي .

که څه هم په روان میلادي کال کې په افغانستان کې لا د پولیو د کومې نوې مثبتې پېښې د ثبتېدو خبر نه دی ورکړل شوی، خو د روغتیا نړیوالسازمان د شمېرو له مخې، په ۲۰۲۴ زېږدیز کال کې په دغه هېواد د ګوزڼ ۲۵ مثبتې پېښې ثبت شوې دي.

این ویروس نخاع یا رشتۀ مهم عصبی در میان ستون فقرات را هدف قرار می‌دهد و باعث فلج بدن می‌شود.

پولیو ساري او ویروسي ناروغۍ ده چې درملنه نه لري او یوازې د واکسین تطبیق کولای شي ماشومان له دغه ویروسه وساتي.

دا ویروس د انسان د ملا تیر ترمنځ مهمې عصبي رشتې په نښه کوي او د فلج کېدو لامل ګرځي.

د قطر د بهرنیو چارو وزارت وایي، ځانګړي استازي یې د دوحې فورم په څنډه کې په افغانستان، سوریه او افریقا کې له اسلامي دولت ډلې/داعش سره پر روانې مبارزې خبرې کړي.

دغه وزارت پرون یکشنبه یوه خبرپاڼه کې ویلي چې فیصل بن عبدالله ال حنزاب دا خبرې د همدغو هېوادونو له استازو سره په جلا جلا کتنو کې کړې دي.

خبرپاڼه کې د داعش د اوسني ګواښ او دا چې له دغې ډلې سره مبارزه څه ډول روانه ده، معلومات نه دي ورکړل شوي.

فرانسوي څیړونکو او چارواکو د تیرې نومبر میاشتې په دیارلسمه وویل، داعش اوسمهال په افغانستان، منځني ختیځ او افریقا کې فعالیت لري چې پخوا ته په کتو کمزوری شوی دی.

دوی دا څرګندونې د پاریس د خونړي برید په لسمه کلیزه کې وکړې، هغه برید کې چې د داعش څو وسله والو او ځانمرګو بریدګرو ۱۳۰ تنه ووژل.

د جرمني په فرانکفورت ښار کې لسګونه افغان فعالانو او ځوانانو په افغانستان کې د روان وضعیت په اړه غونډه وکړه او ملي ډیالوګ یې یوه جدي اړتیا وبلله.

د افغان ښځو د کار، زده کړو او ټولنیز ګډون له حق څخه دفاع د دوی د بحثونو د سر موضوع وه.

د " ملي مرکې " تر عنوان لاندې دغه غونډه د دسمبر په شپږمه جوړه شوې وه، خو خبرپاڼه یې پرون ماښام ازادي راډیو ته رسېدلې ده.

د دوی د خبرپاڼې له مخې " تر هغو چې د افغانانو بېلابیل نظرونه او غږونه وانه وریدل شي " افغانستان ثبات او ښې راتلونکې ته نه شي رسیدلی.

طالبانو واک ته له رسېدو وروسته پر ښځو د تعلیم، کار او سفر په ګډون بېلابېل بندیزونه لګولي چې وخت ناوخت یې نړیوال بنسټونه او افغان فعالان په اړه اندیښنې څرګندوي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت نن وویل، هغه ۵۵ تنه اتباع یې چې د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ ادارې اخراج کړي، ایران ته ستانه شوي دي.

د دغه وزارت د قونسلي چارو مشر مجتبی شصتي کریمي ویلي ( له اخراج شویو سره د غیر انساني چلند راپورونه ترلاسه شوي) دي.

دا دویمه ډله ایرانیان دي چې امریکا یې اخراجوي.

لومړنۍ ډله په میزان میاشته کې ایران ته استول شوې وه.

د هند په ساحلي ښار ګوا کې د یوه نایټ کلب دننه اورلګېدنې ۲۵ تنه مړه کړي دي.

د ګوا اعلی وزیر پرامود ساونت نن یکشنبه ( د لیندۍ ۱۶مه) ویلي چې درې-څلور بهرني سیلانیان هم قربانیانو کې شامل دي، خو د هویت په اړه یې معلومات ورنه کړل.

د لومړنیو معلوماتو له مخې، اورلګېدنه د همدغه کلب په پخلنځي کې د ګازو د یوې ډبې د چاودنې له کبله شوې ده.

د ښاغلي ساونت په خبره درې تنه د اور د لمبو او پاته نورو د اکسیجن د کموالي له کبله مړه شوي دي.

ټاکل شوې چې د ملګرو ملتونو امنیت شورا را روانه چهارشنبه ( د لیندۍ ۱۹) د افغانستان په اړه غونډه جوړه کړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت ( یوناما) نن یکشنبه پر خپله ایکس پاڼه دغه خبر خپور کړی دی، خو جزییات یې نه دي ورکړي.

په نیویارک کې د ملګرو ملتونو په انګړ کې دغه غونډه د بشري حقونو له نړیوالې ورځې سره همهاله ترسره کیږي.

ملګري ملتونه وایي، د طالبانو په څه باندې څلور کلنه واکمنۍ کې د افغانانو په ځانګړې توګه ښځو او نجونو بشري حقونه په پراخه کچه تر پښو لاندې شوي دي.

طالبان بیا د بشري حقونو په اړه اندیښنې بې ځایه بولي او وایي، پر ښځو لګول شوي بندیزونه شرعي او دودیز بنسټ لري.

د دوی له دې استدلال سره بیا د اسلامي هېوادونو د همکارۍ سازمان او ګڼ شمېر افغانان یوه خوله نه دي.

ملګري ملتونه وایي، په افغانستان کې کارځایونو ته د دوی د ښځینه کارکوونکو پر ورتګ د طالبانو د بندیز ټیک درې میاشتې پوره شوې.

د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې نن یکشنبه ( د لیندۍ ۱۶) یوه خبرپاڼه کې ویلي، دغه بندیز د خېر ښیګڼې چارې متاثره کړي او په وینا یې، هر څومره چې اوږدیږي، په همغې اندازې ژوند ژغورونکي خدمتونه له خطر سره مخ کوي.

دوی ویلي چې افغان ښځینه کارکوونکو یې دې موده کې د کورونو او ټولنو له لارې د خیر ښیګڼې هڅو له هغې ډلې د زلزله ځپلو او پاکستان او ایرانه د راستنو شویو ملاتړ ته دوام ورکړی دی.

ملګري ملتونه ټینګار کوي چې دوی اړمنو افغان ښځو او نجونو ته هغه وخت په خوندي ډول خدمتونه کولای شي چې ښځینه کارکوونکې یې د ازاد فعالیت اجازه ولري.

دوی یوځل بیا د طالبانو له حکومته غوښتي چې کارځایونو ته د دوی د ښځینه کارکوونکو پر ورتګ لګول شوی دغه بندیز لرې کړي، خو د طالبانو حکومت په دې اړه څه نه دي ویلي.

وړاندې تر دې رسنیو د طالب چارواکو په حواله ویلي، دا بندیز د دوی د مشر د هغه فرمان یوه برخه ده چې له مخې یې د ملګرو ملتونو په ګډون په ټولو کورنیو او نړیوالو موسسو کې د ښځو ګډون منع شوی دی.

روسي ځواکونو تېره شپه د اوکراین پر کریمینچوک ښار د بې پیلوټه الوتکو او توغندیو په وسیله بریدونه وکړل چې په نتیجه کې یې په ښار کې د اوبو او برښنا جریان وځنډېد.

د کریمینچوک ښاروال ویټالي مالیڅکي نن پر ټولنیزو شبکو په یوه بیان کې وویل چې د دې حملې د احتمالي زیانونو په اړه جزییات به له څېړنو وروسته خپاره شي.

نوموړي زیاته کړه چې د عامه خدماتو کارکوونکي د اوبو او بریښنا د شبکو د بیا فعالولو هڅه کوي.

په عین حال کې د اوکراین پوځ پرون پر روسیې د بې پیلوټه الوتکو د یوه بل برید خبر ورکړ او ویې ویل چې د مسکو د جنوب ختیځ په ۲۰۰ کیلومتري واټن کې یې د ریازان د تېلو تاسیسات په نښه کړي دي.

د ریازان والي پاول مالکوف پرون پر خپله ټلګرام پاڼه ولیکل چې په یوه صنعتي ساحه کې د ډرونونو چرې راپرېوتي خو زیان یې نه دی اړولی.

د قطر د صدراعظم سلاکار او د بهرنیوچارو وزارت رسمي ویاند مجید محمد آل انصاري د افغانستان لپاره د ازبکستان د ولسمشر له ځانګړي استازي عصمت الله ایرګاشیف سره په کتنه کې د افغانستان په اړه خبرې کړې دي.

د قطر د بهرنیوچارو وزارت پرون (د لیندۍ ۱۵مه) په یوه بیان کې وویل چې دې چارواکو د دوحې د فورم د ۲۳ مې غونډې په څنډه کې سره وکتل.

د بیان له مخې د دوی په خبرو کې د دوه اړخیزو اړیکو، په افغانستان کې د دواړو هېوادونو د همکارۍ د پیاوړتیا او نورو اړوندو مسایلو په اړه بحث وشو.

دا په داسې حال کې ده چې په پام کې ده نن، د دوحې د فورم په دوهمه ورځ د افغانستان په اړه بحث وشي.

د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو وزارت په یوه بیان کې ویلي چې په دې غونډه کې به په سیمه ایز اتصال کې د افغانستان د رول په اړه خبرې وشي.

دا خبر طلوع نیوز او د افغانستان نورو کورنیو رسنیو په ننګرهار کې د طالبانو د امنیه قوماندانۍ د ویاند سیدطیب حماد له قوله ورکړی دی. ښاغلي حماد ویلي دي چې دا پېښه د کامې ولسوالۍ په ده غازي کلې کې شوې او په وژل شویو کسانو کې دوه وروڼه وو.

نوموړی زیاتوي چې چاودنه د زړو وسپنو په یوه پلورنځي کې شوې ده. دا په داسې حال کې ده چې د ملګروملتونو د بشري چارو د همغږۍ ادارې اوچا په خپل یوه وروستي راپور کې ویلي دي چې په افغانستان کې د ماینونو او ناچاودو مهماتو په چاودنو کې هره میاشت له ۵۵ ډېر کسان مړه یا ټپیان کېږي.

په راپور کې راغلي دي چې اوس مهال د افغانستان شاوخوا ۳،۳ میلیون وګړي، د هغو سیمو په یو کیلومتري واټن کې اوسيږي چې د ماینونو او ناچاودو مهماتو خطر پکې دی.

له دې مخکې د سپین بولدک ولسوال عبدالکریم جهاد فرانسپرس خبري آژانس ته ویلي و، چې په بېګانیو نښتو کې څلور نور ملکي وګړي هم ټپیان شوي دي.

د دواړو هېوادونو چارواکو تایید کړې ده چې بېګا د دواړو خواوو ترمنځ د درنو وسلو د ډزو تبادله وشوه.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد پر خپله ایکس پاڼه لیکلي دي چې جګړه پاکستاني لوري پیل کړه خو د پاکستان د صدراعظم ویاند مشرف زایدي پر ایکس شبکې په یوه بیان کې دا خبره رد کړې او ویلي یې دي چې برید لومړی د افغانستان له لوري پیل شو.

پاکستان تل د افغانستان د طالبانو رژیم د ټي ټي پي او نورو پاکستان مخالفو ډلو په ملاتړ تورنوي خو د طالبانو حکومت د پاکستان تورونه ردوي او وايي چې پاکستان باید خپلې کورنۍ ستونزې په خپله په خپله خاوره کې حل کړي.