که څه هم نړیوالو سازمانونو په افغانستان کې د کوکنارو د کښت د زیاتېدو خبر ورکړی، د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیر خان متقي ویلي، چې په افغانستان کې د کوکنارو کښت صفر ته راکم شوی دی.

متقي د جمعې په ورځ په روسیه کې د مسکو فارمټ له غونډې وروسته په یوه خبري کنفرانس کې وویل، د دوی حکومت په افغانستان کې د کوکنارو کښت صفر ته راکم کړی دی.

دا په‌داسې حال کېده، چې د السیس په نوم بنسټ په خپل تازه راپور کې په افغانستان کې د سټلایټ په مرسته د اخیستل شویو تصاویرو په استناد ویلي، چې سږکال په افغانستان کې پر ۷زره او ۳۸۲ هکټاره ځمکه کوکنار کرل شوي دي.

تر دې مخکې د مخدره موادو او جرمونو په وړاندې د مبارزې لپاره د ملګروملتونو ادارې ویلي وو، چې سږکال په افغانستان کې د تېر کال پر تله د کوکنارو کښت زیات شوی دی.

د کندوز ولایت لپاره طالب چارواکو د شېرخان بندر له لارې افغانستان ته د بهرنیو سېلانیانو د ورتګ د زیاتېدو خبر ورکړی دی.

په کندوز کې د طالبانو د بهرنیو چارو ریاست د قونسلي چارو مسوول حافظ عبید‌الله کورنیو رسنیو ته نن ویلي، چې د روان لمریز کال له پیله د شېرخان بندر له لارې ۶۵۰ بهرني سېلانیان چې د بېلابېلو هېوادونو وګړي دي، تر اوسه افغانستان ته تللي او بېلابېلې سیمې یې کتلي دي.

ویل شوي زیاتو سېلانیانو بدخشان او بامیان ولایتونه د خپلو اصلي مقاصدو په توګه یاد کړي دي.

په تېرو درېیو کلونو کې چې طالبانو بیا پر افغانستان ولکه ټینګه کړې امنیتي پېښې کمې شوي او دغه هېواد ته د خلکو تګ زیات شوی، خو لا هم ګڼ کسان په ځانګړي هغه افغانان چې په تېرو حکومتونو کې یې کار کړی په ډاډه زړه افغانستان د تګ اراده نه‌شي کولی.

د ایران د بشري حقونو سازمان وايي، د دوو افغان وګړو په ګډون لږ تر لږه اته بندیان د ایران د کرج په قزل حصار زندان کې اعدام شوي دي.

په ناروې کې دېره دغه غیردولتي سازمان پرون په یوه راپور کې ویلي، دغه کسان تېره چهارشنبه د محاربې او عمدي قتل په څېر تورونو له کبله اعدام شوي دي.

د ایران د بشري حقونو سازمان په‌دې وروستیو کې ازادي راډیو ته ویلي وو، د روان میلادي کال په نهو میاشتو کې لږ تر لږه ۳۳ افغانان په ایران کې اعدام شوي چې دا د تېرو څو کلونو پرتله څو برابره زیاتوالی ښيي.

د افغانستان لپاره د روسیې د ولسمشر ولادمیر پوتین ځانګړي استازي ضمیر کابلوف ویلي، د بریکس ډلې راروانې غونډې ته د طالبانو د استازي رابلل د دغه سازمان د غړو هېوادونو په پرېکړې پورې تړلي دي.

د روسیې تاس خبري اژانس د ښاغلي کابلوف د وینا پر اساس پرون جمعه راپور ورکړی، چې ویلي یې دي، په‌دې برخه کې روسیه نه‌شي کولی چې د شریکانو له رضایت پرته نور هېوادونه په یو اړخیز ډول غونډې ته راوبولي.

ټاکل شوې د بریکس بله غونډه د اکتوبر له ۲۲مې تر ۲۴مې د روسیې په کازان ښار کې وشي.

د طالبانو حکومت تر دې مخکې غوښتنه کړې وه، چې د بریکس غونډې ته د دوی استازي هم وروبلل شي.

تر دې مخکې د روسیې د بهرنیو چارو معین اندري رودینکو تېره پنج‌شنبه ویلي وو، چې په بریکس غونډه کې لا هم د طالبانو د ګډون غوښتنه منل شوې نه‌ده.

هغه ویلي وو، چې د دغه ډلې غړي هېوادونه د طالبانو د استازو د ګډون پر سر نه‌دي سلا شوي.

په برکس کې برازیل، روسیه، هند، چین او جنوبي افریقا شامل دي، خو روان میلادي کال یې مصر، سعودي عربستان، متحده عرب اماراتو، ایران او ایټوپیا هم غړیتوب ترلاسه کړ او اوس یې د غړو شمېر ۱۰ ته رسېږي.

افغانستان لپاره د روسیې ځانګړی استازی ضمیر کابلوف وايي، هېواد یې په اصولو کې منلې چې د طالبانو نوم د تروریستي ډلو له لېسته وباسي.

د روسیې د تاس خبري اژانس د راپور له‌مخې، کابلوف پرون (جمعه) وویل چې د روسیې د بهرنیو چارو وزارت او د امنیتي خدماتو اداره د تروریستي سازمانونو له لېست څخه د طالبانو د ایستلو په باب د قانوني اقداماتو په بشپړولو بوخت دي او ژر به وروستۍ پرېکړه اعلان شي.

روسیې په ۲۰۰۳م کال طالبان په شمالي قفقاز کې د بېلتون غوښتونکو د ملاتړ په خاطر په تور لېست کې شامل کړل.

په وروستیو کې قرغیزستان او قزاقستان هم طالبان له تورو لېستونو وایستل، خو تر اوسه د دغو درې هېوادونو په ګډون د نړۍ هیڅ هېواد د طالبانو حکومت په رسمیت نه‌دی پېژندلی.

د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګی لاوروف او د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي پرون په مسکو کې په افغانستان کې د روغې جوړې د پروسې او د افغانستان او روسیې ترمنځ د انرژۍ د سکتور په شمول د اقتصادي همکاریو د پیاوړتیا په اړه خبرې وکړې.

انټرفاکس خبري اژانس د روسیې د بهرنیو چارو وزارت د خبرپاڼې پر اساس ویلي چې، لاوروف او متقي د افغانستان په اړه د مسکو فارمټ د شپږمې مشورتي ناستې په څنډه کې سره ولیدل.

دواړو خواو د افغانستان د ستونزو پر حل‌لارې او د مسکو او کابل ترمنځ پر دوه اړخیزو همکاریو خبرې وکړې.

د روسیې د بهرنيو چارو وزارت په بیان کې همداراز ویل شوي چې، دواړو خواوو له بهره د افغانستان په کورنیو چارو کې لاسوهنه د نه منلو وبلله.

د طالبانو د اوبو اوانرژۍ وزارت له اټکل سره سم، نن به د افغانستان په ۱۵ ولایتونو کې باران و اوري او د هېواد په سیندیزو حوزو کې به د اوبو سطحه لوړه شي.

دغه وزارت پرون (جمعه) په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې، د ناڅاپي بارانونو، ورښتونو او سېلونو ډېر احتمال د کابل او هلمند په سیندیزو حوزو کې اټکل شوی دی.

د طالبانو د ترانسپورت او انرژۍ وزارت په خبرپاڼه کې راغلي چې کاپیسا، کونړ، لغمان، ننګرهار، لوګر، پکتیا او خوست هغه ولایتونه دي چې د سېلونو او شدید باران احتمال په‌کې زیات دی.

په وروستیو ورځو کې په لغمان او ننګرهار ولایتونو کې د سېلونو له کبله د څو تنو د مړینې او ټپي کېدو ترڅنګ ډېره کرنیزه ځمکه ویجاړه شوه.

د هالنډ د حکومت اپوزسیون د واکمن ښې اړخي ګوند هغه پرېکړه وغندله چې پر بنسټ يې په افغانستان کې د دوی له پوځیانو سره افغان کارکوونکي هالنډ ته نه لېږدوي.

د هالنډي رسنیو د راپورونو پر بنسټ، تېره اوونۍ د هالنډ د حکومت وزیرانو هغه پرېکړه بېرته واخیسته چې ویلي وو، ۱۴۵ افغان امنیتي ساتونکي چې په افغانستان کې يې په غیرمستقیم ډول د دوی له پوځیانو سره کار کړی و، هالنډ ته انتقالوي.

اپوزسیون پرون ماښام په یو لړ بحثونو کې ویلي، دا پرېکړه افغان امنیتي ساتونکو ته د مرګ د سزا د ورکولو او د "ژمنې ماتولو" په مانا ده.

اپوزسیون له ښې اړخو غوښتي چې پر خپلې پرېکړې له سره غور وکړي.

د هالنډ حکومت ویلي، که څه هم ممکن د دغو افغان امنیتي ساتونکي ډېر شمېر په هالنډ کې د پناه د غوښتنې وړ وي، خو د دوی انتقال او په هالنډ کې يې ځای پرځای کول ستونزمن دي.

پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو راهیسې نژدې څلور زره افغانان هالنډ ته انتقال شوي دي.

د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګې لاوروف له لوېدیځو هېوادونو وغوښتل چې خپل مسولیت پرځای کړي او له جګړې وروسته د افغانستان د رغونې چارې بېرته پیل کړي.

لاوروف دغه څرګندونې نن د مسکو فارمټ چې روسیه يې کوربنه ده، د غونډې ګډونوالو ته په پرانیستونکې وینا کې وکړې.

د روسیې د تاس خبري اژانس د راپور له‌مخې لاورف همدارانګه پر افغانستان د لوېدیځ د بندیزونو د لیرې کېدو او د دې هېواد د کنګل شویو شتمنیو د ازادېدو غوښتنه وکړه.

د لاوروف په خبره په افغانستان کې بشري اړتیاو ته په پام چې، د ملګروملتونو په خبره له ۲۳ ميلیونه زیات وګړي یې مرستو ته اړ دي، باید له‌دې هېواد سره د نړیوالو بشري مرستو اندازه زیاته شي.

هغه همدارنګه وویل، دغه پروسه باید سیاسي نه‌شي.

د مسکو فارمټ په‌دې شپږمه مشورتي غونډه کې به د روسیې، چین، هند، ایران، پاکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرغزستان، تاجکستان او ترکمنستان استازي او د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي ګډون وکړي.

د روسیې د بهرنیو چارو وزارت ویلي، په‌دې غونډه کې به په افغانستان کې د ملي روغې جوړې د هڅو پر پیاوړتیا، د طالبانو د حکومت او د سیمې د هېوادونو ترمنځ د همکارۍ د پراختیا او له مخدره موادو او ترهګرۍ سره د مبارزې پر لارو چارو خبرې وشي.

د جرمني خبري اژانس د راپور له‌مخې د تړلو دروازو تر شاه له بحثونو وروسته به یوه ګډه اعلامیه هم صادره شي.

د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند حمدالله فطرت هیله وښوده چې دغه غونډه به له سیمه‌ییز امنیت او اقتصادي ثبات سره مرسته وکړي.

د مسکو فارمټ چې په ۲۰۱۷م کې رامنځته شوی، هدف یې د افغانستان په وړاندې له چلنجونو سره مبارزه او سیمه‌ییزې همکارۍ ته وده ورکول دي.

د ۲۰۲۱ کال د اګسټ له میاشتې راهیسې چې امریکایي ځواکونه له افغانستانه ووتل او دا هېواد بیا د طالبانو لاس ته پرېوت، د سیمې قدرتونو د طالبانو له سرپرست حکومت سره فعالې ښکېلتیا ته مخه کړې ده.

د ملګروملتونو د خوړو او کرنې ادارې "FAO" په نورستان او د افغانستان په اووه نورو ولایتونو کې پر ۱۵۰۰ ښځو د مچیو د روزنې د بستو د وېش خبر ورکړ.

دغې ادارې په یوه راپور کې چې د پنج‌شنبې په ورځ خپور شو وویل، دا مرستې د "کلیوالي معیشت د پیاوړتیا او خوراکي خوندیتوب" د پروګرام برخه ده.

د FAO په وینا، هغو مېرمنو چې د مچیو د روزنې د وسایلو بستې ترلاسه کړي، د خپلو کورنیو مسوولیت ور ترغاړې دی.

په دغو بستو یا کڅوړو کې د مچیو روزنې تجهیزات او د خوندیتوب وسایل شامل وو.

د خوړو نړیوال پروګرام تېره چهارشنبه وویل چې په افغانستان کې ښځې د عوایدو د ترلاسه کولو لپاره لږ فرصتونه لري.

د ملګروملتونو د دې ادارې د معلوماتو له‌مخې، په هېواد کې زرګونه ښځې د خپلو کورنیو لپاره نفقه برابروي.

په افغانستان کې څه دپاسه درې کاله مخکې واک ته د طالبانو له راتګ وروسته د دغه هېواد په ډېرو ادارو کې د ښځو پر کار کولو بندیز لګول شوی دی.