پاکستاني رسنۍ وايي چې د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړی استازی اصف درانی به د دوحې په کنفرانس کې د دغه هېواد استازیتوب وکړي.

ډیپلوماتیکو سرچینو پرون د پنجشنبې جیو نیوز تلوېزیون ته وویل، پاکستان پرېکړه کړې چې د افغانستان په اړه د ملګرو ملتونو په کوربه‌توب د دوحې په درېیم کنفرانس کې ګډون وکړي.

د دې میاشتې په پیل کې، طالب چارواکو هم د دوحې د خبرو په درییم پړاو کې، چې ټاکل شوې د جون په ۳۰مه پیل شي، خپل ګډون تایید کړ.

سرچينې زياته کړې چې په دې خبرو کې به د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړى استازى اصف درانى او په بهرنيو چارو وزارت کې د لوېديځې اسيا لپاره د بهرنيو چارو وزارت مرستيال احمد نسيم وړایچ د پاکستان استازيتوب وکړي.

د کډوالۍ نړیوال سازمان آی او ام وايي په ګډه له پولیو د پاک افغانستان هدف ته رسیدلی شو.

د روغتیا نړیوال سازمان د راپور په اساس په ۲۰۲۵ کال په افغانستان کې د پولیو ۹ پېښې ثبت شوي حال دا چې دا شمېر تېر ۲۰۲۴ کال ۲۵ وو.

د آی او ام سازمان ویلي په ۲۰۲۵ کال کې یې لرو پرتو سیمو ته د پولیو د واکسین ټیمونه ور لیږلي څو خلک په تېره راستانه شوي افغانان خپل ماشومان واکسین کړای شي.

تر دې مخکې له پولیو د پاک افغانستان بنسټ د یکشنبې په ورځ په یوه بیان کې ټینګار کړی چې د افغانستان، پاکستان او ایران ترمنځ تګ راتګ کوونکي ټول مسافر باید واکسین شي.

افغانستان او پاکستان د نړۍ په مخ دوه هېوادونه دي چې پولیو پکې له منځه نه ده تللې.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي، ریچارډ بینټ، د افغانستان پخواني جمهوري نظام د پولیسو د یوه قومندان اکرام الدین سریع د وژنې په اړه د تحقیقاتو غوښتنه کړې ده.

ښاغلی سریع د تیرې چهارشنبې په ماښام له خپل دفتر څخه کور ته روان و چې په تهران کې د دوو مخ پټو وسله والو له خوا ووژل شو.

د جنرال سریع سربیره، محمد امین الماس، یو بل پخوانی افغان پوځي هم ووژل شو.

ښاغلي بینټ نن په خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې لیکلي چې د وژنو عاملین باید وپیژندل شي او عدالت ته وسپارل شي.

هیڅ ډلې یا فرد د وژنې مسؤلیت نه دی منلی.

د طالبانو ځینو مخالفینو، له دې ډلې د آزادۍ جبهې مشر یاسین ضیا، ادعا کړې چې طالبان د دوو پخوانیو سرتیرو د وژنې تر شا وو. طالبانو لا د سریع د وژل کېدو په اړه څه نه دي ویلي.
اخوا د مقاومت جبهې مشر احمد مسعود هم له ایران غوښتي چې د دغسې وژنو مخه ونیسي او د ده په خبره "د ترهګرو لاسونه له ایرانه لنډ کړي".

د هنګاو په نوم د بشري حقونو یو سازمان وایي چې ایران د ۲۰۲۵ کال له پيله ۸۵ افغانان اعدام کړي دي.

دغه سازمان پر خپله ویبپاڼه لیکلي چې تر ټولو تازه پیښه کې پرون یکشنبه ( د جدي ۷مه) د بسم الله تاجک په نوم یو افغان د ایران د بندر عباس په مرکزي زندان کې اعدام شو.

هنګاو لیکلي چې د اعدام شویو افغانانو تورونه تر ډیره د نشه یي موادو قاچاق او یا هم عمدي قتلونه وو.

تېر ۲۰۲۴ کال کې بیا په ایران کې د اعدام شویو افغانانو شمېر ۸۰ تنه و.

د بشري حقونو سازمانونه تل له ایرانه غواړي چې خپل قضایي نظام اصلاح او د اعدام سزواې پای ته ورسوي.

د افغانستان د سولې لپاره د امریکا پخوانی استازی زلمی خلیلزاد په ناڅاپي سفر کابل ته تللی دی.

د طالبانو بهرنیو چارو وزارت نن یکشنبه ( د جدي ۷مه) ویلي چې خلیلزاد د بهرنیو چارو له وزیر امیرخان متقي سره " د افغانستان او متحده ایالتونو د دوو اړخیزو اړیکو د پراختیا پر لارو چارو" خبرې کړي دي.

خلیزاد په دې وروستیو کې څو ځله کابل ته سفر کړی چې د سفر اصلي اجنډا یې په افغانستان کې د بندي امریکایانو ازادول یا تبادله وه.

دې ترڅ کې امیر امیري تر ټولو وروستی امریکایي تبع و چې په سپتمبر میاشت کې د طالبانو له خوا خوشې شو.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ څو ځله له طالبانو غوښتي چې امریکایي اتباع ازاد کړي.

معلومه نه ده چې دا مهال څه شمېر امریکایان په افغانستان کې بندیان دي.

دې ترڅ کې د افغانستان د ملکي هوایي چلند د پخواني مرستیال محمود شا حبیبي برخه لیک، چې ادعا کیږي طالبانو زنداني کړی، لا هم نا معلوم دی.

دا افغان امریکایي تبع د ۲۰۲۲ کال په اوړي کې په کابل کې د القاعده شبکې د دویم نمبر مشر ایمن الظواهري تر وژل کېدو وروسته ونیول شو.

کورنۍ او امریکایي چارواکي ادعا کوي چې نوموړی د طالبانو استخباراتو نیولی دی، خو طالبانو بیا په وار وار ویلي چې د هغه د برخه لیک په اړه معلومات نه لري.

له پولیو پاک افغانستان بنسټ یوځل بیا ټینګار کړی د افغانستان، پاکستان او ایران ترمنځ تګ راتګ کوونکي ټول مسافر باید واکسین شي.

دغه بنسټ نن یکشنبه ( د جدي ۷مه) پر خپله ایکس پاڼه لیکلي، د هر عمر ټولو کسانو واکسین د هېوادونو ترمنځ د ویروس د لېږد رالېږد مخنیوی کولای شي.

که څه هم ایران نژدې دوه لسیزې وړاندې له پولیو یا د ماشومانو د ګوزڼ له ویروس څخه پاک اعلان شوی، خو پاکستان او افغانستان د نړۍ یوازني دوه هغه هېوادونه دي چې دا ویروس په کې پاته دی.

د روغتیا نړیوال سازمان د تیرې نومبر میاشتې راپور ښيي چې د ۲۰۲۵ کال له پيله په افغانستان کې د پولیو ۲ او پاکستان کې ۱۳ مثبتې پیښې ثبت شوې دي.

د تهران والي حسین خوش اقبال وایي، د افغانستان د یوه پخواني پوځي د قتل په تړاو به د شویو څېړنو لومړنۍ پایلې نن یکشنبه اعلان کړي.

جنرال اکرام الدین سریع چې د تېر جمهوري نظام پر مهال د تخار، بغلان او نورستان امنیه قومندان و، د چهارشنبې په ورځ په تهران کې د ناپيژنده وسله والو له خوا ووژل شو.

د تهران والي د شنبې په ورځ وویل چې د پیښې په اړه د دوی پلټنې پېل شوي.

دا د سریع د وژنې په اړه د ایران د یوه چارواکي لومړنی رسمي غبرګون و.

جنرال سریع پرون په تهران کې خاورو ته وسپارل شو.

تراوسه د هغه د وژنې انګېزه معلومه نه ده او مسولیت یې هم چا پر غاړه نه دی اخیستی.

جنرال سریع ۵۲ کاله عمر درلود، د کاپیسا اوسیدونکی او د څلورو ماشومانو پلار و.

هغه ۲۰۲۱ کال کې د طالبانو له بیاواکمنۍ وروسته ایران ته تللی و.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي وايي د افغانستان او تاجیکستان د پولو په اوږدو کې په تاجیکستان کې د وروستیو پیښو په اړه جدي تحقیقات پیل شوي او په دې هکله یې د ګاونډي هیواد بهرنیو چارو وزیر سره خبرې کړي دي.

امیرخان متقي دشنبې په ورځ په افغانستان باندې د پخواني شوروي اتحاد د یرغل د ۴۶ کالیزې په مناسبت په کابل کې غونډې ته وویل چې ددغه ډول پیښو د مخنیوي لپاره له ګاونډي هیواد سره ګډ کار روان دی.

هغه پرته له نور تفصیل وویل چې اندیښنه داده چې په وینا یې "مغرضي کړی" غواړي ددواړو هیوادونو ترمینځ اړیکي خرابې کړي او داسې یوه فضا را مینځ ته کړې چې وضعیت نا آرامه وښيي.

د دیسمبر په ۲۴ مه د افغانستان او تاجیکستان د پولو په اوږدو کې د تاجیکستان په خاوره کې د وسله والو بریدګرو او تاجیکي ځواکونو ترمینځ نښته کې لږ ترلږه دوه تاجیکي افسران او درې واړه برید ګر ووژل شول.

لدې مخکې د تیرې نومبر میاشتې په ۲۶ مه او ۳۰ مه د تاجیکستان په شمس الدین شاهین او درواز ولسوالیو کې دبریدونو په نتیجه کې ۵ چینايي کاریګر ووژل شول.

دوشنبې وویل چې دغه بریدونه دافغانستان له خاورې شوي دي.

نن د مرغومې شپږمه په افغانستان باندې د پخواني شوروي اتحاد د یرغل ۴۶ کالیزه ده .

له ننه ۴۶ کاله پخوا لسګونه زره شوروي ځواکونه د هوا او ځمکې له لارې افغانستان ته ننوتل، هلته یې د حفیظ الله امین په مشرۍ حکومت ړنګ او د خلق ګوند د بلې څانګې مشر ببرک کارمل په واک کینولو.

لس کاله وروسته شوروي ځواکونه دافغانستان د خلکو د مقاومت په نتیجه کې له هیواد ووتل خو دغه یرغل او جګړې په افغانستان کې درنه مرګ ژوبله را مینځته کړه ، په ملیونو خلک یې کډوال کړل او داسې ژور اثاریې پریښودل چې ولس یې تراوسه هم نتایج ګالي.

د ازبکستان د ملي احصایې کمېټې اعلان کړی چې دغه هېواد د ۲۰۲۵ میلادي کال له جنورۍ څخه تر نوومبر پورې افغانستان ته د دیارلس سوه میلیون ډالرو صادرات کړي دي.

د دې معنا دا ده چې افغانستان د ازبکستان د صادراتو درېیم ستر سوداګري شریک دی.

د دې ادارې پر اساس، ازبکستان په یاده موده کې بېلابېلو هېوادونو ته ټولټال د ۳۰.۹ میلیاردو ډالرو په ارزښت صادرات کړي چې له دې منځه د ۱.۳ میلیارد ډالرو په ارزښت توکي یې افغانستان ته صادر کړي دي.

د ازبکستان د ملي احصایې کمېټې د راپور له مخې، د تېر میلادي کال د ورته مودې پرتله د دې هېواد صادرات ۲۶.۲ سلنه زیات شوي دي.

د ازبکستان تر ټولو ډېر صادرات روسیې ته شوي دي. له هغې وروسته په ترتیب چین، افغانستان، قزاقستان، ترکیه، فرانسه، متحده عربي امارات، قرغیزستان، تاجکستان او پاکستان ته شوي دي.

د ازبکستان د ملي احصایې ادارې څو ورځې وړاندې هم اعلان کړی و چې سږ کال افغانان د هغو بهرنیو وګړو په منځ کې تر ټولو مخکښ دي چې د سوداګریزو موخو لپاره دې هېواد ته داخل شوي دي.

د ورکړل شویو شمېرو له مخې، چې د قوس په ۲۷مه اعلان شوې، د روان کال له جنورۍ څخه تر اکتوبر پورې ۳۳۹ زره او ۵۸۵ افغانانو ازبکستان ته سوداګریز سفرونه کړي دي.

د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزارت وايي چې د چین ایم سي سي شرکت د مس عینک کان د لرغونو اثارو د خوندي کولو لپاره یوه طرحه ورسپارلې ده.

د چین ایم سي سي شرکت په ۱۳۸۷ لمریز کال د افغانستان د هماغه مهال له حکومت سره د عینک د مسو کان د استخراج موافقه لاسلیک کړه خو تراوسه پورې یې په دې کان کې نه یوازې کار نه دی پیل کړی بلکې له هغو شرطونو په شا شوی چې د موافقې په لاسلیک کې یې منلي وو.

د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزارت پرون په یوه خبرپاڼه کې وویل چې د چینايي شرکت مسوولانو ژمنه وکړه چې د لرغونو اثارو په اړه به د خپلو څېړنو نتیجې له دې وزارت سره شریکې کړي.

دا په داسي حال کې ده چې په وروستیو کې په بدخشان کې خلکو شکایت کړی چې چینايي لوري د موافقې خلاف د سروزرو د کان په استخراج کې د افغانانو پر ځای ټول ساده او تخصصي کارونه چینايي اتباعو ته سپارلي دي.

د عینک د مسو کان د لوګر ولایت په محمداغې ولسوالۍ کې دی او د زېرمو ارزښت یې شاوخوا ۵۰ میلیارد ډالره اټکل کېږي.