د قحطۍ د اټکل یوه نړیواله اداره وايي، په افغانستان کې د وروستیو سېلابونو له کبله تر راروانې سپټمبر میاشتې پورې د قحطۍ خطر شته.

د امریکا د نړیوال پرمختګ د ادارې اړوندې د قحطۍ د خبرداري شبکې په یوه راپور کې چې پرون خپور شو، ویلي چې وروستیو سېلابونو چې د دوامدارې وچکالۍ نښه ده او د لویو اقتصادي فعالیتونو د نشتوالي له وجې خلک خوړو او عوایدو ته لاسرسی نه لري.

په راپور کې یادونه شوې چې د افغانستان په شمال ختیځو، شمالي او جنوبي سیمو کې ښايي خلک بېړنیو مرستو ته اړتیا ولري.

نوموړې اداره اټکل کوي چې د دې قحطۍ اغېز ښايي په ځینو سیمو کې د سږني کال له اکټوبر څخه نیولې د ۲۰۲۵م کال تر جنوري میاشتې پورې دوام ورکړي.

په افغانستان کې د کمزوري اقتصاد او تېرو جګړو له کبله هسې هم د خلکو د عوایدو کچه ټیټه ده او د هغو خلکو شمېر چې د نړیوالو بشري مرستو ته اړتیا لري د ټولو وګړو له نیمایي اوړي.

د طالبانو سرپرست حکومت د کانونو او پټرولیم په وزارت او نورو وزارتونو او ادارو کې یو لړ بدلونونه اعلان کړي دي.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد بېګا پر خپله ایکسپاڼه د طالبانو د لوی مشر هبت‌الله آخندزاده یو فرمان خپور کړ چې له مخې یې د افغانستان بانک پخوانی سرپرست رییس ملا هدایت الله بدري د شهاب الدین دلاور پرځای د کانونو او پټرولیم د سرپرست وزیر او دلاور د سرې میاشتې د ریاست د سرپرست په توګه ګومارل شوي دي.

همداراز د افغانستان بانک پخوانی مرستیال د افغانستان بانک د سرپرست رییس په توګه ټاکل شوی دی.

په عین حال کې د سرې میاشتې مخکینی سرپرست مرستیال ملا نورالدین ترابي د پېښو پر وړاندې د مبارزې د ملي ادارې د سرپرست او د سرې میاشتې پخوانی سرپرست رییس مطیع‌الله خالص د چاپېریال ساتنې د ملي ادارې د سرپرست په توګه په دنده ګومارل شوي دي.

د صنعت او سوداګرۍ او د اطلاعاتو او فرهنګ په وزارت او یو شمېر نورو ادارو کې هم د معینانو او مرستیالانو په کچه نوې ټاکنې شوي، خو اکثر کسان پخواني چارواکي دي چې له یوې دندې څخه پر بله یوه ګومارل شوي دي.

د طالبانو حکومت د هواپېژندنې ادارې په لسو ولایتونو کې د بارانونو اټکل کړی دی.

د طالبانو د حکومت د ټرانسپورټ او هوايي چلند وزارت د هواپېژندنې ادارې په یوه بیان کې ویلي دي چې نن به په بدخشان، نورستان، کونړ، لغمان، ننګرهار، لوګر، پکتیا، پکتیکا، خوست او غزني ولایتونو کې نسبتاً دروند باران وشي چې کچه به یې د اټکل له مخې د ۱۵ او ۳۰ میلي مترو ترمنځ وي.

دې ادارې همداراز د سالنګونو په ګډون د هېواد په یو شمېر شمالي، لویدیځو، جنوبي او مرکزي سیمو کې د سختو بادونو چې چټکوالی به یې په ساعت کې د ۵۰ او ۸۰ کیلومترو ترمنځ وي، او ورسره د دوړو وړاندوینه کړې ده.

په افغانستان کې په تېرو څو اونیو کې له درنو وریاوو وروسته سختو سېلابونو د هېواد نژدې نیمايي وګړي زیانمن کړل چې په ترڅ کې یې سلګونه کسان مړه او زرګونه کورونه او زرګونه جریبه کرنیزې ځمکې یا پوره او یا څه ناڅه ویجاړ شول.

د تاجکستان ولسمشر وايي، د افغانستان، تاجکستان او چین د دهلیز په اوږدو کې د سړک او رېلګاډي د رغولو لپاره باید عملي اقدامات پیل شي.

د آذربایجان ترند خبري آژانس پرون راپور ورکړ چې امام علي رحمان په دوشنبې کې د چین له ولسمشر شي جین پېنګ سره تر کتنې وروسته په یوه خبري غونډه کې وویل چې د دې هېواد د کلایي، خمب، ونچ او روشان ولسوالیو په اوږدو کې د سرحدي سړک رغونه به له چین سره د افغانستان، تاجکستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران او ترکیې د ټرانزیټي دهلیز له پیاوړتیا سره مرسته وکړي.

رحمان زیاته کړه چې په دې سرحدي دهلیز کې د سړک او اورګاډي پټلۍ رغونه به په سیمه کې د اتصالاتو او سوداګرۍ له پراختیا سره مرسته وکړي.

د چین او تاجکستان ولسمشرانو د یوه کمربند، یوې لارې د نوښت په چوکاټ کې د دواړو هېوادونو د همکارۍ پر دوام هم خوښي څرګنده کړه.

د طالبانو ټولګټو وزارت خبر ورکړی چې د کابل-کندهار لویه لار به د دوشنبې د مازیګر له پنځو بجو د چهارشنبې د مازیګر تر پنځو بجو تړلې وي.

دغه وزارت په یوه اعلامیه کې ویلي، د میدان وردګ ولایت د سید اباد ولسوالۍ په شیخ اباد پله سیمه کې پر دغه سړک د قیر اچولو چارې پیل شوي، ځکه نو د دوو ورځو لپاره دغه لار د مسافروړونکو او باروړونکو موټرو پرمخ تړل کېږي.

دغه وزارت له خلکو غوښتنه کړې چې په دغو ورځو کې د کابل-لوګر پر لویه لار د تنګي پر مسیر تګ راتګ وکړي.

د هواپېژندنې ادارې د افغانستان په لسو ولایتونو کې سبا یکشنبه د بارانونو اورېدلو اټکل کړی دی.

د طالبانو د ټرانسپورټ او هوايي چلند وزارت د هواپېژندنې ریاست نن په یوه اطلاعیه کې ویلي په بدخشان، نورستان، کونړ، لغمان، ننګرهار، لوګر، پکتیا، خوست، پکتیکا او غزني کې به د اورښتونو اندازه له ۱۵ تر ۳۰ ملي مټرو پورې وي.

دغې ادارې دغه راز د سالنګونو په ګډون په شمالي، لوېدیځو، جنوبي او مرکزي ولایتونو کې د بادونو، دوړو او خاورو اټکل کړی چې د بادونو سرعت به په یوه ساعت کې له ۵۰ تر ۸۰ کیلومټرو پورې وي.

د غويي یا ثور له وروستیو د افغانستان تر نیمايي زیاته برخه تر سختو اورښتونو وروسته د سېلابونو له کبله زیانمنه شوه چې سلګونو کسانو ته یې مرګ ژوبله واړوله او زرګونه کورونه یې یا بشپړ یا څه ناڅه تخریب کړل.

له پاکستان او ایرانه افغانستان ته په ډله‌ییز ډول د ۱۷۷ کورنیو د ستنېدو خبر ورکړل شوی دی.

باختر اژانس چې د طالبانو په کنټرول کې دی، نن خبر ورکړی چې پرون له پاکستانه د تورخم له لارې ۷۰ کورنۍ، د سپین بولدک له لارې ۲۸ کورنۍ او له ایرانه د نیمروز له لارې ۴۹ کورنۍ او د هرات د اسلام کلا له لارې ۳۰ کورنۍ افغانستان ته ستنې شوې دي.

په خبر کې نه دي ویل شوي چې دغه کورنۍ په خپله خوښه که په جبري ډول افغانستان ته ستنې شوې دي.

د نومبر میاشتې له لومړۍ نېټې له پاکستانه د بې اسناده افغان کډوالو ډله‌ییز اخراج روان دی، ورسره ایران هم افغانستان ته د افغان کډوالو د ایستلو لړۍ ګړندۍ کړې ده.

د ملګرو ملتونو د روغتیا نړیوال سازمان په افغانستان کې خلکو ته سپارښتنه کړې چې په ډینګي تبې د نه اخته کېدو لپاره ځینې ټکي په پام کې وساتي.

د دې ادارې د افغانستان څانګې نن په یوه اطلاعیه کې لیکلي چې خلک دې د اوبو ساتلو ټول زاړه شیان لکه بوتلونه، قوطۍ ګانې او نور توکې لیرې واچوي، هره اوونۍ دې د اوبو ساتلو لوښي تش، پاک کړي او ومینځي.

د روغتیا نړیوال سازمان، له خلکو غوښتي چې د اوبو د ذخیرې وسایل دې وپوښي، د اوبو هغه وسایل دې چې نه یې کاروي سرچپه کېږدي اوبه دې نه په کې پرېږدي، ویالې، ډنډونه او کنارابونه دې پاک کړي او د ګلدانونو اوبه دې بدلې کړي.

ډینګي تبه هغه ناروغي ده چې له یو ډول غوماشې څخه انسان ته انتقالېږي او پر روغتیا ناوړه تاثیر کوي.

د ډينګي تبې ناروغي، له والګي یا ریزش څخه پیلېږي چې ورو ورو سختېږي او که پر وخت یې درملنه ونه شي ناروغ د مرګ تر سرحده رسوي.

د طالبانو مخالفې ډلې د افغانستان د ازادۍ جبهې ادعا کړې چې پرون یې وسله‌والو د کابل پر دهمزنګ سړک د طالبانو پر سرحدي بدري قطعې حمله کړې او د طالبانو د دې قطعې یو مشکوک مشر عبدالله عمري یې له دوو نورو طالب وسله‌والو سره وژلی او بل تن ټپي کړی دی.

طالبانو د دې ادعا په باب څه نه دي ویلي.

ازادي راډیو هم دغه ادعا په بې پرې ډول نه شي تاییدولی.

یاده جبهه د افغانستان په یو شمېر سیمو کې کله ناکله پر طالبانو د بریدونو راپورونه ورکوي.

چین او تاجکستان په یوه ګډه اعلامیه کې په افغانستان کې د یوه ټولګډونه حکومت د جوړېدو ملاتړ وکړ.

دواړو هېوادونو پرون په دې اعلامیه کې وویل، په دغسې یوه حکومت کې باید بېلابېلې قومي، مذهبي او سیاسي ډلې حضور ولري.

دغو هېوادونو ټینګار کړی چې افغانستان باید یو خپلواک، بې‌طرفه، متحد، ټولګډونه، سوله‌ییز او له تروریزم، جګړې او مخدره موادو پاک هېواد وي.

چین او تاجکستان دغه راز د افغانستان سوله او ثبات د سیمې د هېوادونو په ګټه بللي دي.

دغه ګډه اعلامیه تاجکستان ته د چین د ولسمشر شي جین پینګ تر سفر او په قزاقستان کې د شانګهای د همکارۍ سازمان د مشرانو په غونډه کې تر ګډون وروسته خپره شوې ده.