د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق یا یونېسف وايي چې د دې ادارې د روغتیا ساتنې هڅوونکو په سیمو او ښوونځیو کې کار کړی، ماشومانو او د دوی والدینو ته دا ور زده کوي چې څنګه خپل لاسونه په صابون ومینځي او اوبه په خوندي توګه ذخیره کړي.

د سه شنبې په ورځ فبروري ۶مه یونېسف په ایکس شبکې یا پخواني ټویټر کې لیکلي چې تېر کال په افغانستان کې له ۲ میلیونو زیاتو کسانو ته د لاسونو د مینځلو او د اوبو د زېرمه کولو روزنه ورکړل شوې وه.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق دا هم ویلي چې د یوه کال په ترڅ کې یې له ۶۸۶زرو ماشومانو سره چې ۶۰ سلنه یې نجونې دي، مرسته کړې چې په ټولنیزو ټولګیو کې وړیا او باکیفیته زده کړې ترلاسه کړي.

د ۲۰۲۱ کال د اګست په میاشت کې د طالبانو له خوا د افغانستان د بیا نیولو سره، افغان نجونې له شپږم ټولګي پورته ښوونځیو ته له تګ څخه منعې شوې او د ۲۰۲۲ کال په پای کې هم د پوهنتونونو دروازې د افغان ښځو او نجونو پر مخ وتړل شوې.

د ازبکستان د کرکټ بورډ (ACB) رییس عزیز مهیلیوف او ورسره پلاوي د کابل د سفر په ترڅ کې د افغانستان له کرکټ بورډ (ACB) سره د ریفریانو لپاره په جوړ شوي کورس کې برخه واخیسته.

دا کورس دوه ورځنی دی چې کابل و تاشکند په ګډه جوړ کړی دی.

د افغانستان کرکټ بورډ چهارشنبه( ډسمبر ۲۴ مه) په یوه بیان کې وویل چې له ښاغلي مهیلیوف سره په دې سفر کې د ازبکستان د کرکټ یوشمیر لوبغاړي هم مله دي.

د بیان له مخي ښاغلي مهیلیوف د افغانستان د کرکټ بورډ له مشر میرویس اشرف سره د کتنې پرمهال د ګډې تخنیکي او مسلکي همکارۍ پر پراختیا خبرې وکړې.

مخکې له دې، د افغانستان او ازبکستان کرکټ بورډونو د دسمبر په لومړۍ نیټه په تاشکند کې د دواړو هیوادونو ترمنځ د همکارۍ د پیاوړتیا او د کرکټ د پراختیا لپاره دوه اړخیز تړون لاسلیک کړی وو.

طالبانو یوشمیر متقاعدینو ته د تقاعد پیسې ورکړې ، خو ځیني متقاعدینو د چهارشنبې په ورځ شکایت وکړ چې دوی ته یې لږې پیسې ورکړې دي.

د طالبانو د مالې وزارت د ویاند عبدالقیوم ناصر په وینا تر اوسه یولس زره کسان د تقاعد وړ پیژندل شوې دي چې ځینو ته یې د هغوی د میاشتني معاش له مخې تقاعد ورکړل شوی دی.

د اټکل له مخې په افغانستان کې شاوخوا یو نیم لک متقاعدین شته. دغو کسانو ته د تیرو څه باندې څلورو کلونو په ترڅ کې چې طالبان واکمنان شوې دي، تقاعد نه ورکول کیده. دوی د تقاعد د ترلاسه کولو لپاره په کابل او یوشمیر نورو ښارونو کې بیا بیا سوله ییز لاریونه وکړل، چې بالاخره د طالبانو حکومت سږکال پریکړه وکړه چې یوه ځانګړې محکمه به دا وڅیړي چې څوک د تقاعد د پیسو د اخیستو مستحق دی.

په افغانستان کې هغه کسان د تقاعد وړ بلل کیږي چې پنځه شپیته کلن شوي یا یې څلویښت کاله کار کړی ، خو د طالبانو په حکومت کې د تقاعد سیستم له منځه تللی او د مامورینو له معاشونو د تقاعد پیسې نه ګرځول کیږي.

د روغتیا نړیوال سازمان وایي، په افغانستان کې د دوه زره پنځه ویشتم کال په ترڅ کې څلور سوه پنځه څلویښت روغتیایي مرکزونه یا بند شوي یا یې فعالیتونه ځنډول شوې دي.

د دغه سازمان په وینا له دې ډلې یو نوی مرکزونو بیرته بودیجه ترلاسه کړې او فعاله شوې دي.

د دوه زره پنځه ویشتم کال په ترڅ کې په اغیزمن شویو صحي مرکزونو کې، ګرځنده ټیمونه، د تغذیې ډلې، اساسي او فرعي صحي مراکز او کورني روغتیایي مرکزونه شامل دي چې د نړیوالو په مرسته چلیږي.

افغانستان ته د روان کال له پیله تر اوسه د راپورونو له مخې شاوخوا دوه نیم میلیونه کډوال له ایران او پاکستانه ستانه شوې چې له دې سره پر روغتیایي برخې فشارونه نور هم زیات شوې دي.

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمشنیري(UNHCR) وايي چې په کندهار، کونړ او دایکندي ولایتونو کې به درې روغتیایي مرکزونه جوړ کړي.

د ملګرو ملتونو دغې بنسټ پرون سه شنبې پر خپله ایکس پاڼه په یوه اعلامیه کې لیکلي چې دا پروژه به د درې میلیونو ډالرو په لګښت په دوه کلونو کې بشپړه شي.

د UNHCR په خبره، د دې پروژې لګښت د افغانستان د بشرپالنې صندوق له بودجې څخه تمویلیږي.

د اعلامیې له مخې، د کونړ روغتیايي مرکز به شاوخوا ۱۵۰ زرو، د کندهار به ۴۵ زرو او د دایکندي روغتیايي مرکز به ۲۴۰ زرو کسانو ته د خدمتونو د وړاندې کولو وړتیا ولري.

د ملګرو ملتونو د دغې بنسټ په خبره، د دغه روغتیايي مرکزونو له ډیرو خدمتونو به راستانه شوي کډوال ګټه پورته کوي.

دا په داسې حال کې ده چې په وروستیو کلونو کې په میلیونو افغان کډوال له ایران او پاکستانه بیرته افغانستان ته راستانه کړای شوي دي.

«له پولیو پاک افغانستان» خبرداری ورکړی چې ټول کسان چې د افغانستان، پاکستان او ایران ترمنځ تګ راتګ کوي، باید د پولیو پر ضد واکسین شي.

یاد بنسټ نن (سې شنبې) په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې د پولیو واکسین باید د هر عمر کسانو ته د افغانستان د داخلېدو او وتلو پر مهال په سرحدي دروازو کې ورکړل شي.

تر دې وړاندې هم دې بنسټ ټینګار کړی و چې له پاکستان څخه راستنېدونکي ماشومان باید د پولو پر ضد واکسین شي، څو د پولیو ویروس د خپرېدو مخه ونیول شي.

راپورونه وايي چې سږ کال په پاکستان کې د پولیو مثبتې پېښې زیاتې شوې دي، چې له امله یې د پولې دواړو غاړو ته د ویروس د لېږد او د عامې روغتیا د خطرونو په اړه اندېښنې ډېرې شوې دي.

افغانستان هم سږ کال د پولیو دوې مثبتې پېښې ثبت کړي دي، چې یوه په بادغیس او بله په هلمند ولایت کې وه. دا موضوع ښيي، سره له دې چې د واکسین پراخ کمپاینونه روان دي، خو دا ناروغي لا هم په بشپړ ډول له منځه نه ده تللې.

د هند د بهرنیو چارو وزارت د طالبانو د روغتیا وزیر د ډیلي د سفر له پای ته رسېدو یوه ورځ وروسته اعلان وکړ چې هند به د افغانستان د درملو اړتیاوې په اوږدمهاله ډول پوره کړي.

دغه اقدام د دې لپاره شوی، څو پر پاکستان د افغانستان د درملو د وارداتو اتکا کمه شي.

د هند د بهرنیو چارو وزارت پرون (دوشنبې) په یوه خبرپاڼه کې د هند او افغانستان د روغتیا وزارتونو ترمنځ د یوې ګډې کاري ډلې د جوړېدو خبر هم ورکړی دی.

د هند د بهرنیو چارو وزارت په خبرپاڼه کې همداراز ویل شوي چې هندي چارواکو د بشري مرستو د دوام او له طالبانو تر ادارې لاندې له افغانستان سره د روغتیايي همکاریو د پراخولو پر خپلې ژمنې ټینګار کړی دی.

د جرمني حکومت لخوا تنظیم شوې چارټر الوتنې د دوشنبې په ورځ ۱۴۱ افغان وګړي جرمني ته ورسول.

د جرمني خبري اژانس ډي پي اې په وينا، د جرمني د کورنيو چارو وزارت وياند تاييد کړه چې الوتکه په هانوور کې ښکته شوه.

د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته دوی ته د جرمني له خوا د پناه ژمنه ورکړل شوې وه. دوی به د جرمني په مختلفو ایالتونو مېشت کړای شي.

پاکستان د جرمني حکومت ته د دې کال تر پایه پورې وخت ورکړی چې د دې خلکو د منلو پروسه بشپړه کړي. که نه نو، چارواکو وویل، دوی به افغانستان ته واستول شي. په هرصورت، د دواړو ګاونډیو هیوادونو ترمنځ پوله اوس مهال په لویه کچه تړل شوې ده.

شاوخوا ۶۵۰ افغان اتباع چې مخکې یې د داخلې ژمنې ترلاسه کړې وې، په دې وروستیو کې د جرمني فدرالي حکومت څخه وروستی منفي ځواب ترلاسه کړ؛ مګر دوی ته وړاندیز شوی و چې افغانستان یا بل کوربه هیواد ته د ستنیدو لپاره پیسې او مالي مرستې ورکوي.

د افغانستان او کوېټ د فوټسال ملي ټیمونو تر منځ لوبه بېګا (د دوشنبي په شپه) مساوي پای ته ورسېده.

لوبه د کوېټ په کوربه توب ۳ – ۳ ختمه شوه.
د افغانستان لپاره دری ګولونه فرزاد محمودي، امید قنبري او حمید رضا حسیني وهلي.

تر دې مخکې هم یادو ټیمونو وړمه ورځ خپله لوبه ۴ – ۴ مساوي کړې وه.

دا دواړه ټیمونه د اسیا جام د ۲۰۲۶ کال په سیالیو کې ګډون لري او دا لوبې هم د یادو سیالیو لپاره یو چمتووالی ګڼل کېږي.

د لندن یوې محکمې دوه افغانان د همجنسګرایانو له کورونو د غلا په تور په بند محکوم کړل.
د انګریزي رسنیو د راپورونو له مخې د دغو افغانانو محاکمه پرون شوې.

محکمې د دغو دوو افغانانو نومونه رحمت خان محمدي او محمد بلال هوتک یاد کړي.

د راپورونو له مخې دوی د ۲۰۲۴ کال له اکتوبر راهیسې د همجنسګرایانو د ملګرتیا د یوه اپلیکشن له لارې ګڼ همجسنګرایان تېر ایستلي او د هغوی له کورونو یې مبایلونه او پیسې غلا کړي.

رحمت خان په پنځو کلونو او بلال په درې نیم کاله بند محکوم شوی.

افغانستان کې د طالبانو حکومت نن یوولس کسان د مخدرو موادو د خرڅلاو او قاچاق په جرم په درو ووهل.

د طالبانو د حکومت د سترې محکمې اعلامیه وايي دغه تعزیري سزا د کابل ولایت د نشه یې توکو او مسکراتو دمخنیوي د ابتدايی محکمې لخوا تطبیق او یاد کسان له ۷میاشتو تر۳ کلونو په تنفیذي حبس هم محکوم شوي دي.

سره لدې چې نور جزییات نه دی ورکړل شوي خو د طالبانو حکومت وروستیو کلونو کې د بدني سزا او اعدام ګڼ موارد علني تطبیق کړي دي.

دافغانستان دبشري حقوقو لپاره د ملګرو ملتونو خاص راپورتر ریچارډ بینیت په دې هکله اندیښنه څرګنده کړې اودد غې پالیسۍ د سملاسي درولو غوښتنه یې کړې.