د افغانستان لپار د امریکا ځانګړي استازي د اسلامي همکاریو د سازمان له مشرانو سره د افغانستان پر بشري او ا قتصادي وضعیت خبرې وکړې.

ټوماس ویسټ همداراز د افغان کډوالو او افغان نجونو او ښځو د حقونو په تړاو د اسلامي همکارۍ د سازمان له مشرانو سره په سعودي عربستان کې وغږېده.

ښاغلي ویسټ په اېکس پاڼه کې لیکلي دي چې د افغانستان لپاره د اسلامي همکارۍ د سازمان له استازي طارق علي بخیت سره یې د افغانستان په اړه مفصلې خبرې وکړې.

ده د اسلامي همکارۍ له سازمان څخه د دې لپاره مننه کړې ده چې د افغانانو ملاتړ یې کړی دی.

د ټوماس ویسټ په وینا، د اسلامي همکارۍ سازمان له یو شمېر افغانانو سره د خوراکي موادو مرسته کړې او پاکې اوبه یې ورته چمتو کړې دي، همداراز د نورو ډیرو اړینو بشري مرستو په برخه کې د افغانانو څنګ ته درېدلی دی.

ټوماس ویسټ د ډسمبر په پنځمه د سیمې د هېوادونو په سفر وتلی دی چې تر اوسه یې د افغانستان په تړاو له پاکستاني، قطري، اماراتي او سعودي چارواکو سره کتلي دي.

ټاکل شوې ده چې دی به سبا جمعه بېرته متحد ایالتونو ته ستون شي.

د ملګرو ملتو د بشري مرستو د همغږۍ ادارې( اوچا) خبرداری ورکړ که سمه بودیجه ترلاسه نه کړي، سږکال به په افغانستان کې تر اووه میلیونه ډير کسان له وړیا روغتیایي خدماتو بې برخې شي.

د اوچا په راپور کې چې پنجشنبه( د وري اوومه) یې خپور کړ، راغلې دي چې د ښځو او نجونو په برخه کې د طالبانو سختې تګلارې د دې سبب شوې دي چې هغوی سمې مرستې ترلاسه نه کړي.

طالبان تل دا ادعا کوي چې د اسلامي شریعت په چوکاټ کې یې ښځو او نجونو ته حقوق ورکړې دي، خو د بشري حقونو فعالان تر شپږم ټولګي ورپورته د نجونو د ښوونځیو بندیدو ته په اشارې سره، طالبان د ښځو او نجونو له حقونو څخه په سرغړونو تورنوي.

د پاکستان امنیتي ځواکونه د جوماتونو د لاډسپیکرونو له لارې اعلانونه کوي چې افغان کډوال دې تر دوشنبې پورې له پاکستانه ووځي.

د پاکستان حکومت تر دې مخکې افغان کډوالو ته امر کړی و چې د مارچ تر یودیرشمې دې خپل هیواد ته ستانه شي.

په خواله رسنیو کې په خپرو شویو ویډیوګانو کې ښکاري چې د پاکستان امنیتي ځواکونه په لاډسپیکرونو کې وایي، دا د پاکستان د حکومت امر دی او باید پلی شي.

د پاکستان حکومت په دوه زره درویشتم کال کې اعلان کړی و چې تر یو میلیون او اووه لکه ډير افغان کډوال به د همهغه کال تر اکتوبر پورې له پاکستانه ووځي، هغه وخت د اسلام اباد پر دې پریکړي نړیوالو سختې نیوکې وکړې.

د پاکستان د بشري حقونو خپلواک کمیسیون ویلي دي چې د پاکستان دا پریکړه چې کډوال په دې ډول باسي، د بشري حقونو له نړیوالو قوانینو سره په ټکر کې ده.

بل لور ته د بخښنې نړیوال سازمان ویلي دي چې پاکستان باید له خپلې خاورې د افغان کډوالو له ایستلو لاس واخلي.

د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني چې څو میاشتې بهر وو کندهار ته تللی او له ملاهیبت الله اخندزاده سره یې کتلي دي.
دا خبره د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد د جمعې په شپه په خپله ایکس پاڼه لیکلې ده.

مجاهد زیاته کړې چې د دوی د حکومت د کورنیو چارو او دفاع وزیران او د استخباراتو لوی رییس، ملا هیبت الله ته امنیتي راپور وړاندې کړ.

سراج الدین حقاني د طالبانو له هغو لوړپوړو مشرانو دی چې په خپلې مشرتابه او د واک په انحصار یې کلکې نیوکې کړي.

حقاني چې له ملا هیبت الله سره د مخالفتونو په سبب له افغانستانه وتلی وو او څو میاشتې ظاهراً په متحده عربي اماراتو کې وو دوه اوونۍ مخکې بېرته ستون شوی.

حقاني وروسته له هغه کندهار ته تللی چې متحده ایالتونو د هغه په سر د لسو میلیونو ډالرو جایزه لغوه کړې خو نوم یې لا هم د ترهګرو په تور نوملړ کې پاتې دی.

د ماشومانو لپاره د ملګرو ملتو وجهي صندوق( یونیسف) ویلي دي چې په افغانستان کې یې تر درې میلیونه ډیر کسان د ماینونو له خطرونو سره اشنا کړي او دا یې ورزده کړې دي چې څرنګه احتیاط ورسره وکړي.

په افغانستان کې د یونیسف مشر تاج الدین اویواله پرون په ایکسپاڼه کې ولیکل چې یونیسف په دوه زره څلرویشتم کال کې درې میلیونه او یولک ماشومان او د هغوی مشران د ماینونو له خطرونو څخه خبر کړې دي.

د ملګرو ملتو د بشري مرستو د همغږۍ دفتر( اوچا) دوې اونۍ مخکې ویلي و چې هره میاشت په افغانستان کې تر پنځه پنځوس ډیر کسان د ماینونو او ناچاوده موادو د چاودنو له امله یا وژل کیږي یا ټپيان کیږي.

د دوه زره یو ویشتم کال د اګست له میاشتې راوروسته چې طالبانو کابل نیولی دی له ماین پاکۍ موسسو سره په افغانستان کې نړیوالې مرستې کمې شوې دي.

په پنجشیر ولایت کې طالبانو د دوه زره دوه سوه نهه قیراطه زمردو د پلور خبر ورکړ.

په دغه ولایت کې د طالبانو د کانونو او پترولیم رییس مولوي محمد قاسم امیري پرون باختر اژانس ته وویل چې دا زمرد پر افغان سوداګرو په څه باندې یوسل او شپږ څلویښت زره ډالرو پلورل شوې دي.

د تیرو څه باندې درې نیمو کلونو په ترڅ کې چې طالبانو کابل نیولی دی د پنجشیر د زمردو په شمول ګرانه بیه کاڼي تر ډيره په غیرفني ډول استخراجوي او پلوري.

ټاکل شوې ده چې د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ وزیران د دواړو هیوادو ترمنځ د ګډې همغږې کمیټې د جوړیدو په تړاو خبرې وکړي.

د پاکستاني رسنیو په وینا دا خبرې به تر اختر مخکې ترسره شي او تر اختر وروسته به د افغانستان د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي پاکستان ته سفر وکړي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر محمد اسحاق ډار روانه اونۍ دوشنبې د ده په وینا د پاکستان د اندیښنو د حل او د دوه اړخیزو اړیکو د ودې لپاره له افغان طالبانو سره د دوامداره خبرو اترو پر اهمیت ټینګار وکړ.

اسلام اباد هیله ښکاره کړې ده چې د اپریل تر پنځلسمې مخکې به د افغانستان او پاکستان ګډه همغږۍ کمیټه جوړه شي.

د افغانستان د بشري حقونو په چارو کې د ملګرو ملتو ځانګړي راپور ورکوونکي په بهر کې د افغانستان د ښځیه فوټبال ټیم د رسمیت پیژندنې غوښتنه کړې ده او د دې ملاتړ یې کړی دی چې دا لوبغاړې په نړیوالو سیالیو کې برخه واخلي.

ریچارډ بنیټ د چهارشنبې په ورځ پر خپلې ایکسپاڼې لیکلي، د فوټبال نړیوال فدراسیون(فیفا) باید دې ته ژمن واوسي چې دا لوبغاړې چې په افغانستان کې له لوبو منع شوې دي په نړیوالو سیالیو کې ګډون وکړي.

دا غوښتنه د دوه زره شپږ ویشتم کال د اسیایي اتلولۍ د مقدماتي لوبو د پچې اچونې په درشل کې شوې ده. د دې لوبو له لارې لوبډلې د دوه زره اووه ویشتم کال نړیوال جام ته لاره کوي.

د افغانستان په شلو ولایتونو کې نن د ورښتونو اټکل شوی دی.

د طالبانو د هوا پيژندنې ادارې پرون چهارشنبې په یوه بیان کې وویل چې په بدخشان، کندز، بلخ، پروان، کاپیسا، ننګرهار، غور، بادغیس، بامیان او څو نورو ولایتونو کې د سالنګونو په ګډون د پنجشنبې په ورځ د واورو او بارانونو د وریدو امکانات شته.

له لسو تر دیرش میلي مترو پورې د باران او له پنځلسو تر پنخوس سانتي مترو پورې د واورې وړاندوینه شوې ده.

د طالبانو د انرژي او اوبو وزارت خبرداری ورکړی دی چې د شنبې تر ورځې د ورښتونو له امله په سیندیزو حوزو کې د سیلونو د بهیدو احتمال شته.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت وايي چې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او د دغه سازمان د پلاوي مشرې روزا اتونبایوا د طالبانو د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر امیرخان متقي سره په کتنه کې ویلي، ملګري ملتونه په افغانستان کې د بانکدارۍ او خصوصي سکتور د ننګونو د هواري لپاره هڅې کوي.

د دغه وزارت د وياند مرستيال حافظ ضياء احمد د سلواغې په ٦مه، په خپله ایکس پاڼه کې د یادې غونډې يو انځور په خپرولو سره ليکلي، دواړو لورو د نشه يي توکو پر وړاندې د مبارزې په اړه هم خبرې کړې دي.

ښاغلي ضیا احمد د امیر خان متقي له قوله وویلی "که د طالبانو نظرونو ته درناوی وشي، دوی به په مختلفو سکتورونو کې له ملګرو ملتونو سره همکاري وکړي. "

دغه راز ويل شوي چې مېرمن اتونبايوا د ملګرو ملتونو د امنيت شورا په وروستۍ غونډه کې د خپلو خبرو او په افغانستان کې د يوناما د ماموريت د غځولو په اړه معلومات ورکړل.

یونما تر اوسه د دې غونډې په اړه څه نه دي ویلي.

د روانې میاشتې په ۲۷مه د ملګرو ملتونو امنیت شورا په افغانستان کې د یوناما د دفتر ماموریت د یوه بل کال لپاره وغځاوه.

طالبانو د دغه عمل په غبرګون کې له یوناما څخه وغوښتل چې د افغانستان او نورو هېوادونو ترمنځ د اړیکو پیاوړتیا ته پام وکړي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه پلاوي (یوناما) په افغانستان کې د څلورم پرله پسې کال لپاره له شپږم ټولګي څخه پورته د نجونو پر زده کړو د بندیز په اړه ژوره خواشیني څرګنده کړې او ویلي یې دي چې طالبان د افغانانو غوښتنې له پامه غورځوي.

یوناما د چهارشنبې په ورځ د (وری په ۶)مه په خپله وېب پاڼه کې د روزا اوتونبایوا په حواله لیکلي، د طالبانو له خوا د نجونو پر زده کړو بندیز به د افغانستان بشري او اقتصادي وضعیت نور هم کړکېچن کړي.

د میرمن اوتونبایوا په وینا، د نجونو پر زده کړو بندیز نه یوازې د دوی پر راتلونکي بلکې د ټولو افغانانو پر سولې او هوساینې هم منفي اغیزه کوي.

د یوناما په خبرپاڼه کې دا هم ویل شوي چې له شپږم ټولګي څخه پورته د نجونو زده کوونکو پر مخ د ښوونځیو د دروازو تړل له نړیوالې ټولنې څخه د افغانستان د انزوا یو له اصلي لاملونو څخه دی.

طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې واک ته تر بیا ځلې رسېدو سم دستي وروسته له شپږمو ټولګیو پورته نجونې له زده کړو منع کړې.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو د وجهي صندوق یا یونیسف د معلوماتو له مخې، په افغانستان کې د نجونو پر زده کړو بندیز له ۲ میلیونو څخه زیاتې افغان نجونې اغیزمنې کړي او سږ کال ۴۰۰ زره نوري نجونې هم له دې ډلې سره یوځای شوې دي.

د دې سازمان په وینا، که چیرې په افغانستان کې د نجونو پر زده کړې بندیز تر ۲۰۳۰ کال پورې دوام وکړي، نو له څلورو ملیونو څخه ډیرې نجونې به اغیزمنې شي.