د افغانستان لپاره د امریکا د متحدو ایالتونو ځانګړي استازي په اسلام اباد کې له یوشمېر افغان کډوالو سره لیدلي دي.

ټام ویسټ د دې لیدنې کتنې په اړه نن په خپله اېکس پاڼه کې لیکلي دي چې د هغوی ستونزې یې اوریدلې دي او د ملګرو ملتونو د کډوالو د چارو د ادارې، همداراز د مهاجرت د نړیوال سازمان د ادارې له استازیو څخه یې مننه کړې ده چې د دې کډوالو حمایت کوي.

ښاغلي ویسټ څرګنده کړې ده چې سږکال د امریکا متحدو ایالتونو له ( یو این ایچ سي ار) سره اووه اویا میلونه ډالره مرسته کړې ده چې د دې کډوالو ملاتړ وکړي.

ټام ویسټ له درې ورځني سفر وروسته نن له اسلام اباده ولاړ.

ده له پاکستاني چارواکو سره د دې سفر په ترڅ کې تر ډېره د افغان کډوالو پر ستونزو خبرې وکړې.

د امریکا ولسمشر ډونالډټرمپ وايي چې په افغانستان کې د ۱۳ امریکايي سرتېرو د وژنې عامل نیول شوی دی.

ښاغلي ټرمپ له لوړې وروسته کانګرس ته په لومړنۍ وینا کې نن (د مارچ ۵مه) دا څرګندونې وکړې.

د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۲۶مه نېټه له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو په ګډوډۍ کې د کابل په هوايي ډګر کې خونړۍ چاودنه وشوه چې ۱۳ امریکايي سرتېري او له ۱۷۰ ډېر افغانان پکې ووژل شول.

ټرمپ د کانګرس د دواړو خونو ګډې غونډې ته په وینا کې وویل چې په دې برید تورن کس د پاکستان په مرسته نیول شوی دی او په متحدوایالتونو کې د محاکمې لپاره اوس مهال دې هېواد ته پر لاره دی. هغه په دې اړه نور جزییات ورنه کړل.

د دې حملې پړه د اسلامي دولت ډلې یا داعش خراسان څانګې منلې وه.

ښاغلي ټرمپ د دې وینا په ترڅ کې امریکا ته د غیرقانوني کډوالو د مخنیوي له هڅو نیولې، د چین، کاناډا، مکسیکو او نورو هېوادونو پر وارداتو د تعرفې تر لوړولو پورې د امریکا د بېلابېلو کورنیو او نړیوالو مسایلو په اړه خبرې وکړې.

د طالبانو امنیتي چارواکي په تخار ولایت کې د څه باندې ۶ ټنه تریاکو د کشف او ضبط خبر ورکوي.

د فرانسپرس خبري آژانس د راپور له مخې د تخار د امنیه قوماندانۍ ویاند محمد اکبر حقاني ویلي دي چې د طالبانو د ځانګړو عملیاتو په ترڅ کې ۶۲۹۹ کیلوګرامه تریاک ضبط شوي دي.

د کورنیو چارو وزارت ویاند عبدالمتین قانع پر خپله ایکس پاڼه لیکلي چې دا تریاک د ګاز په یوه لوی ټانکر کې ځای پرځای شوی وو، او په تړاو یې دوه مشکوک کسان نیول شوي دي.

پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته دا لومړی ځل دی چې دومره ډېر تریاک په یوځل عملیاتو کې نیول کېږي.

افغانستان پخوا په نړۍ کې د مخدرو موادو لوی تولیدوونکی هېواد و. د کورنیوچارو وزارت ویاند ښاغلي قانع ویلي دي چې د دوی حکومت غواړي د کوکنارو کښت صفر ته راکښته کړي.

د جرمني د بهرنیوچارو وزیرې انالینا بایربوک په افغانستان کې پر نجونو او ښځو د محدودیتونو د لګولو له کبله طالبان وغندل.

مېرمن بایربوک پرون (د کب ۱۴مه) په برلین کې د څرګندونو پرمهال وویل چې طالبانو عملا د افغانستان نیمايي وګړو ته عمومي زندان جوړ کړی دی. هغې خبرداری ورکړ چې د طالبانو دا کار به خامخا عواقب ولري.

د جرمني د بهرنیوچارو وزیرې دا څرګندونې د افغان فعالانو په ګډون په جوړ شوي کنفرانس کې وکړې. په دې کنفرانس کې غوښتنه وشوه چې باید له طالبانو سره د ملګروملتونو له سیداو CEDAW کنوانسیون څخه د سرغړونو له کبله حساب کتاب وشي.

سیډاو یا د ښځو په وړاندې د هرراز تبعیض د له منځه وړلو کنوانسیون- د م. م له تایید وروسته له ۱۹۷۹ کال راهیسې نافذ دی. افغانستان په ۲۰۰۳ کال کې له دې کنوانسیون سره یوځای شو خو طالبان وايي، دوی هغو کنوانسیونونو ته ژمن نه دي چې پخوانیو حکومتونو لاسلیک کړي دي.

د افغانستان یوشمېر مدني او حقوقي فعالانو په برلین کې د جرمني له چارواکو سره پرون تر غونډې وروسته ویلي اوس تر هر وخته زیات افغانستان کې " د عدالت او حساب ورکونې" وخت دی.

د افغانستان د شاوخوا پنځوس مدني او بشري بنسټونو استازیو د جرمني د بهرنیو چارو وزارت په کوربه توب دغې غونډه کې ویلي، د افغانستان اوسني واکمنان باید د سیډاو (CEDAW) کنوانسیون د نقض له کبله ځواب ویونکي وګڼل شي.

دغو بنسټونو پرون سه شنبه ترغونډې وروسته په یوه ګډه خبرپاڼه کې ویلي چې طالبانو له بیا واکمنۍ وروسته د ښځو او نجونو په وړاندې ۱۳۸ فرمانونه او اقدامات کړي چې دوی له تبعیضه ډک بللي دي.

دوی په خپله اعلامیه کې ویلي چې د عدالت غوښتنې له غږه یې باید نړیوال په ځانګړې توګه د سیډاو کنوانسیون د رهبرۍ غړي ملاتړ وکړي.

سیډاو یا د ښځو په وړاندې د هر ډول تبعیض د لمنځه وړلو کنوانسیون د ملګرو ملتونو له تایید وروسته له ۱۹۸۱ کال راهیسې نافذ دی.

افغانستان په ۲۰۰۳ کال کې دغه کنوانسیون سره یوځای شو.

طالبانو بیا ویلي، دوی هغو ټولو کنوانسیونونو ته ژمن نه دي چې پخوانیو حکومتونو لاسلیک کړي دي.

بلوڅ بیلتونپالو د هغې ځان وژونکې حملې مسوولیت منلی دی چې د بلوچستان ایالت په کلات سیمه کې یې یو سرتېری وواژه. په دې حمله کې چې د یوې ښځې په وسیله ترسره شوه، د ملېشه ځواکونو د موټرو کاروان په نښه شو.

د بلوڅانو د آزادۍ د پوځ په نوم ډلې نن په یوه بیان کې وویل چې دا عملیات یې په بریالیتوب سره ترسره کړل. په بیان کې دا یادونه نه ده شوې چې برید ښځې کړی و، که نارینه خو د یوه سیمه ایز چارواکي پرون وویل چې د ملېشه ځواک د موټرو پر کاروان د یوې ښځې په وسیله په ځانمرګي برید کې یو سرتېری ووژل شو او څلور نور ټپیان شول.

بلوڅ بیلتونپال له څو کلونو راهیسې د غني طبیعي زیرمو د لرونکي خو بېوزلي د بلوچستان د آزادولو لپاره جګړې کوي او په دې ترڅ کې د انرژۍ تاسیسات، په تېره هغه پروژې چې چینایانو پانګونې پکې کړې دي په نښه کوي.

ډنمارک د افغانستان د مرستې صندوق ته نژدې ۷ میلیون ډالره بسپنه ورکړې ده.

د افغانستان د مرستې صندوق چې په افغانستان کې د اساسي بشري اړتیاوو لپاره د ملګروملتونو پروژې تمویلوي نن پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې خبر ورکړ چې ډنمارک له دې صندوق سره د۶،۹ میلیون ډالرو انډول د ۵۰ میلیون ډنمارکي کرون مرسته کړې ده.

په بیان کې له بېځایه شویو افغانانو، په تېره له ښځو او نجونو سره د ډنمارک د مرستو ستاینه شوې.

د ملګروملتونو د سیاسي او سوله ایزو چارو برخې پر خپله ایکس پاڼه په یوه بیان کې لیکلي، دا غونډه د مارچ په لسمه د ډنمارک په نوښت، چې د امنیت شورا نوبتي مشري کوي جوړېږي او په افغانستان کې د ملګروملتونو د مرستندوی ماموریت یا یوناما مشره روزا اوتونبایووا به هم پکې حاضره وي.

د دې غونډې د اجنډا په اړه معلومات نه دي ورکړل شوي خو بشري حقونه او په تېره د نجونو او ښځو پر تعلیم او کار بندیزونه او همداراز د خلکو اقتصادي ستونزې هغه مسایل دي چې په تېرو څه کم څلورو کلونو کې د افغانستان په اړه د امنیت شورا د بحثونو اجنډاګانې جوړوي.

په همدې حال کې د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي دي چې یوناما د افغانستان په اړه منفي تبلیغ کوي. باختر خبري آژانس چې طالبان یې اداره کوي د ښاغلي مجاهد له قوله لیکي چې نوموړی وايي، یوناما په خپلو راپورونو کې حقایق نه وړاندې کوي او کوچني موضوعات لویوي.

د راپورونو له مخې په تورخم کې د طالبانو او پاکستاني پوځیانو ترمنځ تېره شپه بیا نښتې شوي.

سیمه ایزو سرچینو نن آزادۍ راډیو ته وویل چې جګړه اوس بنده ده خو وضعیت لاهم کړکېچن دی او د سیمې اوسېدونکي وېرېږي چې جګړه بیا پیل نه شي.

د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت له دې مخکې تایید کړې وه چې د یکشنبې په ماخستن د پیل شویو نښتو پرمهال د دوی یو سرتېری وژل شوی او دوه نور ټپیان دي. له بلې خوا د آزادۍ راډیو مشال څانګې د سرچینو له قوله راپور ورکړی چې په پرونیو جګړو کې درې پاکستاني سرتېري ټپیان شوي وو.

په عین حال کې د راپورونو له مخې د تورخم دروازه تراوسه هم د خلکو او موټرو پرمخ بنده ده او دواړو غاړو ته یې لسګونه لارۍ بندې پاتې دي.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق (یونیسف) خبرداری ورکړی چې د افغانستان په ځینو برخو کې د خوړو ناامني ښځې او ماشومان ګواښي.

په یوه نوي راپور کې چې د یکشنبې په ورځ، د مارچ په ۱۲مه خپور شو، یونیسف وویل چې ۱۴.۸ میلیونه خلک، چې د هیواد د نفوس له دریمې برخې څخه ډیر دي، به د ۲۰۲۵ کال تر مارچ پورې د خوړو له سخت کمښت سره مخ شي.

یونیسف دا هم یادونه وکړه چې د اوږدې مودې د خوړو د نه خوندیتوب، د اوبو کمښت، ناکافي حفظ الصحې او روغتیایی خدماتو ته محدود لاسرسي اغیزې د ماشومانو او امیندوارو میرمنو ترمنځ د شدیدې خوارځواکۍ کچه لوړه کړې ده.

دا په داسې حال کې ده چې د هغو سیمو شمیر چې د څلورمې کچې خوارځواکۍ په توګه طبقه بندي شوي دي نږدې درې چنده زیات شوی، چې په ۲۰۲۴ کې له ۱۹ سیمو څخه په ۲۰۲۵ کې ۵۶ سیمو ته لوړ شوی دی.

د دې سازمان د شمېرو له مخې، په ۲۰۲۵ کال کې به په ټولیزه توګه ۷.۸ میلیونه ښځې او ماشومان چې له پنځو کلونو کم عمر لري د تغذیې مرستې ته اړتیا ولري، چې له دې ډلې به ۳.۵ میلیونه ماشومان په شدیده خوارځواکۍ اخته وي او ۱.۱ میلیونه ښځې به درملنې ته اړتیا ولري.

د طالبانو د حکومت د کورنیوچارو وزارت وايي، په تورخم کې له پاکستاني ځواکونو سره په جګړه یو طالب وسله وال وژل شوی دی.

دواړو خواوو تایید کړکې ده چې تېره شپه د دوی ترمنځ نښته وشوه. په ننګرهار کې د طالبانو یوې سرچینې ازادي راډیو ته وویل چې جګړه لومړی پاکستاني لورې پر دوی ډزې وکړې.

د پاکستان د ملیشه ځواک یوه چارواکي د ازادي راډيو مشال څانګې ته وویل چې په جګړه کې د دوی خواته د ملېشه ځواک درې سرتیري او یو عام کس ټپي شوي دي. دې چارواکي تور ولګاوه چې جګړه د طالبانو پيل کړه.

د راپورونه له مخې جګړه اوس مهال درېدلې خو د تورخم لاره بنده ده. دا لاره د فبرورۍ له ۲۱ نیټې راهیسې بنده ده او په دې اړه د دواړو لورو خبرې بې نتیجې پا ته رسېدلي دي.