نن پر امریکا د ۲۰۰۱م کال د سپټمبر د یوولسمي تروریستي بریدونو ۲۳مه کلیزه د یو لړ مراسمو په ترڅ کې نمانځل کېږي.

په هغو مراسمو کې چې نن سهار په نیویارک کې د سوداګرۍ د نړېدلو دوو لوړپوړو ودانیو په ځای کې جوړشوي وو، د امریکا ولسمشر جوبایډن او مرستیالې یې کاملا هاریس او نورو چارواکو او مشرانو د هغې له ډلې، د ولسمشرۍ د انتخاباتو لپاره د جمهوريپالو کاندید پخواني ولسمشر ډونالډ ټرمپ هم ګډون کړی و.

د القاعده له‌خوا په دغه تروریستي برید کې نږدې درې زره کسان وژل شوي وو.

له دغه برید وروسته متحده‌ایالتونو د القاعده د هغه مهال د مشر اسامه بن لادن د وژلو او د دې شبکې د ځپلو لپاره د تروریزم پر وړاندې نړیواله جګړه پیل کړې چې افغانستان یې په اصلي محور کې و.

ټرمپ او په انتخاباتو کې د هغه مرستیال کاندید جمز وینس سهارشاوخوا اته بجې په نیویارک کې د مراسمو ځای ته رسېدلي وو او جوبایډن او کاملا هاریس هم نیم ساعته وروسته هلته ورسېدل.

د اسوشېټېډپرېس خبري آژانس د راپور له مخې، بایډن او ټرمپ یوبل ته لاس ورکړ او د نیویارک پخواني ښاروال مایکل بلومبرګ هم دې ته زمینه برابره کړه چې هاریس او ټرمپ هم یوبل ته لاس سره ورکړي.

دوی دواړو بېګا د لومړي ځل لپاره په تلوېزیوني مناظره کې ګډون وکړ او پر یوبل یې سختې نیوکې وکړې.

امریکایي چارواکي وایي چې له دغه تروریستي برید وروسته د ترهګرۍ پر وړاندې جګړه کې یې د القاعده شبکې د مشرانو، اسامه بن لادن او ایمن الظواهري په ګډون د دې شبکې مهم غړي وژلي او هغه نوره د دې وړتیا نه لري چې پر امریکا هغه مهال ته ورته بل برید ترسره کړي، خو د ملګرو ملتونو امنیت شورا د تېرې فبرورۍ میاشتې په وروستیو کې وویل، القاعده شبکې په افغانستان د روزنې اته مرکزونه جوړ کړي او د دې شبکې جګپوړي چارواکي لا هم په‌ دې هېواد کې حضور لري.

وروسته له هغې چې د اسراییل پوځ ومنله چې په لوېدیځه غاړه کې د پوځیانو په ډزو کې ښایي یوه امریکایۍ فعاله وژل شوې وي، امریکایي جګپوړو چارواکو پرون سه‌شنبې له اسراییل وغوښتل چې په لوېدیځه غاړه کې پر خپلو عملیاتو کې بدلون راوړي.

د امریکا ولسمشر جوبایډن وویل، ده ګومان کاوه چې د آیسینورایزګي ایګي وژل یوه پېښه وه، خو د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن او د دفاع وزیر لویډ اسټن هغه بې دلیله او د نه توجیه وړ پېښه یاده کړه.

خو بایډن خبریالانو ته وویل، داسې ښکاري چې دغه وژنه تصادفي وه او زیاته یې کړه، چې هغه د پېښې په ځای کې یو دم پیدا شوه او په نښه شوه، خو نوموړي په‌دې اړه نور جزیات ورنه‌کړل.

د فرانس پرس خبري اژانس د راپور له‌مخې بلېنکن له لندن څخه د کتنې پر مهال خبریالانو ته وویل، د دې پېښې په اړه د څېړنې او عیني شاهدانو څرګندونو دا واضح کړې چې هغه بې دلیله او په غیر موجه توګه وژل شوې او زیاته یې کړه چې هیڅوک باید په اعتراض کې د ګډون په خاطر ونه وژل شي.

۲۶ کلنه ایګي چې د ترکیې تابعیت يې هم درلود، د تېرې اوونۍ په پای کې په لوېدیځه غاړه کې یهودي مېشت ځایونو په وړاندې چې د نړیوال قانون له‌مخې غیرقانوني دي، په یوه لاریون کې د اسراییلي ځواکونو په ډزو ووژل شوه.

د عراق امنیتي چارواکي وايي، تېر ماښام د بغداد هوايي ډګر ته نژدې هغه سیمه په یوه چاودنه کې په نښه شوې ده، چې د امریکايي ځواکونو پوځي اډه په‌کې ده.

دا پېښه عراق ته د ایران د ولسمشر مسعود پزشکیان د سفر په درشل کې شوې ده.

د عراق د امنیتي ځواکونو رسنیز دفتر په یوه بیان کې ویلي دي، دا چاودنه د شپې په شاوخوا ۱۱ بجو د هوايي ډګر په هغه ساحه کې واورېدل شوه، چې د امریکا په مشرۍ د نړیوال ايتلاف سلاکاران کار ترې اخلي.

بیان زیاتوي چې عراقي امنیتي ځواکونو ونه‌شو کړای د دې چاودنې څرنګوالی معلوم کړي او هيڅ یوې ډلې يې هم مسوولیت نه‌دی منلی.

د دې چاودنې د تلفاتو په اړه سمدستي معلومات نه‌شته او امریکايي چارواکو هم تبصره پرې نه‌ده کړې.

په عراق کې د ایران پلوي وسله‌والو له تېرو ۱۱ میاشتو راهیسې بیا بیا د امریکايي ځواکونو پر اډو حملې کړې دي.

د امریکا د ولسمشرۍ د انتخاباتو کاندیدانو د ولسمشر مرستیالې کامالاهریس او مخکېني ولسمشر ډونالډټرمپ په یوه ټلوېزیوني مناظره کې برخه واخیسته او د یو بل پر پالیسیو یې سختې نیوکې وکړې.

په‌دې مناظره کې چې د اې‌بي‌سي شبکې له‌خوا په مستقیم ډول خپره شوه، له افغانستان د امریکايي ځواکونو د وتلو پر مهال له ګډ وډۍ نیولې تر غیرقانوني کډوالو، بهرنۍ پالیسۍ او روغتیايي تدابیرو پورې د بېلابېلو مسایلو په اړه د چلوونکو پوښتنو ته ځوابونه وویل.

د امریکايي ځواکونو د وتلو پر مهال د ګډ وډۍ په مسئله کې دواړو کاندیدانو یو بل د طالبانو له واکمنولو سره په مرسته تورن کړل.

۵۹ کلنه هریس چې مدافع وکیله پاتې شوې، بیا بیا پر جمهوریپال کاندید نیوکې کولې او ۷۸ کلن ټرمپ که څه هم په پخوانیو ویناوو کې د هریس پر جنسیت او پوستکي شخصي حملې کړې وې، په‌دې مناظره کې هغه انتقادونه ونه‌کړل.

په همدې حال کې د هریس کمپاین اعلان کړی چې دا له ټرمپ سره په راروانه اکتوبر میاشت کې یوه بله مناظره هم غواړي.

د ټرمپ کمپاین تر اوسه په‌دې اړه څه نه‌دي ویلي.

ولسمشر جوبایډن وايي، متحده‌‌ایالات هڅه کوي، د اوکراین له‌خوا د روسیې پر ضد په روانه جګړه کې د اوږده واټن ویشتونکو وسلو پر کارولو بندیز پای ته ورسوي.

ښاغلي بایډن پرون د دې پوښتنې په ځواب کې چې ایا متحده‌ایالات به دا بدلون ومني که نه، په ځواب کې وویل چې د ده حکومت دا هڅې پیل کړې دي.

متحده‌ایالات له‌دې مخکې په‌دې برخه کې چې اوکراین ته په روسیه کې دننه په امریکايي وسلو د حملو اجازه ورکړي که نه، زړه نازړه و، ځکه دا اندېښنې وې چې جګړه به لا پراخه شي.

د اوکراین ولسمشر ولودیمیر زیلینسکي تېره اوونۍ له لوېدیځو هېوادونو وغوښتل چې دا بندیز پای ته ورسوي.

هغه په جرمني کې په یوه غونډه کې د لوېدیځو هېوادو دفاعي چارواکو ته وویل، دوی باید د روسي ځواکونو پر ضد په مبارزه کې د اوکراین وړتیاوې محدودې نه‌کړي.

په غونډه کې د امریکا دفاع وزیر لویډاوسټین وویل، د دې بندیز لیرې کېدل به د جګړې لوری بدل نه‌کړي.

په پاکستان کې پر اعتراضونو د لګولو شویو محدودیتونو د نوي قانون له‌مخې پرون سه‌شنبې د پاکستان په پارلمان کې د دې هېواد د پخواني زنداني صدراعظم عمران خان د تحریک انصاف ګوند د نهو غړیو په ګډون د هغه له ۳۰ زیات ملاتړي لا هم په توقیف کې وو.

دا وروسته له هغې چې د پاکستان په ملي شورا کې د تحریک انصاف ګوند غړو د یک‌شنبې په ورځ په پلازمېنه اسلام‌اباد کې پراخ لاریون وکړ.

د فرانس پرس خبري اژانس د راپور له‌مخې د تحریک انصاف د ګوند دغه غړي پرون سه‌شنبې په اسلام‌اباد کې د تروریزم ضد محکمې ته حاضر شول او قاضي د اتو ورځو لپاره په توقیف کې د هغوی د پاتې کېدو حکم ورکړ.

دوی تورن شوي چې د ۲۰۲۴ کال د سوله‌ییزو غونډو او د عامه نظم له قانون څخه یې سرغړونه کړې ده.

دغه قانون تېره اوونۍ تصویب شوی دی.

تحریک انصاف د تېر کال په اګست میاشت کې د عمران خان له زنداني کېدو وروسته له سختو ځپونکو اقداماتو سره مخامخ شوی دی.

عمران خان پر ده لګېدلي تورونه سیاسي بللي او رد کړي یې دي.

د ملګروملتونو د کارپوهانو یوې ډلې هم روانه میاشت وموندله چې د هغه توقیف قانوني اساس نه‌لري او د دوی په خبره هدف یې دا دی چې نوموړی له سیاسي ډګر څخه لیرې وساتي.

د امریکا د استازیو جرګې مشر مایک جانسن پرون سه‌شنبې هغو دیارلسو امریکایي سرتېرو ته د کانګرس تر ټولو لوړ مډال ورکړ، چې د ۲۰۲۱ کال د اګسټ میاشتې په وروستو کې د کابل له هوایي ډګر څخه د خلکو د ایستلو د بهیر په مهال په یوه ځانوژونکي برید کې ووژل شول.

دواړو ډیموکراټانو او جمهوریپالو د هغه قانون ملاتړ کړی و، چې له وژل کېدو وروسته د دغو ۱۳ امریکایي سرتېرو د قربانیو درناوی کوي.

په‌دې مناسبت په جوړو شویو مراسمو کې د دواړو ګوندونو مشرانو او غړیو ویناوې وکړې.

مایک جانسن له مراسمو څو دقیقې مخکې په یوه خبري غونډه کې وویل، دغو پوځیانو له افغانستان څخه د اوسنۍ ادارې د وتلو په ګډوډۍ کې خپل ژوند له لاسه ورکړ.

د سنا جرګې مشر چک شومیر وویل، قانون جوړونکي د دې لپاره راټول شوي چې دا مسئله یقیني کړي چې زموږ د ټولو پوځیانو قربانۍ بې‌ځایه نه‌دي.

د اګست په ٢۶مه د کابل هوايي ډګر یوې دروازې ته څېرمه ځانمرګی برید کې چې مسوولیت یې د اسلامي دولت ډلې د خراسان څانګې اخیستی و، د دغو امريکايانو ترڅنګ شاوخوا ۱۷۰ افغانانان چې زیاتره یې ملکي کسان و، ووژل شول.

د پاکستان په پارلمان کې د پخواني صدراعظم عمران خان په مشرۍ د تحریک انصاف ګوند ۵ غړي نن (د وږي ۲۰مه) د تروریزم ضد محکمې ته حاضر شول.

د ازادي راډیو د مشال څانګې د راپور له‌مخې د پارلمان غړی شعیب شاهین د پولیسو له شکایت وروسته پر چارواکو د برید، وسله‌وال لاریون او غیرقانوني غونډې د تورونو په قضیه کې په محکمه کې را څرګند شو.

ویل کېږي چې څلور نور وکیلان هم نن محکمې ته وړاندې کړل شوي دي.

دا په‌داسې حال کې ده چې د پاکستان په ملي شورا کې د تحریک انصاف ګوند غړو د یک‌شنبې په ورځ په پلازمېنه اسلام‌اباد کې پراخ لاریون وکړ.

تحریک انصاف د تېرکال په اګست میاشت کې د عمران خان له زنداني کېدو وروسته له سختو ځپونکو اقداماتو سره مخامخ شوی دی.

عمران پر ده لګېدلي تورونه سیاسي بللي او رد کړي یې دي.

نوموړی وايي، سیالان یې غواړي چې دی د سیاست له ډګره لیرې وساتي.

امریکا او اروپايي متحدان یې پر ایران تور لګوي، چې روسیې ته بالستیک توغندي ورکوي.

دوی دا خطرناک کار بللی او ویلي یې دي، چې تهران مسکو ته د لنډ واټن ویشتونکو توغندیو په ورکولو سره د اروپا امنیت ګواښي.

د امریکا د بهرنیوچارو وزیر انتوني بلېنکن نن په لندن کې له خپل بريتانوي سیال دیوید لامي سره په ګډه خبري غونډه کې رسماً تهران تورن کړ او ویې ویل، امریکا به پر ایران نوي بندیزونه ولګوي.

بلېنکن پر مسکو هم تور ولګاوه، چې تهران ته د اټومي انرژۍ په ګډون هغه ټکنالوژي صادروي چې اړتیا ورته لري.

د بلېنکن په وینا ایراني بالستیک توغندي به روسیې ته دا ځواک ورکړي، چې په اوکراین کې د جګړې له لومړۍ کرښې وړاندې نورې سیمې په نښه کړي.

په عین حال کې ټاکل شوې ده، چې بلېنکن او لامي به سبا په ګډه اوکراین ته ولاړ شي او هلته به له ولسمشر ولودیمیر زیلینسکي او نورو چارواکو سره په لیدنو کتنو کې د اوکراین د دفاعي وړتیا پر پیاوړتیا خبرې وکړي.

اوکرایني چارواکو نن وویل چې روسیې نن پر پلازمېنه کییف د بې پیلوټه الوتکو او توغندیو پراخه حمله وکړه او د دې هېواد د شمال ختیځ او نورو سیمو مهم تاسیسات یې په نښه کړل.

په عین حال کې روسي چارواکو ویلي چې تېره شپه د اوکراین له‌خوا د بې پیلوټه الوتکو په حملو کې مسکو ته نژدې یوه مېرمن وژل شوې او د مسکو په درېیو هوايي ډګرونو کې الوتنې وځنډېدې.

د مسکو د یوې اړوندې سیمې مسوول اندرې اوروبویوف وویل، د اوکراین بې پیلوټه الوتکه پر یوه څوپوړیزه ودانۍ ولګېده.

نوموړي زیاته کړه چې له پېښې وروسته د سیمې ګڼ اوسېدونکي امن ځایونو ته ولېږدول شول.