د کاناډا صدراعظم جسټن ټروډو په افغانستان کې پر ښځو د طالبانو نوي بندیزونه غندلي دي.

ټروډو د پنج‌شنبې په ورځ پر خپله ایکس‌پاڼه (پخواني ټویټر) لیکلي چې: "د طالبانو وروستی حکم وحشتناک دی."

هغه زیاته کړې، چې په عام محضر کې د یو بل د غږ له اورېدو د افغان ښځو او نجونو منع کول له ټولنې څخه د هغوی د حذف کولو یوه قصدي هڅه ده.

د طالبانو د امر بالمعروف او نهي عن‌المنکر وزارت سرپرست خالد حنفي په‌دې وروستیو کې ویلي چې، د بالغو ښځو لپاره د نورو بالغو ښځو د غږ اورېدل حرام دي.

حنفي وايي، بالغې ښځې حق نه‌لري چې د نورو بالغو ښځو په مخ کې حتی الحمدلله او سبحان الله ووايي.

د کاناډا د صدراعظم تر دغو څرګندونو مخکې، د ښځو د حقونو نورو فعالانو او د بشري حقونو سازمانونو هم د طالبانو پر وروستیو محدودیتونو غبرګون ښودلی و.

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګروملتونو ځانګړی راپورورکوونکی ریچارډ بېنیټ به د جمعې په ورځ د ملګروملتونو عمومي غونډې ته په افغانستان کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه خپل نوی راپور وړاندې کړي.

بېنیټ د دوشنبې ناوخته پر خپله ایکس‌پاڼه (پخواني ټویټر) لیکلي چې راپور یې، په افغانستان کې د بشري حقونو ناوړه وضعیت په ځانګړې توګه د ښځو، ماشومانو او اقلیتونو حقونه بیانوي.

د راپور په یوه برخه کې د طالبانو په زندانونو کې د ښځو د شکنجې او جنسي ځورونې د پېښو یادونه هم شوې ده.

په راپور کې دا هم ویل شوي چې، طالبان له شپږم ټولګي پورته د نجونو پرمخ د ښوونځیو او د پوهنتونونو د دروازو د پرانستلو نیت نه‌‌لري.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد د چهارشنبې په ورځ له یوه خصوصي ټلوېزیون سره خبرو کې د افغانستان لپاره د ملګروملتونو راپور ورکوونکی ریچارډ بېنیټ یو "عقده‌‌يي شخص" یاد کړی او وايي دغه راپور یې هم د همدې عقدې له‌مخې برابر کړی دی.

طالبانو په زمري/ اسد میاشت کې ریچارډ بېنیټ د دې ډلې پر ضد د منفي تبلیغاتو په خپرولو تورن کړ او افغانستان ته یې د هغه پر سفر بندیز ولګاوه.

بېنیټ وویل، د طالبانو له دغه بندیز سره-سره په افغانستان کې د بشري حقونو د سرغړونو مستند کولو ته دوام ورکوي.

د طالبانو د حکومت یوه پلټونکي پلاوي موندلې چې د ایران په کلګان دره کې څه موده وړاندې پر افغان کډوالو د ډزو او چاودنې پېښه واقعیت لري.

دغه پلاوي چې مشري یې د طالبانو د کورنیو چارو وزارت امنیتي مرستیال ملا محمد ابراهیم صدر کوي ویلي، دوی له دغې پېښې ۲ مړي او ۳۴ ټپيان افغانستان ته انتقال کړي دي.

د پلاوي د موندنو په خبرپاڼه کې چې د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند حمدالله فطرت نن پنجشنبه خپره کړې، راغلي چې څېړنې يې لا بشپړې نه دي او له کوم کره شمېر پرته یې ویلي، یو شمېر نور قربانیان ایران او پاکستان کې پاتې دي چې پلاوی یې د موندلو لټه کوي.

د لومړي ځل لپاره د حال‌وش په نوم د ایران د بشري حقونو یوه بنسټ د تېرې تلې میاشتې په ۲۳مه راپور ورکړ چې ایراني پوله ساتو ځواکونو د ایران او پاکستان ترمنځ کلګان دره کې پر افغان کډوالو ډزې کړې دي.

هغه مهال دغه بنسټ د پېښې د څو عیني شاهدانو په حواله وویل چې پیښه کې ګڼ شمېر کډوال وژل شوي، خو لوړپوړو ایراني چارواکو بیا د ډزو پېښه رد کړې وه.

د بخښنې نړیوال سازمان وایي، د افغانستان واکمنان باید سملاسي ټول هغه فرمانونه بېرته لغوه کړي چې له مخې یې د ښځو او نجونو بشري حقونه تر پښو لاندې شوې دي.

دغه سازمان د چهارشنبې په ورځ ناوخته پر خپله ایکس‌پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي، افغانستان کې د ښځو او نجونو پر حقونو سخت بریدونه شوي چې په وینا یې د ښځو د ژوند ټولې برخې یې متاثره کړې دي.

دوی دغه اندېښنه داسې مهال ښيي چې د طالبانو د امرباالمعروف او نهی عن‌المنکر په قانون کې چې تېره اګست میاشت کې توشیح او رسمي جریده کې خپور شو، د ښځو غږ عورت بلل شوی دی.

د امر باالمعروف او نهی عن‌المنکر وزیر خالد حنفي تازه ویلي، کله چې یوه بالغه ښځه لمونځ ادا کوي او یوه بله بالغه ښځه یې له مخې تېرېري، دا لمونځ کوونکي ښځه اجازه نه لري چې "الحمدلله" او "سبحان الله" ووایي.

پر دې سربېره، افغانستان کې تر شپږم ټولګي پورته د نجونو پر تعلیم هم بندیز لګول شوی او ښځې په اکثرو ادارو کې له کار کولو منع شوي دي.

د ملګرو ملتونو په ګډون بېلابېلو نړیوالو ادارو تر دې وړاندې له طالبانو غوښتي چې د ښځو حقونه اعاده کړي، خو طالبان بیا وایي، ښځو ته یې په اسلامي چوکاټ کې حقونه ورکړي دي.

له مجازاتو د ژورنالیستانو د قاتلانو د خوندیتوب په تازه شاخص کې افغانستان کې تر جنوبي سوډان وروسته شپږم راغلی دی.

د ژورنالیستانو د خوندیتوب کمېټه یا "سي‌پي‌جی" CPJ د شاخص په سر کې اول او دویم د هیتي او اسراییل نومونه راغلي چې د ژورنالیستانو وژنې په کې کېږي، خو قاتلان یې له مجازاتو خوندي دي.

دا کمېټه وايي په تېره یوه لسیزه کې په افغانستان کې ۱۸ ژورنالیستان وژل شوي دي.

دغې کمېټې په نړۍ کې د ژورنالیستانو له وژنکو د معافیت په باب په یوه شاخص کې ویلي، په افغانستان کې د ۱۳ دغو وژنو مسوولیت داعش ډلې منلی دی.

د راپور له مخې، زیاتې وژنې په ۲۰۱۸م کال کې شوې دي، په ځانګړي ډول د ۲۰۱۸م کال د مې پر لومړۍ نېټه په کابل کې د دوو ځانمرګي بریدونو له کبله ۲۵ کسان ووژل شول چې ۹ تنه یې ژورنالیستان وو او په هغوی کې د ازادۍ رادیو درې خبریالان؛ سباوون کاکړ، عبادالله حنانزی او فرشته محرم درانۍ شامل وو.

د هغو غبرګو ځانمرګو بریدونو مسوولیت د اسلامي دولت ډلې یا داعش منلی و.

د نوبل د سولې جایزې ګټونکې ملاله یوسفزۍ وايي، له نورو فعالانو سره یوځای یې د بریتانیا د پارلمان له غړو او وزیرانو غوښتنه وکړه، هغه څه په رسمیت وپېژني چې د طالبانو د رژیم له‌خوا جنسیتي اپارټایډ یا تبعیض ګڼل کېږي.

ملالې پرون پر خپله ایکسپاڼه لیکلي: "موږ باید د افغان نجونو او ښځو پر وړاندې د جنایتونو له کبله له طالبانو سره حساب- کتاب وکړو."

هغې زیاته کړې چې تمه لري د پارلمان غړي او حکومت د کوټلو اقداماتو له لارې دا موضوع تعقیب کړي.

د طالبانو پر حکومت انتقادونه کېږي چې د نجونو او ښځو پر وړاندې یې له تبعیض ډکه پالیسي خپله کړې او لا هم دوام لري.

نجونې لا هم تر شپږم ټولګي پورته نور تعلیم نه شي کولی او د دوی پر وړاندې یې د پوهنتونونو دروازې هم تړلې دي.

ښځې او نجونې نه‌شي کولی په ملي او نړیوالو غیردولتي موسسو او اکثرو دولتي ادارو کې کار وکړي.

د سولې او ازادۍ لپاره د ښځو غورځنګ د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینېټ د تازه راپور هرکلی وکړ.

د بینېټ په دغه راپور کې چې تېره دوشنبه خپور شو، د ځینو باوري سرچینو په حواله د طالبانو په زندانونو کې پر ښځو د جنسي ځورونې او تېریو خبره هم شوې ده.

د سولې او ازادۍ لپاره د ښځو غورځنګ وايي، دغه راپور هغه جنایتونه بربنډوي چې نه یوازې له نړیوالو قوانینو بلکې له اسلامي، انساني او اخلاقي اصولو هم سرغړونې ښيي.

د افغان ښځو دغه غورځنګ له ځینو نړیوالو بنسټونو غوښتنه کړې چې له طالبانو سره د دغو سرغړونو د دوام له کبله حساب کتاب وکړي.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو راپور ورکوونکی ریچارډ بینېټ یو "عقده‌یي شخص" یاد کړی او وايي دغه راپور یې هم د همدې عقدې له مخې برابر کړی دی.

د آذربایجان په پلازمېنه باکو کې د افغانستان یو وګړی په ۱۰ کاله بند محکوم شوی دی.

د دې هېواد د رسنیو د راپورونو له مخې، د باکو د لویو جرمونو محکمې د یوه افغان په اړه چې نوم یې فوزان موسی خان ښودل شوی، نن چهارشنبې خپله فیصله اعلان کړه.

د آذربایجان د ملي امنیت ادارې په خپله ویبپاڼه کې په یوه خپره شوې ویډیو کې ویلي چې موسی خان شاوخوا یو کال مخکې په باکو کې د یوې تروریستي حملې د پلانولو په تور د دې هېواد د امنیتي ځواکونو له‌خوا نیول شوی و.

ویل شوي چې نوموړی وروسته له هغې ونیول شو چې له یو شمېر کسانو سره چې هویت یې نه‌دی په ډاګه شوی، د وسلې د ترلاسه کولو لپاره اړیکې ټینګې کړې وې.

د افغانستان کرکټ بورډ د پاکستان او عربي متحده اماراتو پر وړاندې د درې اړخیزو سیالیو او اسیا جام په موخه د ۱۹ کلنو ځوانانو نوې جوړه شوې ملي لوبډله اعلان کړه.

د چهارشنبې په ورځ د اکټوبر په ۳۰مه نېټه کرکټ بورډ په یوه خبر کې ویلي چې د افغانستان ۱۹ کلنه ملي لوبډله به د راتلونکې نومبر میاشتې په نهمه نېټه عربي متحده اماراتو ته سفر وکړي او هلته به له پاکستان او کوربه هېواد سره لوبې ترسره کړي.

په اعلان شوې لوبډله کې محبوب تسکین د ۱۹ کلنې لوبډلې لپاره لوبډلمشر ټاکل شوی دی.

په دې اتلس کسیزه لوبډله کې عزیزخان، فیصل خان، برکت ابراهیمزی، عزت بارکزی، عزیز میاخېل، حمزه علي‌خېل، نظیف امیري، عبدالعزیز، نصرت‌الله نورستانی، خاطر ستانکزی، فهیم ښیوه‌وال، حفیظ ځدراڼ، الله محمد غضنفر او نصیر معروف خېل شامل دي.

دغه راز روح‌الله عرب، وحید ځدراڼ او سلمان خان په احتياطي لوبغاړو کې اخیستل شوي دي.

کرکټ بورډ ویلي چې اعلان شوې لوبډله به پر درې اړخیزو سیالیو سربېره د اسیا جام لپاره هم غوره شوې ده.

د درې اړخیزې لوبلړۍ په تړاو په خبر کې ویل شوي چې دا سیالۍ به د نومبر میاشتې په ۱۳مه نېټه پیل او تر ۲۶مې نېټې به دوام لري.

د ویلو ده چې تر یادې لوبلړۍ وورسته به د اسیا جام سیالۍ د نومبر په ۲۹مه نېټه پیل او د ډسمبر میاشتې تر اتمې نېټې به دوام ولري.

د ایران پولې ته څېرمه نیمروز ولایت کې د ایراني پوله ساتو ځواکونو په ډزو کې د یوه افغان د وژل کېدو او د طالبانو او د ایران د سرحدي ځواکونو ترمنځ د نښتو راپورونه ورکړل شوي دي.

د حال‌وش په نوم د بشري حقونو ډلې چې د ایران سیستان-بلوچستان اړوند پېښو په اړه خبرونه خپروي، نن چهارشنبې پر ایکس‌پاڼه یا پخواني ټویټر ولیکل چې د ایران پوله ساتي ځواکونه وروسته له هغې په صفري نقطه کې د طالبانو له یوې سرحدې پوستې سره په ډزو کې ښکېل شول چې د ایران د هیرمند ولسوالۍ اړوند ساسولي کلي کې دېره ایراني پوله ساتو ځواکونو پر یو شمېر هغو بلوڅانو ډزې وکړې چې پر پوله د تېلو د لېږد کاروبار مخ ته وړي او لږترلږه یو تن په‌کې ووژل شو.

حال‌وش ویلي چې وژل شوی کس د نعیم ریګي په نوم یو۲۶ کلن بلوڅ و.

دغه راز ویل شوي چې د دواړو لورو ترمنځ نښتو څو ساعته دوام وکړ.

خو د نیمروز ولایت د پل ابرېشم په سیمه کې د طالبانو کمیسار مولوي حنظله آزادي راډیو ته په خبرو کې په سیمه کې د دوی او ایراني ځواکونو ترمنځ د نښتو خبره رد کړه، خو یوازې د یوه کس وژل کېدل یې پرته له دې چې د څرنګوالي په اړه یې نور جزییات ورکړي، تایید کړل.

د وژل شوي افغان یوه نژدې خپل چې ځان د نعیم ترورزوی معرفي کوي، ازادي راډیو ته تایید کړه چې هغه تېره شپه داسې مهال د ایراني پوله ساتو ځواکونو په ډزو ووژل شوچې غوښتل یې پر پوله د ایران خواته واوړي.

په خپلواکه توګه د دا ډول پېښو په اړه د راپورونو تاییدل ګران کار دی.

خو د ایران سیستان-بلوچستان اړوند سیمو کې د دا ډول پېښو په اړه اکثراً رسنۍ د حال‌وش پر راپورونو اتکا کوي.