د افغانستان برښنا شرکت چارواکي وایي چې په تېر یوه کال کې یې د ګاونډیو هېوادونو د وارداتي برښنا او د برښنا د تولید د کورنیو شرکتونو د برښنا د پېر له درکه ټول پورونه ورکړي دي.

د باختر آژانس چې طالبان یې اداره کوي د راپور له مخې د دې شرکت ویاند حکمت‌الله میوندي نن سې شنبې په کابل کې د حکومت د رسنیو په مرکز کې چې د دې شرکت چارواکو خپلې لاسته راوړنې له رسنیو سره شریک کولې وویل چې ازبکستان ته څه باندې ۱۰۵ میلیون ډالره، تاجکستان ته څه باندې ۷۱ میلیون ډالره، ترکمنستان ته څه باندې ۶۴ میلیون ډالره، ایران ته څه باندې ۴۸ میلیون ډالره او کورنیو شرکتونو ته هم ۳۶نیم میلیون ډالره ورکړل شوي دي.

د افغانستان برښنا شرکت مسوولانو د افغانستان په یو شمېر سیمو کې د برښنا د تولید د ځینو پروژو د یادونې ترڅنګ دا هم وویل چې له یو شمېر پخوانيو زوراکو او سیاسیونو څخه چې د دغه شرکت پوروړي وو، کابو ۱۸۶ میلیونه افغانۍ راټولې کړي او د پاتي پورونو د راټولولو په هدف یوه طرحه جوړه شوې چې د دوی د مشر له کتنې او تایید وروسته به یې په اړه پرېکړه وشي.

دغه شرکت د برښنا د پېر له درکه د ګاونډیو هېوادونو د ټولو پورونو د پرې کولو خبره داسې مهال کوي چې په تېرو وختونو کې ډېر ځلې لیدل شوي چې د افغانستان لوری په خپل وخت د پورونو په پرې کولو کې پاتې راغلی و.

د پاکستان پوځ نن سې شنبې ادعا وکړه چې په پاکستان کې پر چینایي وګړو وروستۍ ځانوژونکې حمله په افغانستان کې پلان شوې او بریدګر یې هم د افغانستان وګړی و.

د مارچ په ۲۶مه د خیبر پښتونخوا ایالت د شانګلې ولسوالۍ په بشام سیمه کې په یوه ځانمرګي برید کې پنځه چینایي انجینران او د هغوی پاکستانی موټر چلوونکی ووژل شول.

د هغه برید مسوولیت تراوسه کومې ډلې نه‌دی اخیستی.

دغو چینایي انجنیرانو په داسوکې د اوبو بند او برښناکوټ پر جوړولو کارکاوه.

د پاکستان د پوځ ویاند جنرال احمد شریف په اسلام‌آباد کې په یوه خبري کنفرانس کې وویل چې دغه حمله کاملاً په افغانستان کې پلان شوې او هغه موټر چې ور څخه په دغه برید کې کار اخیستل شوی و، هم په هغه هېواد کې چمتو شوی و.

هغه همدارنګه بریدګر هم د افغانستان وګړ وباله او ویې ویل چې د دغه برید په تړاو څلور مشکوک کسان نیول شوي دي.

د طالبانو حکومت د پاکستان د پوځ د دغې ادعا په اړه سمدستي غبرګون نه‌دی ښودلی، خو له دې مخکې یې په پاکستان کې تاوتریخوالی د اسلام‌آباد داخلي مسئله بللې ده.

د طالبانو حکومت دغه راز ویلي چې هیچا ته به اجازه ورنه‌کړي چې د افغانستان له خاورې پر نورو د بریدونو لپاره کار واخلي.

د افغانستان او سریلانکا د کرکټ الف لوبډلو ترمنځ د ۵ یو ورځنیو سیالیو وروستۍ لوبه هم د ۵ وېکټو په توپیر د افغان لوبډلې په بري سره تمامه شوه.

دغه سیالي چې د سې شنبې په ورځ سهار وختي پیل شوې وه، سریلانکا لومړۍ توپوهنه کړې وه او د ټولو لوبغاړو تر سوځېدو وروسته یې ۱۹۷ منډې کړې وې.

په افغان توپ اچونکو کې نویدځدراڼ ۴ او ننګیالي خروټي ۳ لوبغاړي سوځولي وو.

افغان لوبډلې ورکړل شوی هدف د ۵ وېکټو په سوځېدو سره په ۴۵ اور کې پوره کړ.

په دې سیالۍ کې هم ریاض حسن ښه وځلېد چې ده ۷۴ ناسوځېدلې منډې وکړې، دغه راز شاهدالله کمال ۴۷، دروېش رسولي ۳۶ او ننګیالي خروټي ۲۷ منډې وکړې.

دغه لوبلړۍ ۳ـ۲ د سریلانکا الف لوبډلې وګټله او تر دې وروسته به د می میاشتې په ۱۱مه نېټه دواړه لوبډلې یوازېنۍ څلور ورځنۍ سیالي پيلوي.

د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام وايي، که افغانستان کې سلو کسانو ژوند کولای، اووه څلوېښت به یې د بقا لپاره بشري مرستو ته اړ وو.

دغې ادارې نن پر خپله ایکس شبکه لیکلي، خو په افغانستان کې سل کسان نه، بلکې ۴۳ ملیونه وګړي ژوند کوي چې څه باندې یو پر درېیمه برخه یې له لوږې مخامخ دي.

د خوړو نړیوال پروګرام یوه ویاند تېره اوونۍ ازادي راډیو ته ویلي وو، دغه اداره د بودیجې د کمښت له کبله په جون میاشت کې یوازې پنځه لکه کسانو ته چې بېړنیو مرستو ته اړ وي، د مرستې رسولو جوګه ده.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر د یکشنبې د راپور له مخې په افغانستان کې د ۲۳.۷ ملیونه اړو کسانو له ډلې ډېری یې ښځې او ماشومان دي.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ اداره یا اوچا وايي، د تېرې میلادي میاشتې د سېلابونو له کبله په افغانستان کې شاوخوا ۱۰زره جریبه کرنیزه ځمکه زیانمنه شوې ده.

د اوچا ریلییف ویب خپرونې پرون دوشنبه په یوه راپور کې ویلي، د تېرې میاشتې اورښتونه او سېلابونه په تېرو ۴۰ کلونو کې له درېیو سختو هغو څخه دي چې ډېر مالي او ځاني زیانونه یې اړولي دي.

د خپرونې په لیکنه، دغه زیانمنې شوې ځمکې د افغانستان په ختیځ او جنوب ختیځو سیمو کې دي.

په وروستیو کې د افغانستان ګڼ ولایتونه د سختو اورښتونو او سېلابونو شاهدان وو چې د کرنیزو ځمکو د زیانمنولو تر څنګ یې په سلګونو کورونه څه ناڅه یا هم بشپړ ویجاړ کړي او ګڼ څاروي هم مړه کړي دي.

د افغانستان ځینو داخلي رسنیو نن راپور ورکړی چې په فاریاب ولایت کې د یوه فلاینکوچ ډوله موټر د چپه کېدو په پېښه کې لږ تر لږه یو تن مړ او ۱۳ نور ټپیان شوي دي.

د خبر له مخې دغه موټر د فاریاب د مرکز میمنې ښار او المار ولسوالۍ ترمنځ روان و چې نسکور شو.

د دې پېښې علت د موټرچوونکي بې احتیاطي ښوول شوې ده.

د ترافیکي اصولو نه رعایت، د چلوونکو بې احتیاطي او د سړکونو خرابوالي د ډېرو ترافيکي پېښو اصلي علت ګڼل کېږي.

په کابل کې د روسیې سفیر دمیتري ژیرنوف د طالبانو د رییس الوزرا سیاسي مرستیال مولوي عبدالکبیر ته په یوه نړیواله ناسته کې د ګډون بلنه ورکړې ده.

باختر اژانس چې د طالبانو په واک کې دی پرون ناوخته لیکلي چې کبیر ته دغه بلنه د هغه او د روسیې د سفیر د لیدو کتو په پای کې سپارل شوې ده.

روسیې د طالبانو د کابینې له دغه چارواکي غوښتي چې د تاتارستان په کازان کې یوې جوړېدونکې نړیوالې غونډه کې ګډون وکړي.

که څه هم د دغې غونډې اجندا او کره نېټه نه ده یاده شوې، خو کازان د همدې اوونۍ د پنجشنبې په ورځ او بیا د راتلونکې جون میاشتې په نهمه نېټه د سیاسي علومو او نړیوالو اړیکو په اړه د نړیوالو غونډو کوربه دی.

د تېر کال د سپټمبر په وروستیو کې کازان د مسکو فارمټ غونډې کوربه و چې هغه مهال د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سرپرست امیر خان متقي ګډون په کې کړی و.

د طالبانو د حکومت د مالیې وزارت خبر ورکړی چې تېر کال یې ۱۹۷زره ټنه قاچاقي او ممنوعه مواد کشف او ضبط کړي دي.

د دغه وزارت ویاند احمد ولي حقمل په یوه بیان کې ویلي چې د ګمرکاتو ریاست له‌خوا هغه طبي او کرنیز مواد، یوناني دوا، خوراکي توکي او مخدره مواد ضبط شوي چې له ګاونډيو هېوادونو په ناقانونه توګه راقاچاق شوي وو.

د طالبانو تر کنټرول لاندې د ملي سټنډرډ ادارې هم تېره اوونۍ ویلي وو چې د بې کیفیته تېلو شل ټانکره یې بېرته ایران ته مسترد کړي.

په غور ولایت کې زورورو سېلابونو څه باندې زر کورنۍ بې‌ځایه کړي او دا مهال په تش میدان پاتې دي.

د طالبانو د حکومت د کډوالو چارو وزارت نن پر خپله ایکس‌پاڼه یا پخواني ټویټر لیکلي چې دغه سیلابونه وړمه ورځ په مرغاب ولسوالۍ کې راوتلي چې دغې ولسوالۍ ته یې مالي زیانونه هم اړولي دي.

که څه هم د غور په سېلابونو کې د سر د زیان راپور لا نه دی ورکړل شوی، خو د طالبانو د کډوالو چارو وزارت وایي، پېښه او زیانونه یې لا بشپړ نه دي څېړل شوي.

په افغانستان کې د وروستیو څو اوونیو سېلابونو له کبله له سلو ډېر کسان مړه شوي او لسګونه نور ټپیان شوي دي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په شورا کې د افغانستان د پرځېدلي جمهوري نظام استازی وایي، دغې شورا د افغانستان د بشري حقونو ملي راپور تصویب کړ.

دغه راپور د تېرې دوشنبې په ورځ په دغې شورا کې د افغانستان د استازي نصیر احمد اندېشه له خوا وړاندې شو او په کې د افغانستان بشري وضعیت کړکیچن وبلل شو.

اندېشه نن ازادي راډیو ته وویل چې پر راپور سربېره دغې غونډه کې د ۷۰ هېوادونو له‌خوا د افغانستان د بشري وضعیت په اړه ۲۴۳ سپارښتنې مطرح شوې چې دا د ده په ټکو د وضعیت د ناوړه کېدو څرګندونه کوي.

د طالبانو حکومت د بشري حقونو شورا پر تازه اندېښنو او راپور تبصره نه ده کړې، خو وړاندې تر دې یې ورته راپورونه رد کړي دي.

طالبانو واک ته له بیا رسېدو وروسته پر ښځو او نجونو د کار او تعلیم په ګډون یو شمېر نور بندیزونه لګولي چې نړیوال یې اندېښمن کړي دي.