ملګروملتونو یو ځل بیا د طالبانو له چارواکو وغوښتل چې د نجونو او ښځو په وړاندې ټول محدودیتونه لیرې کړي.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو مرستندویه ماموریت یا یوناما نن په خپله ټویټرپاڼه کې ویلي، روانه اوونۍ د نوي ښوونیز کال له پیلېدو سره له یو ملیون زیات نجونې به اجازه ونه‌لري چې ټولګیو ته لاړې شي.

یوناما پر افغانستان واکمنو طالبانو څخه غوښتي چې د ښځو او نجونو په وړاندې دې د ټولو تبعیضي پالیسو په شا شي.

یوناما ویلي، دغه پالیسۍ نه یوازې د نیمایي نفوس هیلې وژني، بلکې افغانستان ته لوی زیان رسوي.

په افغانستان کې د ملګروملتونو د ماشومانو د ملاتړ صندوق يا سيف ده چلډرن مشر فران ایکیزا Fran Equiza وویل، چارواکي باید د ټولو زده‌کونکو لپاره ښوونځي پرانیزي ترڅو دوی وکولای شي ټولنیز ژوند ته دوام ورکړي، مهارتونه ترلاسه او هم اکاډمیکې زده‌کړې وکړي.

هغه نن په یوه ټویټ کې ویلي چې، په افغانستان کې د نوي ښوونیز کال له پیل سره، موږ خوښ یو چې ملیونونه هلکان او نجونې د لومړنیو ښوونځیو ټولګیو ته راستنیږي.

خو بیا هم، موږ په ژوره توګه مایوسه یو چې ځوانې نجونې بېرته خپلو ټولګیو ته نه ځي.

قطر پرون د یوې غونډې کوربه و چې، د طالبانو د پوهنې وزیر هم برخه په‌کې اخیستې وه او خبرې هم په افغانستان کې د تعلیم پر راتلونکې متمرکزې وې.

خو په هغه اعلامیه کې چې د قطر د بهرنیو چارو وزارت خپره کړې د دې یادونه نه‌ده شوې چې، پر افغانستان واکمنو طالبانو دې ژمنې کړې وي چې په نږدې راتلونکې کې به ښوونځي او پوهنتونونه د افغان نجونو او ښځو پرمخ پرانیزي.

د طالبانو د پوهنې وزارت ويلي، د ښځینه ښوونځیو چې اوس‌مهال تر ۶ ټولګي پيل شوي، د یوه خوندي چاپېریال او اړینو اسانتیاو برابرولو ترڅنګ يې بايد ټول ښوونکي، تدریسي او خدماتي پرسونل ښځینه وي.

دې وزارت نن په یوه خپرې کړې اعلامیه کې د باکیفته، عادلانه او متوازنې ښوونې او روزنې د برابرولو په هدف د کړن‌لارو د جوړولو خبره کړې او ویلي یې چې، د تطبیق لپاره یې کوټلي ګامونه اخیستل شوي.

خو د طالبانو د پوهنې وزارت چې له تېر کال راهیسې یې له شپږم ټولګي پورته نجونې له زده‌کړو بې‌برخې کړي او ښوونځیو ته د هغوی د بېرته ستنېدو پرېکړه یې تر بل امر پورې ځنډولې، نه‌دي ویلي چې ولې په دې موده کې له شپږم ټولګي پورته د نجونو د ښوونځیو د تړل کېدو ستونزه نه‌ده هواره شوي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر اژانس ویلي، د نوي تعلیمي کال لپاره رسمي مراسم نن د کابل په اماني لېسه کې جوړ شوي و چې، د طالبانو د پوهنې وزرات او د یو شمېر نورو ادارو چارواکو په‌کې ګډون کړی و.

د راپورونو له مخې نن چې د نوي تعلیمي کال له پیلېدو سره ښوونځي پرانيستل شوي، په ټولګیو کې تدریسي بهیر نه‌دی پيل شوی، ځکه زده‌کونکي خبرنه وو چې نن زده‌کړې پیلیږي.

د فرانس پرس اژانس د راپور له‌مخې یو شمېر ښوونکو او چارواکو ویلي چې، نن د کابل په ګډون په یو شمېر ولایتونو کې ښوونځي پرانيستل شوي، خو ډېری ښوونکي او زده‌کونکي خبر نه‌دي چې ښوونځي پرانيستل شوي، ځکه د طالبانو د پوهنې وزارت د نوي تعلیمي کال د پیلېدو لپاره رسمي اعلان نه‌دی کړی.

په کابل کې د سیدال ناصري د هلکانو د لېسې یوه ښوونکي محمد عثمان عطایي فرانس پرس ته ویلي، د پوهنې د وزیر له‌خوا یو مکتوب چې د دوی سر ښوونکي ته رسېدلی په‌کې ویل شوي چې، نن ښوونځي پرانیزي خو دا چې رسمي اعلان نه‌دی شوی زده‌کونکي نه‌دي ورغلي.

د فرانس پرس خبریالانو په کابل کې له اووه ښوونځیو لیدنه کړې او یوازې د ګوتو په شمار ښوونکي او د ابتدایي زده‌کړو څو زده‌کونکي یې لیدلي خو په ټولګیو کې زده‌کړې نه‌دي پیل شوي.

د تېر۱۴۰۱ کال د وري یا حمل په دوهمه په افغانستان کې نوی تعلیمي کال پیل شو خو له شپږم ټولګي پورته نجونو ته اجازه ورنه‌کړل شوه چې زده‌کړو ته دوام ورکړي.

په مخکې کلونو کې په افغانستان کې د نوروز یا د نوي کال لومړی ورځ عمومي رخصتي وه، خو د طالبانو حکومت هغه لغوه کړې ده.

د افغانستان کرکټ بورډ ادارې د غوراوي کمېټې له لوري د پاکستان پر وړاندې ۳ شل اوریزو سیالیو ته ۱۷کسیزه لوبډله اعلان شوه.

دغه سیالۍ چې د افغانستان په کوربتوب پيلېږي، د روانې میاشتې په ۲۴مه، ۲۶مه او ۲۷مه نېټه د عربي متحده اماراتو په شارجه لوبغالي کې ترسره شي.

د سې شنبې په ورځ د مارچ ۲۱مه کرکټ بورډ په یوې خبرپاڼه کې ویلي چې په اعلان شوې لوبډله کې یوازې د صدیق اتل په نوم نوي ځوان لوبغاړي ته په لومړي ځل چانس ورکړل شوی دی او پخوانی لوبډلمشر محمدنبي بېرته لوبډلې ته راګرځېدلی.

د یادې ادارې د خبر له مخې په دې ۱۷ کسانو کې راشد خان لوبډلمشر، رحمن الله ګربز ویکټ ساتونکی، ابراهیم ځدراڼ، عثمان غني، صدیق الله اتل، نجیب الله ځدراڼ، افسر ځاځی، کریم جنت، محمد نبي، عظمت الله عمرزی، ګلبدین نایب، شرف الدین اشرف، نور احمد، مجیب الرحمن، فرید احمد ملک، فضل الحق فاروقي او نوین الحق شامل دي.

کرکټ بورډ وايي: "نجات مسعود او ظاهر خان چې د متحده عربي اماراتو پر وړاندې تېرو سیالیو کې د لوبډلې برخه وو، د دې سیالیو لپاره د احتیاطي لوبغاړو په توګه اخیستل شوي دي. د دې ترڅنګ رحمت شاه زرمتی او حضرت الله ځاځی له لوبډلې کېنول شوي دي."

د اعلان شوې لوبډلې او د پاکستان پر وړاندې راتلونکو ۳ شل اوریزو سیالیو په تړاو د کرکټ بورډ اجرایوي رییس نصیب خان له قوله لیکل شوي: "زه ډاډه یم چې افغان لوبډله به په راتلونکو سیالیو کې ښې لوبې کوي او هېواد ته به ویاړونه راوړي. موږ خپلې لوبډلې ته په دې سیالیو کې د بریا لپاره دعا کوو او هیله من یو چې ملت ته به خوښۍ ور په برخه کړي."

هغه دا هم ويلي چې د ګاونډي په توګه له پاکستان سره د ښو اړیکو غوښتونکی دی او هیله یې څرګنده کړې چې د دې سیالیو پرمهال به غوره سپورتي روحیه هم نندارې ته وړاندې شي.

د ویلو ده چې د پاکستان کرکټ بورډ ادارې د دې سیالیو لپاره یوه اونۍ وړاندې خپله ۱۵ کسیزه لوبډله اعلان کړې وه چې د یو شمېر نوموتو لوبغاړو پرځای یې هغه ځوانو لوبغاړو ته موقع ورکړې چې د یاد هېواد په سوداګریز یا پي ایس ایل لیګ کې یې ښې لوبې وکړې.

د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي ټوماس وېسټ ټولو افغانانو ته د نوي کال مبارکي ورکړې او د خوښۍ او سوله ییز نوي کال هیله یې کړې ده.

وېسټ نن په خپله ټویټرپاڼه کې ویلي چې افغانان تېر کال له ډېرو ستونزو سره مخ وو.

هغه زیاته کړې: "موږ له دوی سره ولاړ یو او د یوې ښې راتلونکې لپاره هڅو کې به د ټولو افغانانو ملاتړ وکړو."

وېسټ ویلي: "په داسې حال کې چې نوروز د نوي کال د نوي کولو، خوشبینۍ او د پسرلي د پیل وخت دی، زموږ تر ټولو لویه هیله د افغانستان د نجونو او ښځو لپاره دا ده چې هغوی ښوونځي ته ستنې شې او کار وکړي."

د وېسټ په خبره په ټولنه کې د دوی ګډون به هېواد له یوې روښانه راتلونکې برخمن کړي.

د خوړو نړیوال پروګرام وایي، په مارچ میاشت کې د مالي سرچینو د نشتوالي له کبله دې ته اړ شوي چې په افغانستان کې د خوراکې موادو مرستې کمې کړي او لږترلږه ۴ میلیون وګړو ته مرستې ورسوي.

د ې پروګرام نن په یوه ټویټ کې ویلي چې که نوې مالي مرستې ترلاسه نه کړي، ښایي بله میاشت به نهه میلیون وګړي له مرستو برخمن نه شي.

د خوړو نړیوال پروګرام ویلي، په افغانستان کې د ژوند ژغورنې د هڅو د دوام لپاره ۹۳ میلیون ډالرو عاجلې مرستې ته اړتیا لري.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ ادارې ویلي چې سږ کال په افغانستان کې له ۲۸ میلیون زیات وګړي بشري مرستو ته اړتیا لري.

د راپورونو له مخې نن په افغانستان کې د نوي ښوونیز کال له پیلېدو سره ښوونځي پرانیستل شوي، خو په ټولګیو کې تدریسي بهیر نه دی پيل شوی، ځکه زده کوونکي خبرنه وو چې نن زده کړې پیلېږي.

دا په داسې حال ده چې په سلګونو زره نجونې زده کونکې ښوونځیو ته له تلو منع شوي دي.

د فرانس پرېس آژانس د راپور له مخې یو شمېر ښوونکو او چارواکو ویلي چې نن د کابل په ګډون په یو شمېر ولایتونو کې ښوونځي پرانیستل شوي، خو ډېری ښوونکي او زده کوونکي خبر نه دي چې ښوونځي پرانیستل شوي، ځکه د طالبانو د پوهنې وزارت د نوي ښوونیز کال د پیلېدو لپاره رسمي اعلان نه دی کړی.

په کابل کې د سیدال ناصري د ذکورو د لېسې یوه استاد محمد عثمان عطایي فرانس پرېس ته ویلي چې د پوهنې د وزیر له خوا یو مکتوب چې د دوی سرښونکي ته رسېدلی په کې ویل شوي چې نن ښوونځي پرانېزي، خو دا چې رسمي اعلان نه دی شوی زده کوونکي نه دي ورغلي.

د فرانس پرېس خبریالانو په کابل کې له اوو ښوونځیو لیدنه کړې او یوازې د ګوتې په شمار ښوونکي او د ابتدایي زده کړو څو زده کوونکي یې لیدلي، خو په ټولګیو کې زده کړې نه دي پیل شوي.

د راپور له مخې پر کابل سربېره، په هغو ولایتونو کې چې نن ښوونځي پرانیستل شوي، هرات، کندز، غزني او بد خشان هم شامل دي.

د تېر۱۴۰۱ کال د وري یا حمل په دویمه په افغانستان کې نوی ښوونیز کال پیل شو، خو له شپږم ټولګي پورته نجونو ته اجازه ورنه کړل شوه چې زده کړو ته دوام ورکړي.

په مخکې کلونو کې په افغانستان کې د نوروز یا د نوي کال لومړی ورځ عمومي رخصتي وه، خو د طالبانو حکومت هغه لغوه کړې ده.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انټوني بلېنکن ټولو هغو کسانو ته د نوروز مبارکي ویلې چې دغه ورځ نمانځي.

بلېنکن هیله ښودلې چې نوی ۱۴۰۲ هجري لمریز کال کې له خوښیو، روغتیا او نیمکرغیو څخه ډک وي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په خبرپاڼه کې د بلېنکن په حواله راغلي، نوروز یو فرصت دی چې کورنۍ په کې د دودیزو خوړو په دسترخوان سره راټول او د کال تر پایه خپلې هیلې سره شریکې کړي.

نن سه شنبه د مارچ ۲۱مه د افغانستان او ایران په ګډون د منځنۍ اسیا او د سیمې یوشمېر هېوادونو کې د نوروز دودیزې مېلې نمانځل کېږي.

افغاني سره میاشت ټولنه وايي چې 'د سولې کلي' مرستندویې موسسې په همکارۍ نن سې شنبه ۸۹ تنه ناروغ ماشومان د درملنې لپاره جرمني ته لېږي.

د سرې میاشت ټولنې له خبرپاڼې سره سم، په دې ۸۰ ماشومانو کې یو شمېر یې د هډوکو په میکروبي ناروغۍ او یو شمېر نور یې سخت سوځېدلي دي.

په همدې حال کې ۵۰ تنه نور افغان ماشومان، چې ۶ میاشتې پخوا د درملنې لپاره جرمني ته استول شوي وو، افغانستان ته بېرته راستانه شوي دي.

لا هم ۴۰ افغان ماشومان په جرمني کې تر درملنې لاندې دي.

د طالبانو د حکومت له پېښو سره د مبارزې وزارت وايي، په ۱۴۰۱ لمریز کال کې تر ۱۱ سوه ډېر افغانان په طبیعي پېښو کې مړه شوي دي.

د طالبانو له پېښو سره د مبارزې سرپرست وزیر ملامحمدعباس اخوند رسنیو ته په یوه استولي پیغام کې د ۱۴۰۱ کال له پیله تر پایه د زلزلو او سېلابونو په شان د بېلابېلو طبیعي پېښو له کبله د سرومال د تاوانونو په اړه وویل: "یوزرو یوسلو دوه کسان مړه شوي او دوه زره یوسلو ۵۹ تنه ټپیان شوي دي او ۱۰ زره ۸۰۰۸ کورونه بشپړ ویجاړ شوي دي."

ده همداراز وویل چې تر ۲۳ زره ډېر نور کورونه نیمه ویجاړ شوي او شاوخوا ۸۰ زره څاروي مړه شوي دي.

د تېر کال په جوزا میاشت کې د پکتیکا او خوست په زلزلو کې تر زرو ډېر کسان مړه او زرګونه نور ټپیان شول.

له بلې خوا د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت ویندوی پرون وویل چې په تېر یوه کال کې څه باندې شپاړس نیم زره تنه د جرمونو په تور نیول شوي دي.

عبدالنافع ټکور پرون دوشنبه په یوه خبري غونډه کې وویل چې د دغو کسانو په منځ کې ۱۹۰ تنه د یرغمل نیونو په تور نیول شوي دي.

ده همداراز وویل چې ۴۴ تنه د تښتونکو له منګولو ژغورل شوي او ۱۳ تښتونکي په وسله والو نښتو کې وژل شوي دي.

د پاکستان د سند ایالت له محبسونو څخه ۱۹۰ افغان بندیان له خوشي کېدو وروسته پرون دوشنبې افغانستان ته واستول شول.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویندوی حافظ ضیا احمد تکل وايي، دا کسان په کراچۍ کې د افغانستان د قونسلګرۍ او په اسلام اباد کې د سفارت په هلوځلو خوشې شوي او د طالبانو د حکومت په لګښت افغانستان ته استول شوي دي.

ده همداراز ویلي چې تر اوسه پورې د پاکستان له زندانونو څخه یوزرو ۸۹۳ تنه افغان بندیان خوشې شوي دي.