د بیل او ملیندا ګیټس بنسټ د قطر، متحده عربي اماراتو، سعودي عربستان او د اسلامي پراختیايي بانک په همکارۍ په افغانستان کې د ماشومانو د ګوزڼ د له منځه وړلو او د لومړني روغتیايي سیسټم د پیاوړتیا لپاره یو پروګرام پیلوي.

دا پروګرام به د افغانستان د بیا رغونې صندوق له لارې تمویل شي.

د بیل او ملیندا ګیټس بنسټ د نړیوالې پراختیا څانګې رئیس، کریس الیاس، له ګلف ټایمز ورځپاڼې سره په مرکه کې، چې پرون (دوشنبې) خپره شوه، وویل چې دغه پروګرام به د روان ۲۰۲۵ کال په لومړیو کې پيل شي.

ده زیاته کړه: «د ګیټس بنسټ او د قطر، متحده عربي اماراتو او سعودي عربستان حکومتونه د افغانستان د لومړني روغتیايي سیسټم د ملاتړ لپاره د اړتیا وړ مالي منابع د افغانستان د بیا رغونې صندوق له لارې برابروي.»

افغانستان او پاکستان لا هم په نړۍ کې هغه دوه هیوادونه دي چې د پولیو یا ګوزڼ ویروس پکې له منځه نه دی تللی.

د ګیټس بنسټ د نړیوالې پراختیا څانګې رئیس ګلف ټایمز ته ویلي چې د منځني ختیځ، پاکستان او افغانستان روغتیايي چارواکي هڅول کېږي چې د دې ناروغۍ د له منځه وړلو لپاره لازم اقدامات وکړي.

کریس الیاس په خپله مرکه کې په افغانستان کې د پولیو د محوه کولو لپاره د بودجې د اندازې په اړه څه نه دي ویلي.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت وايي د دغه وزارت مرستیالې امنې بلوچ د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو له ځانګړې استازې روزا اوتنبایووا سره په اسلام اباد کې «په اسلامي ټولنو کې د نجونو د تعلیم په وړاندې د پرتو ستونزو» په نوم کنفرانس په څنډه کې کتلي دي.

دغه وزارت نن دوشنبه پر خپله ایکسپاڼه (پخواني ټویټر) لیکلي، چې د دواړو لوریو په افغانستان کې د روانو تحولاتو په اړه هم نظرونه تبادله کړل. د پاکستان په کوربه توب په اسلام اباد کې دغه کنفرانس تېره شنبه او یکشنبه جوړ شوی و.

د پاکستان د پوهنې وزیر ویلي وو، چې طالبانو ته هم په دې کنفرانس کې د ګډون بلنه ورکړل شوې وه، خو طالبانو چې په افغانستان کې د نجونو او ښځو پر زده کړو بندیز لګولی، په دې کنفرانس کې ګډون ونه کړ.

په دغه کنفرانس کې د بېلابېلو هېوادونو او نړیوالو بنسټونو تر ۱۵۰ زیاتو استازو ګډون کړی و، چې د نجونو پر تعلیم یې ټینګار وکړ. د کنفرانس په پای کې په خپره شوې اعلامیه کې راغلي، چې د نجونو تعلیم نه یوازې یوه دیني وجیبه ده، بلکې د ټولنې یوه مهمه اړتیا هم ده.

د ایران د انتظامي ځواکونو عمومي قوماندان احمد رضا رادانپرون یکشنبه ویلي، پر پولو به د بې اسناده کډوالو د داخلېدو د مخنيوي لپاره ټول امکانات وکارول شي.

د ایراني رسنیو د راپورونو له مخې ښاغلي رادان په یوه کنفرانس کې ویلي، د ایران له پولو د بې اسناده کډوالو د مخنیوي لپاره پرمختللي امکانات کارول شوي دي.

تر دې مخکې د ایران چارواکو اعلان کړی و، چې له افغانستان سره پر ۳۰۰ کیلومتره پوله د خنډ جوړولو کار پیل شوی او تر اوسه پر ۷۵ کیلومتره پوله دغه خنډونه جوړ شوي دي.

ایراني چارواکو په زمري/ اسد میاشت کې ویلي وو، چې له افغانستان سره پر پوله د موانع جوړولو کارونه به په درېیو کلونو کې بشپړ شي او دا کار له افغانستان سره په تفاهم کېږي.

ایران په وروستیو کې د بې اسناده افغان کډوالو ډله ییز اخراج چټک کړی دی.

ایراني چارواکو ټینګار کړی چې غواړي څه باندې دوه ملیونه افغان کډوال د روان لمریز کال تر پایه له ایران څخه وباسي.

دغه وزارت په یوه بیان کې ویلي چې ښاغلي متقي پرون یکشنبه د غونډې په جریان کې د سعودي له حکومته وغوښتل چې په هغه هېواد کې مېشتو افغانانو ته د قونسلي خدماتو په برابرولو کې همکاري وکړي.

د بیان په یوه برخه کې د سعودي د سفیر په وینا راغلي چې ویلي یې دي، هېواد یې غواړي په بېلابېلو برخو کې له افغانانو سره مرسته وکړي. په دې باب نور جزئیات نه دي ورکړل شوي او د سعودي سفارت هم د دې غونډې په اړه تبصره نه ده کړې.

سعودي عربستان د مرغومي/ جدي پر دویمه نېټه په افغانستان کې خپل سفارت بیا پرانیست. پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته هېڅ هیواد د دې ډلې لنډمهاله حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی.

سعودي عربستان یو له هغو درېیو هېوادونو و چې په ۱۹۹۰ یمه لسیزه کې یې د طالبانو لومړی حاکمیت په رسمیت پېژندلی و. نور دوه هېوادونه متحده عرب امارات او پاکستان وو.

د سپینې ماڼۍ له خوا په یوه خپره شوې اعلامیه کې ویل شوي چې بایډن بیرته خپلو کورونو ته د دغو امریکایانو چې په وینا یې په ناحقه نیول شوي، د ستنولو لپاره پرخپلې ژمنې ټینګاروکړ. رویترز خبري آژانس د یوشمیرسرچینو له قوله ویلي چې د بایډن ادارې لږترلږه د تیرکال د جولای له میاشتې راهیسې له طالبانو سره د متحدو ایالتونو پرهغه وړاندېز خبرې پیل کړي چې له مخې یې باید درې واړه امریکایان رایان کوربیټ، جیورج ګایمن او محمود حبیبي د امریکا په ګوانتینامو زندان کې د محمد رحیم الافغاني د خوشې کیدو په بدل کې خوشې شي.

په خبرپاڼه کې په دې اړه چې د دغو امریکایانو د خوشې کیدو په اړه خبروکې څومره پرمختګ شوی، څه ندي ویل شوي خو زیاته شوې چې ولسمشر بایډن او د هغه ټیم د هغو امریکایانو د خوشې کولو لپاره چې په بهرکې یرغمل شوي یا په غیر عادلانه ډول توقیف شوي، شپه او ورځ، ډیری وختونه د مهمو متحدینو په ملګرتیا کار کړی، ترڅو دوی له خپلو کورنیو سره یوځای شي او نوموړی به د خپلې پاتې دورې په اوږدو کې هم دې کار ته دوام ورکړي.

د بایډن د ولسمشرۍ دوره اوه ورځې وروسته د جنوري په شلمه پای ته رسیږي.

په عین حال کې د محمود حبیبي ورور احمد حبیبي، چې له بایډن سره په دې ټیلفوني خبرو کې ګډون کړی وو، وویل چې ولسمشر بایډن په ډېر واضح ډول موږ ته وویل چې که طالبان زما ورور نه خوشې کوي نو هغه به رحیم تبادله نکړي. هغه زیاته کړه چې کورنۍ یې له بایډن څخه ډیره مننه کوي چې د ورور لپاره یې ولاړ دی.

د طالبانو حکومت نده تایید کړې چې محمود حبیبي ورسره بندي دی خو د دوی مرستیال ویاند حمدالله فطرت تیره اونۍ له امریکا سره د نوروبندیانو د تبادلې په اړه د خبرو پخلی وکړ.

د کوربېټ مېرمنې انا کوربېټ فلوریډا ته تللې او په دې هیله ده چې له ټرمپ سره وکتلی شي.

اناکوربېټ یکشنبه په ایکس پاڼه په یوه بیان کې ویلي چې له خپل خاوند سره یې سهار په ټيلفون خبرې کړي او هغه ته یې ډاډ ورکړی چې د خلاصون لپاره یې پوره هڅې کوي.

د راپورونو له مخې راین کوربېټ له شاوخوا دوه نیمو کلونو راهیسې د طالبانو له خوا بندي دی او د خلاصون لپاره یې د امریکایي چارواکو کراتو هڅو لا نتیجه نه ده ورکړې.
د طالبانو حکومت په دې وروستیو کې ویلي چې له امریکا سره یې د بندیانو د تبادلې په اړه خبرې کړي که څه هم دا خبرې لا کومې پایلې ته نه دي رسېدلي.

والسټریټ ژورنال د امریکا د امنیت شورا له قوله راپور ورکړی وو چې د ګوانتنامو په زندان کې د یو افغان بندي محمد رحیم الافغاني د خوشې کیدو په بدل کې د دریو امریکايانو جورج ګلیمن، راین کوربټ او محمود شاه حبیبي د خوشې کولو په سر د امریکا او د طالبانو ترمنځ خبرې روانې دي.

د افغانستان کرکټ بورډ ادارې نن یکشنبه د جنورۍ په ۱۲مه نېټه د اتلانو جام ( چمپینز ټرافۍ) لپاره ۱۵ـ کسیزه لوبډله اعلان کړه چې ګڼ شمېر مخکښ افغان لوبغاړي پکې انتخاب شوي دي.

د کرکټ بورډ په خبرپاڼه کې ویل شوي دي چې د اتلانو جام سیالۍ به د راتلونکي فبرورۍ میاشتې په ۱۹مه نېټه د پاکستان او عربي متحده اماراتو په کوربتوب پيل شي.

د کرکټ بورډ غوراوي کمیټې له لوري په اعلان شوې لوبډله کې حشمت الله شهیدي لوبډلمشر دی او د لوبډلې په ترکیب کې نور غوره شوي لوبغاړي ابراهیم ځدراڼ، رحمن الله ګربز، صدیق اتل، رحمت شاه، اکرام علیخل، عظمت الله عمرزی، محمدنبي، ګلبدین نایب، راشدخان، الله محمد غضنفر، نوراحمد، فضل حق فاروقي، فرید ملک او نوید ځدراڼ دي.

همدارنګه دروېش رسولي، ننګیالی خروټي او بلال سمیع بیا د احتیاطي لوبغاړو په ډلګۍ کې شامل شوي دي.

د بورډ په خبرپاڼه کې ویل شوي دي د اړوندو ډاکټرانو له لوري ورته د ابراهیم ځدراڼ د بشپړې رغېدا ډاډ ورکړل شوی، خو مجیب الرحمن ته بیا تر دې دمه د یو ورځنیو سیالیو د ترسره کولو اجازه نه ده ورکړل شوې.

افغان کرکټ بورډ تېره اوونۍ د اتلانو جام لپاره د سلاکار (مینټور) روزونکي اعلان هم کړی و چې پخوانی پاکستان لوبغاړی یونس خان یې په دې دنده ګومارلی دی.

دا لومړی ځل دی چې افغانستان د اتلانو جام په سیالیو کې ګډون کوي، افغان لوبډله به پخپل ګروپ کې له سویلي افریقا، اسټرالیا او انکلستان سره سیالۍ ترسره کړي چې لومړۍ لوبه یې د فبرورۍ په ۲۱مه نېټه د کراچۍ په ښار کې له سویلي افریقا، دویمه یې د فبرورۍ په ۲۶مه نېټه د لاهور په ښار کې له انګلستان او وروستۍ یې د همدې میاشتې په ۲۸مه نېټه د لاهور په ښار کې له اسټرالیا سره ده.

دا په داسې حال کې ده چې تېره اوونۍ د بريټانیا د پارلمان ګڼ شمېر غړیو او د سویلي افریقا د سپورټ وزیر له خپلو کرکټ بورډونو غوښتي وو چې په افغانستان کې له ښځو سره د همدردۍ په پار دې د اتلانو په لیګ له افغانستان سره له سیالیو بایکاټ وکړي، خو بورډونو یې دا غوښتنې رد کړې دي.

د ویلو ده چې د اتلانو جام په الف ګروپ کې بیا پاکستان، هندوستان، نیوزیلنډ او بنګله دېش یوځای شوي دي چې د هندوستان ټولې سیالۍ به د عربي متحده اماراتو په کوربتوب ترسره شي.

د نوبل د سولې جایزې ګټونکې ملالې یوسفزۍ د اسلامي هیوادونو له مشرانو څخه وغوښتل چې د افغانستان د طالبانو حکومت ته مشروعیت ورنه کړي او د طالبانو له خوا د ښځو او نجونو پر زده کړو د بندیزونو پر وړاندې غږ پورته کړي.

هغې چې نن (بکشنبې، د جدي د ۲۳) د اسلامي همکارۍ سازمان له لوري په اسلام اباد کې جوړې شوې په غونډې ته وینا کوله، د اسلامي هیوادونو له مشرانو وغوښتل چې د دې بندیزونو د ختمولو لپاره له خپلو صلاحیتونو کار واخلي.

ملالې یوسفزۍ، چې تر دې وړاندې یې هم د طالبانو له خوا د ښځو او نجونو پر زده کړو پر محدودیتونو څو ځلې نیوکې کړې، ویلي چې طالبان ښځو ته د انسانانو په سترګه نه ګوري او خپل جنایتونه په دیني او کلتوري پلمو پټوي.

د ترکیې د ناورینونو او بیړنیو چارو د مدیریت په ادارې (AFAD) په همغږۍ د دغه هیواد په مرستو بار ریلګاډی افغانستان ته ورسید.

د ترکیې «صباح» ورځپاڼې نن راپور ورکړ چې دا ریلګاډی له ترکیې څخه د دسمبر په شلمه نېټه روان شوی و.

په دې ریلګاډي کې ۷۳۰ ټنه خوراکي او غیرخوراکي مواد شامل وو. دا مرستې به د هېواد په بېلابېلو سیمو کې اړمنو کورنیو ته ووېشل شي.

په کابل کې د ترکیې سفارت نن په خپله ایکسباڼه یا پخواني ټویټر کې لیکلي چې په دې ریلګاډي کې د ضروري بشري مرستو لکه درملو او خوراکي موادو تر څنګ، هغه توکي هم شامل دي چې د ژمي له سختو شرایطو سره د مقابلې لپاره افغانان ورته اړتیا لري. دغه مرستې به په راتلونکو ورځو کې د هېواد په ۳۴ ولایتونو کې ووېشل شي.

د امریکا د متحدو ایالتونو په جنوب کې پرون (جمعه) د توفان له کبله څه باندې ۳ زره الوتنې لغوه او زرګونو نورې وځنډېډې.

دا خبر هوايي شرکتونو او د فلایټ اوېیر (FlightAware) ویبپاڼې ورکړی دی.

ډلټا هوايي شرکت ویلي، تر اټکل د بدې هوا له کبله د څه باندې دوو ساعتونو لپاره په اتلانتیا هوايي ډګر کې ټولې پنځه ځغاستلیکې تړل شوې وې.

ډلټا شا و خوا ۱۱۰۰یوزرو سل الوتنې لغوه کړې، خو نن پر دې کار کوي چې دا هرڅه جبران کړي.