د افریقا د لوېدیځ له نایجر هېواد څخه د امریکا د متحدو ایالتونو د ځواکونو وتل پیل شوي او د سپټمبر تر ۱۵مې به بشپړ شي.

د امریکا د دفاع وزارت او د نایجر د چارواکو ترمنځ تر څو ورځنیو خبرو وروسته، نایجر او امریکا په ګډه اعلامیه کې پرون یکشنبه وویل، دوی د سرتېرو د وتلو پر سر سلا شوي دي.

کله چې نایجر په دغه هېواد کې د ۶۵۰ امریکايي سرتېرو حضور غیرقانوني وباله، د دغو سرتېرو د وتلو بهیر پیل شو.

دغو ۶۵۰ امریکايي سرتېرو هلته د افراطیت په وړاندې د مبارزې په عملیاتو کې همکاري کوله.

په نایجر کې پوځي واکمنانو د ۲۰۲۳م کال په جولای میاشت کې تر کودتا وروسته پر قدرت ولکه ټینګه کړه او په مارچ میاشت کې یې له واشنګټن سره د پوځي همکاریو موافقه فسخه کړه.

د بریتانیا دفاع وزیر ګرانت شاپس پرون یکشنبه وویل چې د چین او روسیې د ولسمشرانو د ډیپلوماتیکو اړیکو د تازه پیاوړتیا په باب ډېره اندېښنه لري.

د هغه په وینا د شي جین پینګ او ولادمیر پوتین ترمنځ د اړیکو دغې ژورتیا ډیموکراسۍ ته یو ګواښ پېښ کړی دی.

د بریتانیا دفاع وزیر د دغه هېواد سکای نیوز تلوېزیوني شبکې ته ویلي، په دې باب ځکه اندېښنه لري چې چین او روسیه هغه دوه هېوادونه دي چې پر ډیموکراسۍ باور نه لري.

دا په داسې حال کې ده چې د چین او روسیې ولسمشرانو تېره پنجشنبه په خپلو منځونو کې د شراکت د نوي عصر رامنځته کولو ژمنه وکړه.

د غزې په مرکزي برخه کې د اسراییل په تازه هوايي حمله کې ۲۷ کسان وژل شوي چې ډېری یې ښځې او ماشومان دي.

پرون یکشنبه د غزې په شمال کې د حماس ډلې خلاف د جګړو شدت زیات شوی و.

د امریکا متحد ایالتونه او اروپايي ټولنه حماس ډله یو تروریستي سازمان ګڼي.

په همدې حال کې د اسراییل مشران په دې اړه، چې تر جګړې وروسته به څوک پر غزه واکمني کوي، سره وېشلي دي.

د اسراییل صدراعظم بنیامین نتنیاهو د خپلې جنګي کابینې د دوو نورو غړو له‌خوا هم له انتقادونو سره مخامخ دی.

د هغه عمده سیاسي سیال او د ملي اتحاد د ګوند رهبر بني‌ګنځ خبرداری ورکړی، که د جون میاشتې تر اتمې داسې یو پلان برابر نه‌شي چې د غزې په باب نړیواله اداره هم په کې شامله وي، دی به له حکومت څخه ووځي.

دا څرګندونې داسې وخت شوي چې د امریکا د ملي امنیت سلاکار جېک سالیوان پرون له نتنیاهو او د اسراییل له نورو مشرانو سره په کتنه بوخت و.

د ایران د ولسمشر ابراهیم رییسي هیلي کوپټره له یوې پېښې سره مخ شوې.

د ایران دولتي رسنیو تایید کړې چې د رییسي هیلي کوپټره په لویدیځ اذربایجان ولایت کې سخته ناسته درلوده.

ایسنا اژانس ویلي چې د رییسي د هیلي کوپټرې ځینو سورلیو ته مرګ ژوبله رسېدلې.

د راپورونو له مخې، هیلي کوپټره په یوه ځنګلي سیمه کې چې هوا یې هم لړه وه له پېښې سره مخ شوې او سیمې ته څو امبولاسونه استول شوي.

لا معلوم نه دي چې د ایران ولسمشر ابراهیم رییسي په څه حال کې دی.

ملګري ملتونه وايي، د غزې په جنوبي ښار رفح کې د اسراییلو د بریدونو او پر ځینو برخو د سختو بمباریو له امله شاوخوا ۸۰۰ زره فلسطینیان چې د غزې په دې جنوبي ښار کې یې پناه اخیستې وه، تېښتې ته اړ شوي دي.

د فلسطین لپاره د ملګرو ملتونو د مرستندویې ادارې (UNRWA) مشر فیلیپ لازارینی په دې اړه وویل، په رفح کې د اسراییلو د پوځی عملیاتو له پیل راهیسې، فلسطینیان په پراخه کچه بې ځایه شوي دي.

هغه په خپله ایکسپاڼه (پخواني ټویټر) کې لیکلي چې د مې له شپږمې راهیسې، کله چې اسراییل په رفح کې خپل عملیات پیل کړل، د رفح نژدې نیمایي وګړي چې ۸ لکه کېږي، سړکونو ته راوتلي او تېښتې ته اړ شوي دي.

هغه زیاته کړه، دا فلسطینیان هغو سیمو ته تښتیدلي دي چې د اوبو مناسبې سرچینې او د روغتیايي اسانتیاوې نه لري.

د جمعې په ورځ، ۱۳ اروپايي او اسیايي هېوادونو له اسراییلو څخه په یوه لیک کې وغوښتل چې پر رفح ښار پراخ بریدونه ونه کړي.

تر دې مخکې امریکا په وار وار له اسراییلو غوښتي وو چې د ملکي وګړو د خوندیتوب لپاره له پلان پرته په رفح کې پراخ پوځي عملیات پیل نه کړي.

عیني شاهدانو هم پرون (شنبې) د غزې په شمال کې د کمال عدوان روغتون په څنډه کې د اسراییلو د هوايي بریدونو خبر ورکړی دی.

د اسرائیلو پوځ وايي، هوايي ځواک یې په غزه کې تر ۷۰ ډېر هدفونه په نښه کړي دي.

په عین حال کې اسراییلو ادعا کړې چې د رفح په ختیځ کې د دوی د ځمکنیو ځواکونو په بریدونو کې د حماس د افراطي ډلې ۵۰ غړي وژل شوي او لسګونه تونلونه یې کشف کړي دي.

حماس د امریکا د متحدو ایالتونو او اروپايي اتحادیې له لوري ترهګره ډله ګڼل کېږي.

د اسراییلو د جنګي کابینې غړي بیني ګانتز پرون (شنبې) د صدراعظم بنیامین نتانیاهو حکومت ته د جون تر لسمې پورې وخت ورکړ چې د غزې په جګړه کې نوې ستراتیژي وړاندې کړي، که نه نو دی به له دې کابینې استعفا وکړي.

بیني ګانتز ټینګار وکړ چې په دې ستراتېژۍ کې د یرغمل شویو کسانو د بېرته ستنیدلو، په غزه کې د حماس د واکمنۍ د پای ته رسېدلو، د غزې لپاره د څو ملیتي ملکي حکومت د جوړولو، له سعودي عربستان سره د اړیکو د عادي کولو او پر ټولو اسراییلیانو د عسکري خدمت د جبري کولو په شمول شپږ محورونه شامل دي.

ښاغلي ګانتز له ریاض سره د اړیکو د عادي کیدو په اړه وویل: له سعودي عربستان سره د اړیکو عادي کول د ایران او د هغه د متحدانو په وړاندې له ازادې نړۍ او لویدیځ سره د اتحاد د رامینځته کولو په خاطر د یوې هراړخیزې پروسې یوه برخه ده.

په داسې حال کې چې لا هم په غزه کې د جګړې د پای ته رسېدو کومه نښه نه لیدل کیږي، د حماس له سختدریځې ډلې سره د جګړې له پای ته رسېدو وروسته د غزې تړانګې د ادارې د پلان په اړه له صدراعظم سره د کابینې د ځینو غړو د مخالفت له امله د اسراییلو جنګي کابینه وېشل شوې ده.

په واکمن لیخود ګوند کې د بنیامین نتانیاهو د ګوند همکار یوف ګالانت هم د چهارشنبې په ماښام له صدراعظم څخه وغوښتل چې له جګړې وروسته د غزې د ادارې لپاره خپل پلان وړاندې کړي.

بنیامین نتنیاهو په یوه بیان کې وویل چې د ګانتز له خوا اعلان شوي شرایط به د اسراییلو د ماتې، د یرغملو د خلاصون د هڅو د ناکامېدو، د حماس د جګړې د دوام او د فلسطیني دولت د تاسیس سبب شي.

یوه ورځ وروسته له هغې چې اکسیوس مجلې په عمان کې د ایران او امریکا ترمنځ د غیر مستقیمو خبرو په اړه راپور ورکړ، په ملګرو ملتونو کې د ایران د اسلامي جمهوریت استازي د دغو خبرو ترسره کېدل تایید کړل.

په ملګرو ملتونو کې د ایران د اسلامی استازي پرون د مې د میاشتې په ۲۹مه د ایران او امریکا ترمنځ د غیر مستقیمو خبرو په هکله د رسنیو د پوښتنې په ځواب کې وویل٬ دا خبرې اترې یو روان بهیر دی.

د ایران استازي زیاته کړه: "دا خبرې نه لومړۍ وې او نه به هم وروستۍ وي."

د سعودي ولیعهد شهزاده محمد بن سلمان پرون د شنبې په ورځ، د مې په ۲۹مه په ظهران کې د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت له سلاکار جیک سلیوان سره وکتل او د واشنګټن او ریاض ترمنځ د ستراتیژیک تړون د مسودې په اړه یې خبرې وکړې.

د سعودي عربستان دولتي خبري اژانس وايي، په دې کتنه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د ستراتیژیکو اړیکو او په بېلابېلو برخو کې د هغوی د پیاوړتیا پر لارو چارو او همدارنګه په غزه کې د جګړې د بندولو په اړه خبرې وشوې.

د سعودي عربستان د حکومت ویاند وویل٬ محمد بن سلمان او جیک سلیوان د فلسطین د مسئلې په اړه د دواړو هېوادونو د ګډو هلو ځلو په اړه خبرې وکړې.

د دې راپور له مخې محمد بن سلمان او جیک سلیوان په غزه کې د جنګ د پای ته رسېدو او سیمې ته د بشري مرستو د زیاتولو په ضرورت هم خبرې وکړې.

تر دې مخکې د امریکا د ملي امنیت شورا ویاند ویلي وو چې جیک سلیوان له محمد بن سلمان سره د لیدو لپاره سعودي عربستان ته تللی دی.

سپینې ماڼۍ ویلي چې جیک سلیوان له محمد بن سلمان سره د غزې د جګړې او په غزه کې د تلپاتې سولې او امنیت د ټینګښت لپاره د پرله پسې هڅو په ګډون د دوه اړخیزو او سیمه ییزو مسایلو په اړه خبرې او مشورې کوي.

د پاکستان حکومت خبر ورکړی چې د قرغیزستان له پلازمېنې بشکیک یې خپل یو شمېر محصلین په ځانګړې الوتکه کې راویستلي دي.

د پاکستان ملي راډیو تلوېزیون د راپور پر بنسټ، تېره شپه یوه الوتکه کې ۱۴۰ محصلان لاهور ته رسېدلي او د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي یې هوايي ډګر کې هرکلی کړی.

دې تلوېزیون د چارواکو له قوله دا هم لیکلي چې نن یکشنبه به هم ډېر شمېر نور محصلان له بشکیک وویستل شي.

دا اقدام وروسته تر دې کېږي چې بشکیک کې یو شمېر کسانو له بهرنیو محصلانو او وګړو سره په تاوتریخوالي لاس پورې کړ او لږ تر لږه ۲۹ تنه یې ټپيان کړل.

په ټپیانو کې ډېر یې پاکستاني محصلان دي.

په همدې حال کې د قرغیزستان حکومت یوه اعلامیه کې ویلي چې وضعیت اوس ښه شوی او د حالاتو د سمون ډاډ یې ورکړی.

د قرغزستان په پلازمېنه بشکیک کې له تازه تاوتریخوالي وروسته چې لږ تر لږه د ۲۹ کسانو د ټپي کېدو سبب شو، پرون هم د بشکیک له دوو لیلیو بهر د خلکو د غونډېدو خبر ورکړل شوی دی.

د قرغزستان حکومت پرون وویل چې د دغو ناکراریو په تړاو یې څلور بهرنيان نیولي، خو نه یې دي ویلي چې دا د کومو هېوادونو وګړي دي.

پرون او وړمه ورځ پېښ شوی تاوتریخوالی د قرغزستان، پاکستان او هند ترمنځ د ډیپلوماتیک کړکېچ سبب شو.

په بشکیک کې د پاکستان سفارت ویلي چې په تېرو دوو ورځو کې ۱۴ پاکستانیان ټپیان شوي، خو د درېیو پاکستاني وګړو د وژل کېدو موضوع یې رد کړه.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت په یوه اعلامیه کې وویل چې پرون په اسلام اباد کې د قرغزستان سفیر احضار کړای شو او د پاکستاني محصلانو خلاف د وړمې شپې د تحولاتو په باب یې خپله ژوره اندېښنه ورسره شریکه کړه.